Św. Cezary z Arles. Arles w czasach Cezarego

Życie i działalność Cezarego z Arles

I. Cezary z Arles

2. Arles w czasach Cezarego

Miasto Arles — położone nad Rodanem, w pobliżu jego ujścia do Morza Śródziemnego — od czasów Juliusza Cezara było miastem rzymskim. Dzięki dogodnemu położeniu stało się jednym z centrów gospodarczych i kulturalnych zachodniej części Cesarstwa. Było nawet stolicą prowincji, a co za tym idzie rezydencją wojskowych i administracyjnych przedstawicieli cesarza. Chrześcijanie pojawili się w tym mieście prawdopodobnie już w II wieku po Chrystusie, a od IV wieku miasto było już jednym z większych ośrodków chrześcijaństwa. Rezydowali tam biskupi i odbywały się synody prowincjonalne. Znamy cały szereg wybitnych biskupów tego miasta z IV i V wieku. Rola tego biskupstwa jeszcze bardziej wzrosła, gdy na początku V w. papież Zozym (417-418) ustanowił je wikariatem apostolskim. Od tej chwili na mocy otrzymanych przywilejów biskupi Arles kierowali życiem religijnym także w sąsiednich prowincjach. Od początku wieku V wielki wpływ na religijność samego miasta i na jego chrześcijański charakter wywierał ośrodek monastyczny w Lerynie (Lérins), skąd rekrutowała się większość biskupów Arles.

Na przełomie V i VI wieku Arles wraz z okolicą znalazło się w centrum rywalizacji różnych ludów. Ariańscy Wizygoci, Ostrogoci, oraz katoliccy już Burgundowie i Frankowie kolejno toczyli walki o panowanie nad tym regionem. W wyniku prowadzonych wojen Arles przechodziło pod coraz to inne panowanie. Wojny wyniszczały gospodarczo, niszczyły dorobek kulturowy, powodowały ubożenie materialne i moralne ludności. Mimo to sytuację gospodarczą miasta na tle całego regionu należy uznać za wyjątkową. Procentowała nadal zamożność osiągnięta jeszcze w czasach rzymskich, choć w miarę upływu czasu i ciągłych niepokojów stan ten się pogarszał. W wyniku wojen na te tereny napływały też ludy barbarzyńskie, co potęgowało dalszą degradację kultury rzymskiej. Wprawdzie jeszcze w pierwszej połowie VI wieku działały tam lokalne ośrodki kultury, charakterystyczne dla rzymskiej cywilizacji (szkoły, teatr, cyrk), ale ich oddziaływanie było coraz mniejsze. Obok ludzi wykształconych i będących spadkobiercami wielkich, rzymskich tradycji kulturowych, miasto zamieszkiwali przybysze, którzy nigdy tego dziedzictwa nie przyjęli. Powstawała nowa kultura i nowa cywilizacja.

Niestabilna sytuacja polityczna nie sprzyjała też życiu religijnemu. Samo miasto można było już w V wieku uznać za schrystianizowane, co nie oznacza, że wiara i obyczaje chrześcijańskie zapuściły tam głębokie korzenie. Wprawdzie większość mieszkańców była ochrzczona i przyznawała się do wiary chrześcijańskiej, ale w dużej mierze było to chrześcijaństwo bardzo powierzchowne. W mieście nie było już świątyń pogańskich i nie świętowano w sposób oficjalny uroczystości ku czci bóstw. Nie udało się natomiast wykorzenić z życia mieszkańców Arles pogańskich zwyczajów i nawyków. Najbardziej widocznym przejawem pogańskiej tradycji była wiara w gusła i zabobony, uciekanie się do pomocy czarowników i wróżbitów w chwilach nieszczęść (choroba, klęski żywiołowe), pogańskie nawyki świętowania (przestrzeganie kalendarza pogańskiego, świętowanie przez tańce i zabawy świąt pogańskich a potem chrześcijańskich).

Natomiast wśród okolicznej ludności odsetek chrześcijan był dużo niższy niż wśród mieszkańców Arles. Również poziom życia chrześcijańskiego w samym mieście był wyższy niż na wsiach. Wpływało na to wiele czynników. Jednym z bardziej istotnych był wyższy poziom kultury wśród mieszkańców Arles oraz lepsza opieka duszpasterska. Panowanie ariańskich Wizygotów utrudniało pracę duszpasterską, choć okupanci nie byli nad wyraz uciążliwi.

Na przełomie V i VI w. miasto mogło liczyć kilka tysięcy mieszkańców. W centralnym punkcie miasta znajdowała się bazylika chrześcijańska pod wezwaniem św. Szczepana. Została ona wybudowana już na początku V wieku. Obok znajdował się dom stanowiący siedzibę biskupa (domus ecclesiae). Mieszkali w nim również inni duchowni, współpracujący z biskupem. W mieście były jeszcze dwa lub trzy inne kościoły. Wolno wnioskować, że w bezpośredniej bliskości miasta i na jego przedmieściach znajdowały się inne kościoły. Był też tam klasztor męski, choć nie posiadamy o nim żadnych bliższych informacji. Pod jurysdykcją biskupa Arles i pod jego pieczą duszpasterską znajdowała się bliżej nam nieznana liczba kościołów w okolicznych miejscowościach. Była to mimo wszystko liczba niebagatelna, bo obszar był stosunkowo rozległy i dość gęsto zaludniony.

Biskup Arles posiadał również uprawnienia metropolity, co czyniło go odpowiedzialnym za sąsiednie biskupstwa i nadawało mu stosowne uprawnienia. W ramach wykonywania tych funkcji organizował synody całego regionu, czuwał nad życiem religijnym i przestrzeganiem dyscypliny kościelnej wśród podległych mu biskupów, animował działalność ewangelizacyjną i reprezentował często cały region wobec władz świeckich. Wprawdzie biskup wypełniał przede wszystkim funkcje religijne, ale ranga biskupstwa w Arles sprawiała, że poczynania każdorazowych biskupów w tym mieście czujnym okiem śledzili władcy i pretendenci do władzy.

opr. ab/ab

« ‹ 1 › »

oceń artykuł