Święty Justyn

Przyszedł na świat ok. 100 r. w rzymskiej rodzinie arystokratycznej w mieście Flavia Neapolis w Samarii, na terenie Palestyny. Pierwotnie miasto to nosiło nazwę Sychem (obecnie Nablus) i po wojnie żydowsko-rzymskiej zostało zniszczone z rozkazu cesarza Tytusa w roku 72. Dawni mieszkańcy Żydzi zostali rozproszeni, a w ich miejsce przybyli rzymscy koloniści, zamieszkując nowo założoną Flavia Neapolis. Justyn zdobył w rodzinnym mieście wszechstronne wykształcenie i już jako młody człowiek znany był z poszukiwania prawdy, szukał Boga, nurtowały go także ogólnoludzkie problemy. Dlatego też poznał i przebadał dogłębnie filozoficzne systemy: Platona, Arystotelesa, Pitagorasa, Epikura i modnych wówczas stoików. Interesowała go religia żydowska, ale też i chrześcijaństwo. Studiował Pismo Święte, spotykał się z wyznawcami mozaizmu, ale też i chrześcijaństwa, poznawał obyczaje wyznawców obu religii. Doszedł do wniosku, że prawdę, a więc i Boga znajdzie w chrześcijaństwie. W wieku 33 lat przyjął chrzest w Efezie (dzisiejsza Turcja). Był już znany jako filozof, cieszył się wśród ludzi autorytetem moralnym i naukowym. Wokół Justyna gromadzili się liczni uczniowie, z którymi prowadził dyskusje na tematy filozoficzne, etyczne, religijne. Sam był przekonany, że tylko w chrześcijaństwie istnieje pełna prawda i do tego chciał przekonać swoich uczniów, a także filozofów pogańskich i uczonych żydowskich. W Efezie spotykał się wielokrotnie w roku 135 ze znanym w tym mieście rabinem Tryfonem, prowadząc z nim dysputy. W ich wyniku powstał Dialog z Żydem Tryfonem, w którym wykazał, że Jezus jest prawdziwym Mesjaszem, bowiem na Jego osobie spełniły się proroctwa Starego Testamentu. Justyn przewędrował przez wiele krajów, głosząc wszędzie prawdę o Jezusie Chrystusie jako naszym Zbawicielu. Czynił to, posługując się ówczesną filozofią. Dotarł wreszcie do Rzymu (w czasach cesarza Antonina Piusa 138-161), gdzie założył bezpłatną prywatną szkołę. Wśród jego uczniów był miedzy innymi Tacjan, późniejszy apologeta (W. Zalewski, H. Fros, O. Wimmer, H. Melzer).

Justyn jest autorem ośmiu pism, między innymi: Przeciw herezjom, Przeciw Marcjonowi, Odprawa dana Grekom i wspomnianego Dialogu z Żydem Tryfonem. Do naszych czasów zachował się Dialog z Żydem Tyfonem oraz dwie Apologie. Pierwszą Apologię Justyn skierował do cesarza rzymskiego Antoniusa Piusa. W swoim dziele skrytykował skazywanie na śmierć chrześcijan za samo tylko wyznawanie swojej wiary. Udowodnił, że chrześcijanie nie są ateistami, a kierowane przeciw nim oskarżenia są po prostu oszczerstwami. Wykazał też na podstawie proroctw biblijnych, że Chrystus jest Bogiem. Opisał też liturgię chrztu i Eucharystii oraz zapoznał cesarza z życiem codziennym chrześcijan. Domagał się też od cesarza, aby w razie konieczności przeprowadzano wobec chrześcijan regularne i uczciwe procesy z konkretnymi zarzutami, aby wydawano wyroki tylko w wypadku przekroczenia prawa rzymskiego i aby surowo karano fałszywych donosicieli. Drugą Apologię Justyn skierował do senatu rzymskiego po skazaniu na śmierć trzech chrześcijan za samo tylko wyznawanie wiary chrześcijańskiej. W tej Apologii Justyn udowodnił, że prześladowanie jest dziełem tych samych demonów, którzy prześladowali sprawiedliwych w czasach Starego Testamentu, obalił też śmieszny zarzut, jakoby chrześcijanie popełniali samobójstwa, aby szybciej być w niebie u Boga. Wyjaśnił też, dlaczego Bóg dopuszcza na ludzi cierpienie (F. Drączkowski).

Justyn swoimi poglądami i aktywną chrześcijańską działalnością naraził się osobistemu wrogowi cynikowi Krescensowi, z którym kilkakrotnie prowadził publiczne dysputy. Tenże Krescens oskarżył Justyna i jego sześciu uczniów o wyznawanie wiary chrześcijańskiej. Na sądzie Justyn wraz ze swoimi uczniami wyznał wiarę w Jezusa Chrystusa. Powiedział wówczas wobec rzymskiego prefekta Juniusa Rustyka: „(...) Jestem chrześcijaninem (...) Mam żywą nadzieję, że jeżeli mnie to spotka (śmierć), to pójdę do Niego; wiem bowiem, że aż do czasu, gdy świat przeminie, nie odmawia on swojej łaski tym, którzy żyją według Jego nauki” (Liturgia Godzin, t. II, t. 1477). Justyn jako obywatel rzymski został ścięty mieczem w Rzymie ok. roku 165. Wraz z nim zginęli jego uczniowie.

W ikonografii przedstawia się św. Justyna w stroju starożytnego filozofa z księgą w ręku lub jako męczennika trzymającego krzyż. Św. Justyn jest patronem filozofów. Jego liturgiczny obchód przypada na dzień 1 czerwca i ma rangę wspomnienia obowiązkowego.

Niech osoba św. Justyna, filozofa i męczennika, zachęci nas do głębszego poznawania prawd naszej wiary i dawania o niej odważnego świadectwa.

Nasze przypatrywanie się św. Justynowi zakończmy mszalną kolektą:

„Boże, Ty przez szaleństwo krzyża dałeś świętemu Justynowi, męczennikowi, głębokie poznanie Jezusa Chrystusa, spraw, za jego wstawiennictwem, abyśmy odrzucili otaczające nas błędy i utwierdzili się w wierze”.

opr. aw/aw