Stolica Apostolska uregulowała zasady współpracy ze świeckim wymiarem sprawiedliwości w Polsce

Dokument 1

WSKAZANIA DOTYCZĄCE WSPÓŁPRACY ZE ŚWIECKIM WYMIAREM SPRAWIEDLIWOŚCI

Mając na uwadze potrzebę współpracy ze świeckim wymiarem sprawiedliwości, przy jednoczesnym poszanowaniu autonomii i niezależności kanonicznego porządku prawnego, Nuncjatura Apostolska przedstawia Konferencji Episkopatu Polski następujące wskazania proceduralne:

1. Stolica Apostolska, zgodnie ze wskazaniami Ojca Świętego Franciszka, chętnie współpracuje ze świeckimi władzami sądowniczymi w celu zapewnienia ochrony osobom nieletnim, bezradnym lub pozostającym w relacji zależności.

2. Ordynariusze aktywnie współpracują z sądami powszechnymi w ramach diecezjalnego etapu postępowania. Tekst „Vademecum dotyczącego wybranych kwestii proceduralnych w zakresie postępowania w przypadkach nadużyć seksualnych popełnianych przez duchownych wobec małoletnich”, opublikowany przez Kongregację Nauki Wiary, stanowi: «Nawet jeżeli nie ma wyraźnego obowiązku prawnego, władza kościelna powinna zawiadomić właściwe władze państwowe o każdym przypadku, w którym uzna to za niezbędne dla ochrony osoby pokrzywdzonej lub innych osób małoletnich przed ryzykiem narażenia na kolejne przestępstwa» (nr 17). Zazwyczaj współpraca kurii diecezjalnych z władzami sądowymi, przy poszanowaniu autonomii każdej jurysdykcji, przebiega harmonijnie i owocnie.

3. Jeśli w diecezjalnej fazie postępowania, świecka władza sądownicza zgodnie z prawem zażąda wglądu do dokumentacji, można przesłać jej zwięzłą relację przedstawiającą „status quaestionis” i ponadto rozważyć, według uznania biskupa, przekazanie żądanej dokumentacji (por. „Uwagi Papieskiej Rady ds. Tekstów Prawnych”, art. 3 §a). W każdym przypadku zaleca się skonsultować sprawę z prawnikami w celu ustalenia, czy nakaz wydany przez świecki wymiar sprawiedliwości jest prawomocny i podlegający wykonaniu. Jeśli tak nie jest, należy skorzystać ze środków odwoławczych przewidzianych przez miejscowe prawo.

4. Pod żadnym pozorem nie można przekazywać dokumentów należących do forum wewnętrznego (por. „Uwagi”, art. 4).

5. Po zakończeniu dochodzenia wstępnego i przekazaniu jego rezultatów właściwym Dykasteriom Stolicy Apostolskiej, sprawa przechodzi pod jurysdykcję Watykanu, a zatem zarówno dokumenty wystawione przez właściwe Dykasterie Stolicy Apostolskiej, jak i przez podmioty działające w Polsce na mocy jej delegacji (np. delegat prowadzący postępowanie lub realizujący procedury przewidziane w motu proprio „Vos estis lux mundi”), pozostają w dyspozycji Stolicy Apostolskiej (por. „Uwagi”, art. 6 §b).

6. Jeżeli kopia dokumentacji przesłanej do Stolicy Apostolskiej pozostaje w diecezji, prawidłowym sposobem ewentualnego udostępniania jej świeckiemu wymiarowi sprawiedliwości jest procedura międzynarodowej pomocy prawnej, realizowana na drodze dyplomatycznej. Stolica Apostolska chętnie oferuje swoją współpracę sądową innym państwom w oparciu o zasady międzynarodowej kurtuazji, wzajemności i na podstawie ratyfikowanych traktatów, pod warunkiem, że wnioski o taką współpracę spełniają wszystkie formalne i merytoryczne wymogi ustanowione przez zwyczaj międzynarodowy, a dotyczące takiej formy pomocy prawnej.

7. Wnioski o pomoc prawną powinny zawierać możliwie dokładne wskazanie konkretnych faktów, w odniesieniu do których prowadzone jest postępowanie, a także istotnych elementów, które w związku z nimi są badane, oraz uzasadnionych powodów, dla jakich wniosek o pomoc prawną jest kierowany do Stolicy Apostolskiej. Umożliwi to właściwym organom Stolicy Apostolskiej ocenę wniosku pod kątem jego sensowności, zasadności i przydatności do celów procesowych. Stąd też nie będą uwzględniane wnioski ogólnikowe, pozbawione elementów umożliwiających właściwym organom ocenę ich sensowności, zasadności i przydatności.

8. W przypadku zaistnienia trudności we współpracy ze świeckim wymiarem sprawiedliwości, Ordynariusze proszeni są o natychmiastowe powiadamianie Nuncjatury Apostolskiej, która udzieli dokładnych wskazówek dotyczących konkretnych przypadków.

9. Ewentualne środki dyscyplinarne nakładane przez Stolicę Apostolską wobec biskupów stanowią nie tylko wynik postępowań dotyczących sposobu prowadzenia spraw o wykorzystanie seksualne popełnione przez duchownych, ale uwzględniają również aspekty wykraczające poza zakres zainteresowania sądów powszechnych, takie jak np. relacje z duchowieństwem diecezjalnym, trudności duszpasterskie lub problemy związanie z zarządzaniem diecezją. Decyzje Stolicy Apostolskiej obejmują zatem znacznie szersze zagadnienia, często natury osobistej lub duszpasterskiej, które nie mają znaczenia prawnego i z tego powodu nie w każdym wypadku mogą zostać przekazane świeckiej władzy sądowniczej.

10. Powyższe wskazania mają zastosowanie również do Ordynariuszy zakonnych.

11. Wydaje się stosowne, aby powyższe kwestie zostały wyjaśnione na forum Komisji Wspólnej, aby podkreślić szczególny charakter niektórych dokumentów (na przykład dotyczących forum wewnętrznego) oraz potrzebę poszanowania międzynarodowego statusu Stolicy Apostolskiej w postępowaniach karnych, które przeszły już pod jurysdykcję papieską.

Warszawa, 9 grudnia 2021 r.