Oświadczenie w sprawie decyzji PE dotyczącej finansowania badań nad embrionami ludzkimi i komórkami macierzystymi

Dnia 15 czerwca 2006 r. Parlament Europejski przegłosował w pierwszym czytaniu Siódmy Program Ramowy dotyczący Badań Naukowych i Rozwoju i wezwał do finansowania przez Unię Europejską badań nad embrionami ludzkimi i zarodkowymi komórkami macierzystymi. Ponieważ decyzja ta ma wyraźny wymiar etyczny, Episkopat Polski zgromadzony na 336 Zebraniu Plenarnym w Poznaniu, pragnie przedstawić swe stanowisko w tej sprawie.

Jesteśmy zwolennikami rozwoju nauki w Unii Europejskiej i zwiększenia nakładów na badania naukowe. Szanujemy i popieramy prawo do wolności badań, prawo każdego człowieka do zdrowia i leczenia oraz obowiązek przychodzenia z pomocą chorym. Jesteśmy świadomi, że badania ludzkich komórek macierzystych są bardzo obiecujące z poznawczego i terapeutycznego punktu widzenia. Jednak wynik głosowania Parlamentu Europejskiego budzi w nas bardzo poważne zastrzeżenia natury etycznej, ponieważ badania zarodkowych komórek macierzystych, podejmowane z troski o zdrowie i życie jednych ludzi, są dokonywane za cenę unicestwiania innych ludzkich istot. Zastrzeżenia te nie pozwalają nam milczeć i dlatego wyrażamy zdecydowany sprzeciw wobec finansowania przez Unię Europejską badań, które prowadzą do destrukcji embrionów ludzkich. Badania komórek zarodkowych są dokonywane kosztem ludzkich embrionów, które od pierwszego momentu swego istnienia, to jest od momentu poczęcia, mają prawo do bezwarunkowego szacunku, jaki moralnie należy się istocie ludzkiej (EV, n. 60).

Karta Praw Podstawowych Unii zawiera stwierdzenie, że „Godność osoby ludzkiej jest nienaruszalna. Należy ją szanować i chronić” (art. 1). Godność ta przysługuje człowiekowi od momentu poczęcia aż do naturalnej śmierci. Traktowanie ludzkiego embrionu jako przedmiotu, na którym przeprowadzane są eksperymenty, a więc jego instrumentalizacja, jest radykalnym naruszeniem tej godności. Trybunał Konstytucyjny Rzeczypospolitej Polskiej uznał, że działania tego typu są niezgodne z zasadą demokratycznego państwa prawnego. „Demokratyczne państwo prawa jako naczelną wartość stawia człowieka i dobro dla niego najcenniejsze. Dobrem tym jest życie, które w demokratycznym państwie prawa musi pozostawać pod ochroną konstytucyjną w każdym stadium jego rozwoju” (Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 maja 1997 r.).

Decyzja Parlamentu Europejskiego budzi także poważne wątpliwości ze względu na brak respektowania fundamentalnej dla Unii Europejskiej zasady pomocniczości. Unia miałaby finansować badania, które są niezgodne z systemem prawnym obowiązującym w wielu Państwach członkowskich, w tym także w Polsce. Dziedzina, której dotyczy kontrowersja – regulacja kwestii etycznych, należy do wyłącznych kompetencji Państw członkowskich. Na mocy decyzji Parlamentu Europejskiego niezgodne z prawem krajowym badania miałyby być finansowane z budżetu Unii Europejskiej, a więc ze składek także tych Państw, w których są one nielegalne. Proponowanie takiej praktyki w Unii Europejskiej burzy jej spójność, podmiotowość i niechybnie będzie prowadzić do niepotrzebnych konfliktów. Dlatego wypowiadamy stanowczy sprzeciw wobec takich rozwiązań.

Biskupi polscy, zgromadzeni na 336 Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski w pełni solidaryzują się ze stanowiskiem Komisji Episkopatów Wspólnoty Europejskiej, wyrażonym w listopadzie 2005 r. podczas posiedzenia plenarnego oraz powtórzonym przez Prezydium Komisji w maju br. Jesteśmy przekonani, że Unia Europejska powinna skoncentrować swoje działania na wielu innych obiecujących obszarach badawczych, także dotyczących komórek macierzystych, pobieranych od osób dorosłych. Jak wyraziliśmy to w Stanowisku Rady Stałej i Rady Naukowej Konferencji Episkopatu Polski, z dnia 26 lutego 2004 r., „ w przeciwieństwie do wytwarzania i wykorzystywania zarodkowych komórek macierzystych, ta forma terapii nie budzi wątpliwości natury etycznej i stanowi autentyczne źródło nadziei dla ludzi chorych i cierpiących”.

Apelujemy do Parlamentu Europejskiego, aby zrewidował podjętą decyzję w tej sprawie. Nie służy ona bowiem respektowaniu godności osoby ludzkiej i dobru wspólnemu. Taka błędna decyzja, nie licząca się z podstawową wartością, jaką jest życie człowieka podważa zaufanie do Unii Europejskiej oraz jej procesów decyzyjnych. Apelujemy do wszystkich ludzi dobrej woli, apelujemy do Rady Ministrów i Komisji Europejskiej, aby zrobili wszystko, co możliwe, by podjęte przez Parlament Europejski decyzje dotyczące finansowania badań nad embrionami i zarodkowymi komórkami macierzystymi nie weszły w etap realizacji.

Podpisali: Kardynałowie, Arcybiskupi i Biskupi polscy
zgromadzeni na 336. Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski
Poznań – Gniezno, 25 czerwca 2006 r.

opr. mg/mg