Psalm 48 - dziękczynienie za ocalenie ludu

1. Odczytany przez nas Psalm 48. jest pieśnią na cześć Syjonu, «miasta wielkiego Króla» (Ps 48 [47], 3), miejsca, w którym znajdowała się świątynia Pana i gdzie On przebywał pośród ludzi. W wierze chrześcijańskiej odnosi się on do «górnego Jeruzalem», będącego «naszą matką» (Ga 4, 26).

Liturgiczny ton tej pieśni, nawiązanie do uroczystej procesji (por. ww. 13-14) oraz pokojowa wizja Jerozolimy promieniującej Bożym zbawieniem sprawiają, że Psalm 48. jest modlitwą, którą możemy rozpoczynać dzień, by stał się on pieśnią pochwalną, nawet jeżeli na horyzoncie gromadzą się chmury.

W zrozumieniu sensu Psalmu mogą nam pomóc trzy aklamacje, zamieszczone na początku, w środku i na końcu, które dostarczają niejako duchowego klucza kompozycji i wprowadzają w jego wewnętrzny klimat. Oto owe trzy aklamacje: «Wielki jest Pan i godzien wielkiej chwały w mieście Boga naszego» (w. 2); «Rozważamy, Boże, łaskawość Twoją we wnętrzu Twej świątyni» (w. 10); «Bóg jest naszym Bogiem na wieki i On nas będzie prowadził» (w. 15).

2. Te aklamacje, wychwalające Pana, ale także «miasto Boga naszego» (w. 2), stanowią ramy dwóch zasadniczych części Psalmu. Pierwsza jest radosną pochwałą świętego miasta, zwycięskiego Syjonu odpierającego ataki nieprzyjaciela, zachowującego pogodę ducha pod płaszczem Bożej opieki (por. ww. 3-8). Mamy tu długą serię określeń odnoszących się do tego miasta: jest to wspaniałe wzniesienie, wyrastające niczym latarnia, źródło radości dla wszystkich narodów ziemi, jedyny prawdziwy «Olimp», na którym spotykają się niebo i ziemia. Jest ono — by posłużyć się słowami proroka Ezechiela — miastem-Emmanuelem, ponieważ «Bóg jest tam», jest w nim obecny (por. Ez 48, 35). Jednakże wokół Jerozolimy wojska szykują się do oblężenia, będącego niejako symbolem zła, które zagraża pięknu Bożego miasta. Wynik starcia jest przesądzony i jasny niemal od razu.

3. Bowiem możni tego świata, oblegając święte miasto, rozdrażnili również jego króla, Boga. Psalmista — za pomocą sugestywnego obrazu bólów porodowych: «Chwyciło ich drżenie, jak ból rodzącą kobietę» (w. 7) — ukazuje, jak rozwiewa się pycha potężnego wojska. Arogancja zamienia się w lęk i słabość, a potęga w upadek i klęskę.

Ta sama myśl jest wyrażona w innym obrazie: uciekające wojsko porównane jest do niezwyciężonej flotylli wojennej druzgotanej przez straszliwy wiatr ze wschodu (por. w. 8). A zatem ten, kto pozostaje pod opieką Boga, może mieć niewzruszoną pewność, że ostatnie słowo nie należy do zła, lecz do dobra. Bóg triumfuje nad wrogimi mocami, nawet wtedy gdy wydają się wielkie i niezwyciężone.

4. Tak więc właśnie w świątyni wierny składa dziękczynienie Bogu wyzwolicielowi. Recytuje swój hymn ku czci miłosiernej miłości Boga, wyrażonej hebrajskim pojęciem hésed, typowym dla teologii przymierza. W ten sposób przechodzimy do drugiej części Psalmu (por. ww. 10-14). Po wspaniałej pieśni pochwalnej na cześć Boga wiernego, sprawiedliwego i Zbawiciela (por. ww. 10-12) wyrusza swoista procesja wokół świątyni oraz świętego miasta (por. ww. 13-14). Liczy się baszty, znaki pewnej opieki Bożej. Ogląda się mury wyrażające stabilność, którą obdarzył Syjon jego Założyciel. Mury Jeruzalem mówią, a jego kamienie pamiętają wydarzenia, które powinny poznać «przyszłe pokolenia» (w. 14) poprzez opowiadania przekazywane z ojców na synów (por. Ps 78 [77], 3-7). Syjon to przestrzeń nieprzerwanego łańcucha zbawczych działań Bożych, przepowiadanych w katechezie i celebrowanych w liturgii, aby w wiernych trwała nadzieja na zbawczą interwencję Boga.

5. Piękne jest w końcowej antyfonie jedno z najwspanialszych określeń Pana jako pasterza swego ludu: «On nas będzie prowadził» (w. 15). Bóg Syjonu jest Bogiem Wyjścia, wolności, bliskości z ludem zniewolonym w Egipcie i pielgrzymującym po pustyni. Izrael przebywający w ziemi obiecanej jest pewien, że Pan go nie opuści: Jerozolima jest znakiem Jego bliskości, a świątynia miejscem Jego obecności.

Odczytując ponownie te słowa, chrześcijanin kontempluje Chrystusa, nową i żywą świątynię Bożą (por. J 2, 21) i zwraca się ku niebieskiemu Jeruzalem, które nie potrzebuje już świątyni ani zewnętrznego światła, ponieważ «jego świątynią jest Pan Bóg wszechmogący oraz Baranek. (...) chwała Boga go oświetliła, a jego lampą — Baranek» (Ap 21, 22-23). Do tej «duchowej» lektury zaprasza nas św. Augustyn, który był przekonany, że w księgach Biblii «nie ma niczego, co by dotyczyło tylko Jerozolimy ziemskiej, skoro wszystko, cokolwiek się o niej mówi albo ze względu na nią dokonywa, oznacza również coś takiego, co w postaci jakiejś przenośni lub obrazu zapowiadającego dotyczy również Jerozolimy niebieskiej» (Państwo Boże, XVII, 3, 2). W jego ślady idzie Paulin z Noli, który komentując właśnie słowa naszego Psalmu zachęca do modlitwy, abyśmy «mogli być odnalezieni jako żywe kamienie niebieskiego i wolnego Jeruzalem» (List 28, 2 do Saweriusza). A kontemplując trwałość tego miasta, tenże Ojciec Kościoła powiada dalej: «Zaiste ten, który zamieszkuje to miasto, objawia się jako Jedyny w trzech osobach. (...) Chrystus został ustanowiony nie tylko jego fundamentem, lecz również wieżą i bramą. (...) Jeśli więc na Nim opiera się dom naszej duszy i na Nim wznosi się budowla godna tak wielkiego fundamentu, bramą wejściową Jego miasta będzie właśnie Ten, który poprowadzi nas poprzez wieki i pośle nas na swoje pastwisko» (tamże).

Apel o pokój w Nigerii

Tragiczną sytuację, jaka w tych dniach panuje na świecie, pogłębił kolejny akt bezwzględnej przemocy: ponad 200 zabitych i setki rannych przyniosły starcia między muzułmanami i chrześcijanami w Nigerii. Inspiratorzy tych nie dających się niczym usprawiedliwić zajść są za nie odpowiedzialni przed Bogiem.

Biskupa Kano, Patricka Francisa Sheehana, oraz tych, którzy opłakują stratę swych bliskich, zapewniam — również w imieniu was wszystkich — o duchowej bliskości, i jednocześnie proszę Boga, aby dopomógł wszystkim odnaleźć drogę braterstwa. Tylko wówczas można będzie spełnić oczekiwanie Boga, który pragnie, by ludzkość była jedną rodziną.

Do Polaków uczestniczących w audiencji generalnej:

Śpiewajmy przy akompaniamencie muzyki, pielgrzymując przez życie do Częstochowy, do Kalwarii, do innych sanktuariów — pielgrzymując do tego wiecznego Jeruzalem, o którym mówi Psalm z dzisiejszej katechezy.

opr. mg/mg