Święty Melchior Grodziecki

Melchior Grodziecki pochodził z polskiego szlacheckiego rodu herbu Radwan, osiadłego we wsi Grodziec na Śląsku, między Białą i Cieszynem. Melchior urodził się w Cieszynie w roku 1582 lub w 1584 jako syn Henryka i wnuk Macieja, kasztelana cieszyńskiego. Rodzina Melchiora odgrywała ważną rolę w życiu politycznym i religijnym Śląska i Moraw. Spośród trzech braci ojca Melchiora: Andrzej został kasztelanem cieszyńskim; Jan, bliski współpracownik i przyjaciel kardynała Stanisława Hozjusza, otrzymał nominację na biskupstwo ołomunieckie na Morawach; Wacław, absolwent Akademii Krakowskiej, był dziekanem kolegiaty w Brnie, także na Morawach.

Melchior po odbyciu wstępnych nauk zapewne w domu rodzinnym, rozpoczął studia średnie w wiedeńskim kolegium oo. Jezuitów, w którym kształciło się wielu synów ze znanych polskich rodzin. To kolegium skończył również św. Stanisław Kostka. Grodziecki był młodzieńcem głęboko religijnym, dlatego cieszył się, że przyjęto go w roku 1602 do Sodalicji Mariańskiej. Pisał wówczas do rodziców, że „spotkało go wielkie szczęście” z powodu przyjęcia do grona młodzieży mariańskiej (B. Natoński).

Podczas pobytu w Wiedniu dojrzewało w sercu Melchiora powołanie do życia zakonnego w Zakonie Ojców Jezuitów. Jego życie zakonne zaczęło się 22 maja 1603 roku w brneńskim jezuickim domu nowicjatu fundowanym przez stryjów Melchiora Jana i Wacława. Razem z Melchiorem nowicjat rozpoczął późniejszy jego towarzysz w męczeństwie Stefan Pongracz. Nowicjusze byli wychowywani w duchu całkowitego poświęcenia w służbie Kościołowi. Przykładem dla nowicjuszy był wychowanek brneńskiego nowicjatu błogosławiony Edmund Campion, który poniósł śmierć męczeńska za wiarę w roku 1584 w Anglii. Po dwuletnim pobycie w Brnie Melchior złożył śluby zakonne 22 maja 1605 roku. Jako kleryk odbywał Melchior praktykę nauczycielską w niższych klasach kolegium w Brnie (1605-1606) i w Kłodzku (1606-1607). Następnie przez rok kleryk Grodziecki przygotowywał się do nauczania w klasach wyższych w seminarium nauczycielskim w Budziejowicach, po czym powrócił do pracy pedagogicznej w Kłodzku. Biografowie Melchiora potwierdzają, że podczas praktyki nauczycielskiej zdobył także wykształcenie muzyczne. W roku 1609 Melchior przybył do Pragi, gdzie podjął studia z filozofii i teologii, uwieńczone święceniami kapłańskimi również w Pradze, w roku 1614. Warto też wspomnieć, że podczas studiów praskich kierował chórem i orkiestrą uczniów z bursy dla ubogiej młodzieży prowadzonej przez jezuitów. Jako kapłan pracował w Pradze, głosząc kazania w języku czeskim, następnie wysłano go na stanowisko zarządcy domu zakonnego i kaznodziei do wsi Kopanina. Około roku 1616 powierzono ks. Melchiorowi kierowanie wspomnianą bursa dla ubogiej młodzieży w Pradze.

Czas pracy kapłańskiej ks. Melchiora przypadał na okres wojny trzydziestoletniej, okres pełen niepokojów i walk wyznaniowych między protestantami i katolikami. W roku 1618 jezuici zostali usunięci z Pragi. Ksiądz Grodziecki przez rok zatrzymał się w Brnie, ale również musiał to miasto opuścić. Przełożeni wysłali więc ks. Melchiora do Koszyc (dzisiejsza Słowacja) na stanowisko kapelana wojskowego. W Koszycach Melchior spotkał swojego kolegę z nowicjatu ks. Stefana Pongracza, z pochodzenia węgierskiego szlachcica oraz ks. kanonika Marka Stefana Kryża, pochodzącego z Chorwacji. W sierpniu 1619 roku zjawiły się pod Koszycami wojska Bethlena Gabora, księcia Siedmiogrodu. Wojskami dowodził Jerzy Rakoczy. Cesarski gubernator Koszyc Doczy przygotowywał miasto do obrony. Jednakże rada miejska podburzona przez kalwińskiego kaznodzieję Alvinczy'ego i radnego Reynera otworzyła bramy grodu. Początkowo planowano wymordowanie wszystkich koszyckich katolików, po namyśle zadowolono się skazaniem na śmierć przebywających w mieście wymienionych wyżej trzech kapłanom. Wykonanie wyroku śmierci powierzono hajdukom Rakoczego. Kapłanów nakłaniano do porzucenia wiary katolickiej i przejścia na kalwinizm. Po odmowie kapłani zostali poddani torturom w nocy z 7 na 8 września 1619 roku. Najpierw torturowano ks. Pongracza, następnie męczono ks. Melchiora i ks. Marka Stefana Kryża. Po zadanych torturach ścięto toporem księży: Grodzieckiego i Kryża, natomiast ks. Pongracz umarł po dwudziestogodzinnych mękach (H. Fros). Ciała męczenników spoczywają w kościele klasztornym Sióstr Urszulanek w Tyrnawie na Słowacji.

Kult świętych męczenników rozwijał się zaraz po ich śmierci, jednakże beatyfikacja miała miejsce dopiero 15 stycznia 1905 roku. Kanonizował błogosławionych męczenników papież Jan Paweł II 2 lipca 1995 roku w Koszycach na Słowacji. W homilii podczas Mszy Świętej kanonizacyjnej Jan Paweł II mówił: „Dzisiaj wspominamy z wdzięcznością i podziwem tych trzech odważnych świadków Ewangelii. W godzinie próby wytrwali oni w obliczu pokus i tortur, i woleli raczej umrzeć niż zaprzeć się wiary i wierności Chrystusowi i Kościołowi. To ich najwyższe świadectwo jaśnieje przed nami jako świetlany przykład ewangelicznej wytrwałości, który powinniśmy mieć przed oczyma, gdy stajemy wobec trudnych i ryzykownych wyborów, jakich nie brak także dzisiaj”.

W ikonografii św. Melchior Grodziecki przedstawiany jest w stroju zakonnym, w scenie męczeństwa wraz z towarzyszami: św. Stefanem Pongraczem i św. Markiem Stefanem Kriżem lub indywidualnie w chwale niebieskiej (znak Zakonu Jezuitów IHS, narzędzia męki: miecz, obcęgi i paląca się pochodnia; Święty trzyma w ręce krzyż i palmę męczeństwa). Liturgiczny obchód ku czci św. Melchiora Grodzieckiego przypada na dzień 7 września i ma charakter wspomnienia dowolnego.

opr. aw/aw