Siostra Bernarda Heimgartner, wielka nosicielka nadziei

Siostra Bernarda Heimgartner przyniosła ludziom tyle nadziei: 26 listopada 2022 roku obchodziliśmy 200. rocznicę urodzin założycielki Sióstr Szkolnych Świętego Krzyża w Menzingen. Urodziła się w 1822 r. w kantonie Aargau w niemieckojęzycznej Szwajcarii. Z inicjatywy kapucyna Teodozjusza Florentiniego wraz z dwiema towarzyszkami w 1844 roku założyła zgromadzenie sióstr nauczycielek, które zajmują się edukacją dziewcząt, wnosząc istotny wkład w rozwój roli kobiet.

Anna Maria Heimgartner - która jako zakonnica przyjęła imię siostra Bernarda - miała to szczęście, że jako dziecko nauczyła się czytać i pisać w miejscowej szkole w swojej rodzinnej wiosce Fislisbach w kantonie Aargau. Maria była bardzo inteligentna i zdawała sobie sprawę z tego przywileju. Kiedy w latach trzydziestych XIX wieku kapucyn, ojciec Teodozjusz Florentino, wpadł na pomysł założenia wspólnoty zakonnic dla edukacji dziewcząt, Anne-Marie natychmiast się zgodziła. W 1839 roku Florentini wysłał ją, wraz z dwiema towarzyszkami, do klasztoru „Maria Krönung” w Badenii. W międzyczasie sytuacja polityczna stawała się coraz bardziej niestabilna i antyklerykalna, wskutek czego klasztor „Maria Krönung” został zamknięty, podobnie jak inne klasztory: kształcenie pedagogiczne zostało czasowo zawieszone.

Tymczasem Teodozjusz nadal zachęcał młode kobiety do nauki. We Fryburgu Bryzgowijskim kontynuują więc one formację u urszulanek, a nowicjat kończą w Ribeauvillé w Alzacji. Trzy młode siostry chcą przenieść sposób życia zakonnego prowadzonego w Ribeauvillé także do Szwajcarii, udając się w małych grupach do mniejszych wiosek, aby nauczać. Ich plan się spełni.

Proboszcz parafii w Menzingen, w kantonie Zug, miał już wcześniej zamiar założyć szkołę na wzór Ribeauvillé; tymczasem siostra Bernarda i jej towarzyszki złożyły śluby w październiku 1844 roku w Altdorfie, w klasztorze kapucynów ojca Teodozjusza i mogły w ten sposób rozpocząć pracę w Menzingen. Wkrótce wspólnota sióstr rozrosła się i tak siostry, w grupach po dwie lub trzy, udały się do górskich wiosek, aby uczyć dzieci w wiejskich szkołach – otoczone wielką nędzą. Siostra Bernarda, jako przełożona, zachęca swoje siostry - pisząc do nich i odwiedzając je – do wytrwałości w pracy nauczycielskiej. Istnieją liczne dokumenty świadczące o tym, że podczas wizytacji władz państwowych osiągnięcia szkolne sióstr z Menzingen są zawsze wysoko oceniane.

Zakonnice formują się w duchu katolickiego oświecenia: pragną, aby dziewczęta i kobiety mogły rozwijać swój potencjał poprzez edukację i w ten sposób wejść na drogę emancypacji. Istotnie, katolickie oświecenie chciało stworzyć związek między rozumem a wiarą, nie zaniedbując jednak znajomości Biblii.

Ale swoją pracą siostra Bernarda pozyskuje nie tylko przyjaciół. Przedstawiciele środowiska katolickiego, w którym głównie pracują jej współsiostry, odrzucają edukację dziewcząt. Według przyjętych kategorii myślenia, ich córki i żony powinny pracować jedynie w przestrzeni rodzinnej: rodzić dzieci, wychowywać je, gotować, prowadzić dom i być odpowiedzialne za religię w rodzinie. Jednak nie tylko konserwatyści odrzucają siostrę Bernardę: liberałowie z kolei podejrzewają ją o uczenie dzieci jedynie praktyk pobożnościowych. Jednocześnie coraz więcej młodych kobiet wstępuje do zgromadzenia sióstr szkolnych: w Menzingen, gdzie znajduje się siedziba fundacji, powstaje szkoła, w której młode kobiety kształcą się na nauczycielki.

Od 1883 roku siostry rozpoczęły swoją misję w Afryce, a na początku XX wieku w Indiach i Ameryce Łacińskiej, później również na Sri Lance. W Europie Siostry Szkolne Świętego Krzyża z Menzingen podjęły posługę we Włoszech, a następnie w Niemczech i Anglii. Obecnie formacja w wierze jest jednym z ich głównych zadań, a dokonuje się to poprzez pracę duszpasterską, nauczanie religii, formację w wierze od najmłodszych lat, proponowanie wydarzeń duchowych, zwłaszcza dla młodzieży, takich jak ćwiczenia duchowe.

Dziś w Europie wiele sióstr jest w podeszłym wieku i potrzebują wsparcia; jednak również w domach opieki są świadome swojej misji i często udaje im się przekazać personelowi pielęgniarskiemu solidne podstawy życia i wiary. Siostry zachęcają młode kobiety do pracy przez pewien czas u nich w Afryce i w ten sposób młodzi ludzie są w stanie pogłębić swoją własną wiarę, u podstaw której zawsze leży cel siostry Bernardy: dowartościowanie osobistego potencjału każdego człowieka.

Siostra Bernarda Heingartner była wielką kobietą, której praca miała niezwykły wpływ na społeczeństwo i Kościół. W 1994 roku uznano jej heroiczne cnoty. Chociaż nadal brakuje oficjalnie uznanego cudu do jej beatyfikacji, wielu ludzi polega na niej jako na pośredniczce u Boga. Ona daje nam, siostrom Świętego Krzyża, zachętę do dalszego ukazywania szczególnych darów każdej osoby.