Od strachu, do działania

Od kilku lat liczba zakażeń HIV w Polsce spada. Polepszyła się opieka medyczna nad zakażonymi i chorymi na AIDS. W społeczeństwie zaś wzrosła świadomość, czym jest choroba i zmniejszył się irracjonalny strach przed osobami zakażonymi.

1 grudnia obchodzony jest jako Światowy Dzień AIDS. Między innymi dzięki takim inicjatywom możliwe jest przezwyciężanie barier między osobami zakażonymi, a resztą społeczeństwa. Dzisiaj nikt już nie protestuje przeciwko budowie domów i hospicjów dla chorych na AIDS. Zakażeni leczą się w publicznych placówkach służby zdrowia, mogą też skorzystać ze specjalnie wydzielonych dla nich gabinetów np. stomatologicznych. Jeśli zdrowie im na to pozwala, pracują lub uczą się.

Mniej zakażonych, więcej chorych

Według najnowszych danych Państwowego Zakładu Higieny, w październiku tego roku wykryto HIV u 39 Polaków. 21 z nich zakaziło się podczas zażywania narkotyku. W tym samym czasie na AIDS zachorowały cztery nosicielki i dwunastu nosicieli. Chorzy są w wieku od 23 do 62 lat. Dwoje z nich jest mieszkańcami województwa mazowieckiego. Ogółem w Polsce odnotowano 5754 zakażenia, z czego w 3750 przypadkach powodem było zażycie narkotyku.

Od kilku lat liczba osób zakażających się HIV w Polsce stopniowo maleje. Najwięcej, bo 809 nosicieli ujawniono w 1990 roku. Niepokojąco wysoką liczbę 638 nowo zakażonych odnotowano w ubiegłym roku. W sumie w Polsce, od momentu ujawnienia pierwszego nosiciela wirusa HIV, czyli od roku 1985 roku, zakaziło się 5754 osób. Większość z nich to narkomani.

— Narkomani stanowią ponad sześćdziesiąt procent ujawnionych zakażeń w Polsce. Ta statystyka jest tak wysoka, gdyż jest to grupa najlepiej przez nas zbadana. Dlatego prowadzimy programy profilaktyczne dotyczące równocześnie zażywania narkotyków i możliwości zakażenia HIV. Ostatnio rozpoczęliśmy taki program w Zgorzelcu, ponieważ na terenach przygranicznych skala zjawiska jest duża — tłumaczy Małgorzata Czerniawska-Ankiersztejn, dyrektor Krajowego Biura Koordynacyjnego ds. Zapobiegania AIDS.

Oprócz terenów przygranicznych największą liczbę zakażeń notuje się w dawnych województwach: gdańskim, katowickim, zielonogórskim i warszawskim.

Ryzykowne zachowania

Medycyna potrafi już przedłużać fazę nosicielstwa i zmniejszać ryzyko wystąpienia pełnoobjawowego AIDS. Dzięki trójlekowej terapii, czas od momentu zakażenia do zachorowania na AIDS wydłużył się średnio do 10 lat. Nadal jednak lekarze nie potrafią ustrzec przed chorobą. Nie wynaleziono też szczepionki przeciw HIV. W dalszym ciągu niezawodnym zabezpieczeniem przed wirusem jest wierność seksualna i niebranie narkotyków. Do zakażenia może również dojść w sytuacji zupełnie niezależnej od chorego, poprzez kontakt z zakażoną krwią — np. w gabinecie stomatologicznym, podczas zastrzyku dożylnego.

Nadal nieuleczalna

W 1986 roku zanotowano w Polsce pierwszy zgon chorego na AIDS. Od tej pory liczba zachorowań wyniosła 826. 461 chorych zmarło. Najwięcej zachorowań odnotowano w ostatnich pięciu latach. Co roku ich liczba przekraczała sto. Według ostatnich danych Państwowego Zakładu Higieny, w pierwszym kwartale tego roku na AIDS zachorowało 17 osób, a 6 chorych zmarło.

Zakażony świat

W skali światowej AIDS największe spustoszenie sieje w Afryce Subsaharyjskiej, gdzie epidemia pojawiła się na przełomie lat 70. i 80. Obecnie na tym terenie mieszka 22,5 mln nosicieli HIV i osób chorych na AIDS, co stanowi aż 8 proc. tamtejszej populacji. Liczba ta rośnie w zastraszającym tempie i na przykład w ubiegłym roku zanotowana 4 mln nowych zakażeń. W Afryce Subsaharyjskiej połowa zakażonych HIV to kobiety.

Prawie 7-milionowa populacja osób zakażonych żyje w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej, gdzie AIDS pojawiło się dopiero pod koniec lat 80. Prawie 1,5 mln zakażonych mieszka w Ameryce Łacińskiej. Stanowią oni również stosunkowo wysoki odsetek mieszkańców Karaibów (prawie 2 proc.), gdzie ponad jedną trzecią nosicieli są kobiety.

W Europie, zarówno Wschodniej jak i Zachodniej zakażone kobiety stanowią jedną piątą nosicieli. Zakażenie HIV następuje najczęściej poprzez dożylne przyjmowanie narkotyku i stosunki homoseksualne. W zachodniej części Europy, gdzie AIDS pojawiło się już na przełomie lat 70. i 80., żyje 0,5 mln nosicieli. We wschodniej części Europy i w Azji Centralnej zanotowano 270 tys. nosicieli. Jednak w tych rejonach liczba zakażeń niepokojąco wzrasta. W ubiegłym roku przybyło 80 tys. zakażonych. W tym czasie w Europie Zachodniej zanotowano 2,5-krotnie mniej zakażeń.