Wytrwałe dziecko

Bogna Białecka

Pierwsze lata w szkole

Rady dla rodziców i wychowawców

ISBN: 978-83-7516-189-2

wyd.: Wydawnictwo Święty Wojciech 2009

Podstawy umiejętności społecznych

Wytrwałe dziecko

Gdyby człowiek posiadł wytrwałość, nic nie byłoby niemożliwe
Przysłowie chińskie

„Mam dla ciebie cukierek. Muszę na chwilę wyjść, ale jak poczekasz parę minut, w nagrodę dostaniesz aż dwa takie cukierki. Pamiętaj — siedź grzecznie i nie ruszaj cukierka, to po moim powrocie dostaniesz dwa” — oto tekst z eksperymentu badającego umiejętność panowania nad impulsami u czterolatków. Niektóre z badanych dzieci potrafiły wytrzymać nawet 15 minut. By pomóc sobie w walce z pokusą, zamykały oczy, mówiły do siebie albo próbowały zasnąć. Inne od razu rzucały się na słodkości. Autor eksperymentu, psycholog Walter Mischel, śledził losy dzieci jeszcze przez wiele lat. Różnice między obiema grupami okazały się ogromne. Dzieci, które potrafiły pokonać pokusę i wytrwale oczekiwać na powrót eksperymentatora, lepiej radziły sobie już jako osoby dorosłe z przeciwnościami losu, były bardziej odporne na załamanie, apatię, rzadziej wpadały w depresję. Trwanie w postanowieniu, mimo pokus, okazało się zatem umiejętnością kluczową dla powodzenia w życiu dorosłym. Eksperyment ten udowadnia, że warto od małego rozwijać zaletę wytrwałości. Jak to jednak zrobić?

Harmonijny dzień

Większość dzieci denerwuje się, kiedy musi na coś dłużej poczekać, a w codziennym życiu jest sporo takich sytuacji. Czekoladka po obiedzie, a obiad dopiero w stadium obierania ziemniaków, babcia nas odwiedzi, ale dopiero po piątej, dobranocka za dwie godziny... Tym, co bardzo pomaga, jest ustalony porządek codziennych zajęć. Uporządkowanie dnia jest dobre nawet dla niemowlaków — następujące po sobie codzienne rytuały dają mu poczucie bezpieczeństwa.

Dzieci starsze — a więc przedszkolne i szkolne, przyzwyczajaj ą się do rozkładu obowiązków i dzięki temu nie denerwują się na przykład faktem, że wpierw trzeba posprzątać pokój, a dopiero potem bawić się kolejką. Dzieci szkolne można wręcz zaangażować w zaplanowanie rozkładu dnia. Przygotujcie dla każdego członka rodziny kartkę z tygodniowym rozkładem zajęć. Zaznaczmy godziny, w których poszczególne osoby są w pracy, szkole, przedszkolu, czas, gdy wykonujemy domowe obowiązki, czas na odrabianie lekcji, czas wolny. Jeśli macie jeden komputer a kilkoro dzieci — warto ustalić dla każdego godziny korzystania. Plany tygodnia wieszamy w widocznym miejscu, np. na drzwiach lodówki, tak by były łatwo dostępne.

A kiedy widzisz, że dziecko mimo zniecierpliwienia grzecznie czeka na swoją kolejkę do komputera, sprząta pokój przed wyjściem — pochwal je za to. W ten sposób wzmacniasz przekonanie, że wytrwałość popłaca.

Bez „ratownictwa”

Gdy dziecko wykonuje jakieś zadanie i mu nie wychodzi, nie biegnij od razu na pomoc. Za to uspokój i powiedz coś pokrzepiającego, np. „Uda ci się! Kocham Cię”. Jeżeli mimo to zdenerwowanie nie pozwala mu wykonać zadania, pomóż, dzieląc je na etapy. Np. jeśli dziecko nie radzi sobie ze skomplikowanym zadaniem matematycznym — rozłóż je na części. Np. działanie 28:(5-1) zamieniamy na: „Ile to jest: 5-1”, a potem: „Ile to jest: 28:4”? Jeżeli mimo wszystko zadanie jest zbyt skomplikowane, wymyśl takie, z którym sobie poradzi. Znajome dziecko na przykład nie potrafiło narysować słonia, lecz doskonale poradziło sobie z jego przerysowaniem.

Szkoła wytrwałego czekania

Wytrwałość to sztuka, którą należy nieustannie ćwiczyć. Dlatego warto raz w tygodniu wymyślić dla całej rodziny zajęcie, podczas którego trzeba się zdobyć na cierpliwość. Może być to na przykład spacer do parku, gdzie rozsypiemy okruchy chleba i będziemy czekać na ptaki. Możemy zasadzić w doniczce roślinę lub posiać kiełki i obserwować ich wzrost. Innymi pomysłami są: zajmująca kilka dni budowa domku dla lalek z kartonu, pisanie bajki w odcinkach, nagrywanie „domowej audycji”, spacer nastawiony na znalezienie czegoś konkretnego: okrągłego kamyka, kasztanów...

Gdy dziecko czeka na coś, co na pewno się wydarzy, stopniowo przyzwyczaja się do myśli, że w życiu rzadko coś się dzieje na zawołanie. Dlatego warto umiejętność cierpliwego czekania wzmacniać, chwaląc dziecko za każdym razem, gdy ją wykaże. Przy okazji, jeśli postanowisz, że przez najbliższy miesiąc będziesz zwracać szczególną uwagę na chwalenie przejawów wytrwałości u swych dzieci, rozwijasz także swoją wytrwałość.

opr. aw/aw