Salam, czyli pokój

26 stycznia katolicy w Polsce będą modlić się wraz z muzułmanami. Czy w naszym kraju potrzebne są takie spotkania? Wzajemne kontakty świata zachodniego (uważanego przez muzułmanów - mimo jego zeświecczenia - za chrześcijański) ze światem islamu to czternaście wieków niemal ciągłych wojen, wrogości i nieufności. Trzeba jednak pamiętać, że wyznawana wiara zwykle używana była przez możnych i potężnych tego świata instrumentalnie. Teolodzy chrześcijańscy i mufti islamscy jednym głosem przekonują, iż nienawiść jest sprzeczna z ich religią. Lecz to nienawiść sprawia, że różniący się w wierze bracia stają przeciwko sobie, zapominając o przesłaniu, zawartym zarówno w Biblii, jak i w Koranie.

Zderzenie czy dialog?

Poważnym problemem w relacjach między przedstawicielami kultury zachodniej a kultury islamskiej jest asymetria we wzajemnym traktowaniu wyznawców. W Europie poprawność polityczna w ostatnich latach wypacza pojęcie szacunku wobec wyznawców innych religii. Pod hasłami tolerancji bądź neutralności państwa spycha się religię do sfery prywatnej. Akurat w przypadku islamu jest to zupełnie niemożliwe. Tymczasem na przykład we Francji, gdzie liczba wyznawców Allaha jest szczególnie duża, nie wolno im publicznie okazywać swojej religijności. Nawet w wielokulturowej i tolerancyjnej Wielkiej Brytanii zdarzają się wobec nich akty agresji. Są one jednak powściągane przez prawo i policję.

Z drugiej strony, w tzw. krajach islamskich, czy to w Arabii, czy Iranie, Sudanie, Egipcie, Pakistanie, a nawet w Turcji, chrześcijanie są dyskryminowani albo wręcz prześladowani właśnie na podstawie obowiązującego prawa. O ile bowiem w Niemczech tureccy muzułmanie mogą napotykać pewne niedogodności przy budowie meczetów (zwłaszcza jeśli chodzi o wysokość minaretów - wież, z których imam wzywa do modlitwy), to w Turcji wciąż obowiązuje całkowity zakaz stawiania kościołów.

Brzemię historii

Czy każdy muzułmanin jest terrorystą? Po 11 września 2001 roku pewnie niejednemu przewinęło się to pytanie przez głowę. A czy każdy chrześcijanin jest inkwizytorem? Wśród muzułmanów wciąż żywa jest pamięć o wyprawach krzyżowych. I - choć to dla nas może być zaskoczeniem - ekstremiści fundamentalistyczni w rodzaju bin Ladena nazywają Amerykanów i ich sojuszników „nowymi krzyżowcami”. Za to we wschodniej i południowej Europie długoletnie wojny i panowanie osmańskie kojarzone są z obroną chrześcijaństwa. W latach 90. ubiegłego stulecia islam Bośniaków, katolicyzm Chorwatów i prawosławie Serbów zostały wykorzystane do tego, by z sąsiadów uczynić wrogów...

Wzajemnym kontaktom chrześcijan i muzułmanów nie zawsze jednak towarzyszyło przelewanie krwi. Przez stulecia islam uznawany był za religię tolerancji. Nawet podczas zwycięskiego pochodu w VII i VIII wieku Arabowie z pewnym szacunkiem traktowali wyznawców religii Księgi, jak określał Muhammad chrześcijan i żydów. W XIII w. zauroczony spotkaniem ze św. Franciszkiem sułtan Melek-el-Kamel pozwolił na działalność braci mniejszych w Ziemi Świętej. Z kolei średniowieczna filozofia europejska zawdzięcza Arabom powtórne odkrycie Arystotelesa. Trudno przecenić wpływ kultury islamskiej na ówczesną Europę.

Polska toczyła wojny z Tatarami i Turkami, ale wielu muzułmanów było również wiernymi poddanymi Korony. Cieszyli się wolnością wyznania. Obecnie potomkowie tatarskich wyznawców islamu tworzą Muzułmański Związek Religijny. Zamieszkują w większych skupiskach w Trójmieście i okolicach Białegostoku. W 1989 roku z ich składek zbudowano w Gdańsku meczet, inny stoi od kilku lat w Warszawie. Wielu polskich muzułmanów pochodzi z krajów islamskich; po studiach zakładali tu rodziny, pracują - nieraz jako wysokiej klasy specjaliści, wychowują dzieci.

Próby współpracy

Nie brak przykładów wspólnych inicjatyw, przełamujących bariery między wyznawcami dwóch wielkich religii monoteistycznych. W maju ubiegłego roku diecezja Rochester i Rada Masajid (meczetów) Rochester podpisały zobowiązanie do okazywania szacunku swoim tradycjom religijnym. Rozpoczęto współpracę przy organizowaniu programów edukacyjnych dla dzieci i dorosłych. W Indonezji rada ulemów (uczonych w zakresie teologii i prawa) oraz miejscowy episkopat wspólnie sprzeciwiały się ustawie zezwalającej na aborcję. Wielokrotnie gesty i słowa pokoju, szacunku oraz braterstwa pod adresem muzułmanów kierował Jan Paweł II.

Modlitwy z wyznawcami islamu w intencji pokoju w Polsce od lat organizuje Fundacja Dzieło Odbudowy Miłości. W czerwcu 1997 roku powstała Rada Wspólna Katolików i Muzułmanów. Z ich inicjatywy dzień po zakończeniu Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan (26 stycznia) Episkopat Polski ogłosił „Dniem modlitw poświęconych islamowi”.

Wspólne spotkania modlitewne nabierają nowego znaczenia po interwencji zbrojnej w Iraku. Mimo wielu różnic i bolesnych wspomnień łączy nas pragnienie pokoju. W niezwykle skomplikowanej sytuacji politycznej katolicy polscy mają okazję być zaczynem prawdziwego przełomu w relacjach z muzułmanami.

„Żywię gorącą nadzieję, że chrześcijańscy i muzułmańscy przywódcy religijni i nauczyciele zechcą przedstawiać nasze dwie wielkie wspólnoty religijne jako wspólnoty prowadzące dialog nacechowany szacunkiem, a nigdy już jako wspólnoty skłócone” - mówił Jan Paweł II 6 maja 2001 r. w damasceńskim meczecie Omajjadów, gdzie przechowywane są relikwie głowy św. Jana Chrzciciela, czczonego przez muzułmanów jako jednego z największych proroków.

opr. mg/mg