Tajemniczy świat aniołów

Jan Paweł II podczas swej pielgrzymki do Polski w 2002 roku odwiedził niespodziewanie opactwo Benedyktynów w Tyńcu. Zapytał wówczas stojącego przy papamobile o. prof. Augustyna Jankowskiego: – Piszesz? – Tak, piszę o aniołach. – Przyda się – skwitował papież.

Każdy głos w sprawie anielskiej jest ważny. Przeżywamy swoisty renesans wiary w anioły, gwałtowny wzrost pozornie metafizycznej fascynacji ludzi aniołami. Mimo wielu wahań, o aniołach warto rozmawiać, warto o nich myśleć i odkrywać ich obecność w naszym codziennym, nierzadko zabieganym życiu. Anioły na zawsze pozostaną nie do końca odkrytą tajemnicą. Mówieniu o aniołach przyświeca symbolika, metaforyka, próba uchwycenia czegoś, co w swej istocie jest nieuchwytne.

Miłująca obecność

Aniołowie tworzą odmienną od naszej ludzkiej cywilizację. Anioł nie jest „czymśˮ, jest „kimśˮ, nie jest przedmiotem, lecz podmiotem. Jest osobą. Aniołowie mają godność osobową. Nie są jakąś personifikacją przymiotów Bożych czy sił natury. Jako osoby mogą decydować świadomie i w sposób wolny o swoim losie.

Niekiedy myśli się o aniołach jedynie w kategoriach estetycznych. Ich obraz staje się sentymentalny, uproszczony. Trzeba odnaleźć prawdziwe oblicze aniołów, ich waleczność i duchową potęgę. Te potężne władcze istoty uświadamiają nam bliskość Boga. Aniołowie są bowiem odbiciem potęgi Najwyższego. Zwracają się ku nam z miłością i troską. Mają dwie twarze – jedną zwróconą w stronę Boga, kontemplującą Jego oblicze, a drugą skierowaną w stronę człowieka.

Anioł jest trudny, bo składa się z niedostępnego dla nas poznania, jest od nas inny i można potraktować go jak obcego, budzącego lęk, zagrażającego naszemu światu, naszemu „ja”. Ale to święty anioł pozwala nam odnaleźć zagubione skrzydła – tzn. motywację, chęć działania, wiarę. Unosi nas ku Dawcy skrzydeł – samemu Bogu, ku Jezusowi – Panu Panów i ku Maryi – Królowej Aniołów. Ulubione zajęcie aniołów to bowiem służba.

Uchylony rąbek tajemnicy

Pismo Święte wspomina o aniołach w blisko 300 miejscach, w 35 księgach – od Księgi Rodzaju do Apokalipsy. Bóg stworzył anioły jako istoty osobowe, nieśmiertelne i odrębne od ludzi, czyli posiadające inną i doskonalszą od ludzkiej naturę. Najmniej inteligentny anioł jest bardziej inteligentny niż najbardziej inteligentny człowiek. Istoty anielskie są czystymi duchami, posiadają rozum i wolną wolę. Człowiek rodzi się i umiera. Anioł jest stworzony przez Boga i nie podlega śmierci na sposób cielesny.

Aniołowie pojawiają się w tekstach biblijnych znienacka i cicho. Ukazują się w różnych okolicznościach zarówno na jawie, jak i we śnie, w nocy i w ciągu dnia, podczas pracy i odpoczynku. Pan Jezus podkreślał, że ich natura wykracza poza kategorię płci. Mówił, że aniołowie nie są istotami wszechwiedzącymi, że nie znają np. spraw ostatecznych i nie mają dostępu do myśli ludzkich.

Cieszą się oni wyjątkowo bogatym poznaniem, ale nie znają przyszłości, ani też tajemnic ludzkiego serca. Na tyle poznają ludzkie myśli i pragnienia, na ile są one formułowane i wyrażane na zewnątrz. Aniołowie mogą porozumiewać się z ludźmi i przekazywać im swoje myśli. Mogą panować nad ludzką wyobraźnią i wpływać na nasze zmysły. Nie mogą jednak tworzyć bezpośrednio w ludzkim rozumie i woli myśli i pragnień, lecz oddziaływają jedynie pośrednio.

Aniołowie mogą przyjmować ludzkie ciała, tj. kształtować zjawę dostrzegalną przez człowieka. Często na kartach Pisma Świętego przybierają oni formę ciała, tak jak my przebieramy się w kostiumy. Ciała, które przyjmują, nie są dosłownie żywymi ciałami ludzkimi. Nie muszą jeść ani oddychać. Są maskami. Duchy anielskie często jawiły się w Biblii jako młodzi mężczyźni, z reguły silni, urodziwi i wytwornie ubrani, trzymający w ręku takie przedmioty, jak miecz, laska, klucz, łańcuch, trybularz czy trąba.

Boży zamysł

Aniołowie posiadają naturę społeczną tzn. mogą poznawać świat zewnętrzny i są otwarci na duchową wspólnotę. Ich szczególnym zadaniem jest zwiastowanie „z daleka i bliskaˮ Bożego zamysłu zbawienia i służenie wypełnianiu Bożych planów. Aniołowie różnią się między sobą bardziej niż my, gdyż każdy anioł jest odrębnym gatunkiem. Materia rozmnaża gatunek na wiele osobników, tak jak papier powiela list na wiele kopii w kserografie. Aniołowie nie zawierają w sobie materii. Może istnieć tylko jeden anioł w każdym gatunku lub formie.

Od samego początku w ten świat anielski Bóg wprowadził różnice aniołów na poszczególne chóry mające w Biblii swoje własne nazwy. Natomiast w pismach niektórych Ojców Kościoła, a szczególnie Pseudo-Dionizego Areopagity (V‒VI w.), można znaleźć wypowiedzi na temat poszczególnych chórów anielskich i ich zadań. Chóry anielskie określają zadania, jakie aniołowie spełniają wobec ludzi i świata, realizując plany Opatrzności. Pseudo-Dionizy nawiązał do nauki o Bożej Opatrzności. Bóg stworzył świat, utrzymuje go w istnieniu, opiekuje się nim i realizuje swoje plany przez aniołów. Z tego wyniknęła zasada podziału na dziewięć chórów anielskich o następujących nazwach: Cherubini, Serafini, Trony, Panowania, Moce, Potęgi, Księstwa, Archaniołowie i Aniołowie.

Zadania aniołów

Każdemu z ludzi Bóg przydziela osobistego anioła zwanego Aniołem Stróżem. To swego rodzaju osobisty „ochroniarz”, współczesny bodyguard i soulguard, najwierniejszy przyjaciel człowieka. Św. Tomasz z Akwinu stwierdza, że pragnienie przychodzenia nam z pomocą jest u anioła większe, niż człowiek może sobie tylko wyobrazić.

Aniołowie pragną pozostać anonimowi jako słudzy, wysłannicy Boga. Wszak to duchy przeznaczone do usług, posłane na pomoc tym, którzy mają posiąść zbawienie (por. Hbr 1, 14). Niektórych jednak znamy po imieniu, po to by zbudować z nimi szczególną wieź, nabrać mocy dzięki ich autorytetowi. Zdradzić swoje imię, to oddać się we władanie drugiemu. Archanielskie imiona to: św. Michał – „Któż jak Bógˮ, św. Gabriel – „Bóg jest mocąˮ, św. Rafał – „Bóg uleczyłˮ.

Św. Grzegorz Wielki pouczał, iż w każdej większej sprawie dotyczącej Zbawiciela, na widownię dziejową wkracza św. Michał Archanioł. Bł. ks. Bronisław Markiewicz pisał, że po zwycięskiej próbie św. Michał został ubogacony nową łaską Bożą jako uczestnik darów wcześniej nieznanych. „Zajaśniał niezwykłym blaskiem nadprzyrodzonym, stając się najpiękniejszym, najpotężniejszym i w ogóle pierwszym spośród wszystkich duchów anielskich w niebie”. Wódz Wojska Niebieskiego jest tym, który walczy z piekłem, osłania Kościół, ale jest także aniołem pokoju. Walczy dla sprawy Bożej, by w duszach ludzkich i w kościele Chrystusowym królował święty pokój, który jest ładem miłości.

Aniołowie przypominają nam dwa fundamentalne zadania chrześcijańskiego życia: kontemplację i duchową walkę. W takim właśnie celu aniołowie przebywają przed Bogiem – by Go kontemplować i uwielbiać. Ale równocześnie aniołowie są wysyłani przez Boga, by pomagać człowiekowi w osiągnięciu zbawienia wiecznego.

Tę duchową rzeczywistość dobrze oddaje łacińska sentencja: Semper Deo adsistunt in semper nobis adsistunt. Sistere oznacza „stać obok”, aniołowie „nieustannie stoją obok Boga” i „nieustannie stoją obok nas” (ludzi). „Stać obok” jest najprostszą i najpiękniejszą formą miłości. Aniołowie chcą nam pokazać, że droga do prawdziwego szczęścia prowadzi przez służbę Bogu i człowiekowi, przeżywaną całym sobą, wszystkimi swoimi umiejętnościami i darami. Otwierając się na Boga i ludzi, otwierając się na służbę Bogu i ludziom, wkraczamy na drogę szczęścia i w tym życiu i w wieczności.

Być „dla” to w pełni anielska duchowość. Może dlatego aniołowie są tak wolni, uskrzydleni i niewidzialni, bo nieobciążeni morderczym kręceniem się wokół siebie. Egoizm może zabić, a na pewno wtrąca w studnię smutku i nieustannego lęku. Wyjście z tego lochu samoudręczenia może przypominać opuszczenie więzienia, by znowu zachwycić się światłem i pełną piersią wdychać świeże powietrze.

Autor jest redaktorem naczelnym dwumiesięcznika o aniołach i życiu duchowym „Któż jak Bóg”, www.kjb24.pl

opr. aś/aś