Medytacja w szkole?

Ks. Jacek Poznański SJ

Medytacja w szkole?

Recenzja książki: Ernie Christie, Medytacja Chrześcijańska w szkole. Przewodnik dla nauczycieli i rodziców, Wyd. Jedność, Kielce 2012, ss.120.

Medytacja w szkole? Dzieci, które siedzą spokojnie w ciszy powtarzając jedno słowo? – to przerasta wyobrażenie niejednego nauczyciela. A jednak! Jednym z doświadczeń duchowych, które mimo upływu kilkunastu lat do dzisiaj jest we mnie żywe, to dziesięć minut medytacji z nastolatkami w jednej z londyńskich szkół. Te dziesięć minut radykalnie zmieniło moje postrzeganie owych nadpobudliwych, rozbieganych, lekceważących wszystko młodych ludzi. Dobrze, że pojawia się publikacja, która do podobnego „nawrócenia” może doprowadzić innych nauczycieli.

Ernie Christie, rodzic, pedagog, wice-dyrektor Biura Edukacji Katolickiej diecezji Townsville w Australii, wierzy w dzieci i z całą powagą traktuje ich duchowy wymiar. Wierzy też mocno w słowa Jezusa: „Jeśli nie staniecie się jak dzieci…”. Własne doświadczenie modlitwy kontemplacyjnej w tradycji wywodzącej się od o. Johna Maina OSB oraz bogate doświadczenie nauczyciela naprowadziło go na odkrycie naturalnych zdolności dzieci do kontemplacji. W starożytnej praktyce medytacji chrześcijańskiej odnalazł istotną odpowiedź na szereg aspiracji, którymi żyje współczesne wychowanie, zwłaszcza w katolickich szkołach.

Książka zawiera bardzo zróżnicowany materiał. Autor uwzględnia i omawia chyba wszystkie aspekty i wymiary nauczania dzieci modlitwy kontemplacyjnej. Zwraca więc uwagę na elementy teologiczne, duchowe i psychologiczne, indywidualne i wspólnotowe, pedagogiczne i ogólnoludzkie. Centralną kwestią jest wzrost w wierze i miłości do Boga oraz poszerzanie i poznawanie przez dziecko własnego wnętrza, które dokonuje się w medytacji. Wyszczególnionych jest wiele duchowych owoców a także psychologicznych korzyści, jakie przynosi medytacja zarówno w indywidualnym życiu uczniów, jak i wspólnotowym wymiarze funkcjonowania klasy. Szkicowo zaprezentowane są elementy psychologii dziecka oraz wyniki psychologicznych badań nad wpływem medytacji na funkcjonowanie dzieci.

Autor zamieścił bogaty materiał, który może wspierać nauczycieli w rozwiązywaniu konkretnych problemów pojawiających się podczas wprowadzania dzieci w medytację. Znajdą więc oni krótkie cytaty z Pisma Świętego, z nauczania Kościoła Katolickiego, wskazówki co do historii medytacji, jej istoty, teologii, stosunku do innych form modlitwy (sakramentów, Eucharystii, Pisma Świętego) oraz wielu przyziemnych spraw związanych z jej praktykowaniem. Można znaleźć też zestawy pytań najczęściej zadawanych przez dzieci i podawane przez nauczycieli odpowiedzi. Wszystkie te wskazówki tchną realizmem wynikającym z gruntownej znajomości szkolnych realiów. Wiele miejsca zajmują przejmujące prostotą i głębią świadectwa medytujących uczniów oraz obszerne wypowiedzi nauczycieli i rodziców. Niektóre z tych kwestii są jeszcze raz w inny sposób przekazane przez Ernie Christie, Laurence’a Freemana OSB i kilku nauczycieli na dołączonej płycie DVD.

Ciekawym elementem książki jest zarysowana przez o. Freemana OSB koncepcja kontemplatywnego nauczyciela. Taki nauczyciel „dobrze zdaje sobie sprawę z tego, co naprawdę wydarza się w procesie nauczania, i pozostaje w ciągłej łączności na wszystkich poziomach ludzkich interakcji”. Okazuje się, że nauczyciel, który wprowadził medytację w swojej klasie i sam ją praktykuje, może doświadczyć zachodzenia ważnych zmian u swoich podopiecznych, a rozmaite kwestie pedagogiczne i dydaktyczne, z którymi boryka się na co dzień ukazują się w innym świetle. Nauczyciel wiele zyskuje także duchowo. Medytujące dzieci bowiem szybko staną się inspiracją dla jego życia wewnętrznego.

Książkę przenika gorące pragnienie każdego nauczyciela, który przeżywa swój zawód jako powołanie. Mianowicie to, by nie tylko przekazywać wiedzę, ale przede wszystkim być wychowawcą, czyli człowiekiem, który troszczy się o całościowy i integralny rozwój swoich podopiecznych. Pięknie wyraża to zasada przewodnia nauczania medytacji, która mówi o przekazywaniu życia. Przekazując życie, które w specjalny sposób objawia się w medytacyjnej ciszy, „nauczyciel jest sakramentem, znakiem Jezusa w Jego roli nauczyciela”.

Autor recenzji:
Ks. Jacek Poznański (ur. 1974), jezuita. Pracuje na Wydziale Filozofii WSF-P Ignatianum w Krakowie i od ponad dziesięciu lat współpracuje z jezuickimi domami rekolekcyjnymi. Były duszpasterz akademicki i duszpasterz Polaków w Irlandii. Praktyke modlitwy kontemplacyjnej rozpoczał w 2005 roku w Niemczech u Franza Jalicsa SJ.

opr. aś/aś