Gromadzenie doświadczeń

Thomas Söding, Christian Münch

KLUCZ DO ZROZUMIENIA NOWEGO TESTAMENTU

ISBN: 978-83-7505-102-5

wyd.: WAM 2009

1.2. Gromadzenie doświadczeń

Kto pragnie odpowiedzieć na te pytania, które przecież pojawiają się w związku z Nowym Testamentem, nie zaczyna w punkcie zerowym, ale staje w jednym szeregu razem z wielką rzeszą znawców Biblii, którzy od dawna, a nie dopiero od pojawienia się egzegezy historyczno-krytycznej, mozolą się nad odpowiedziami.

Doświadczenie tych poprzedników nie może zapewne uchodzić za nietykalną świętość, ale wciąż musi być kwestionowane; w gruncie rzeczy stanowi ono jednak swoisty punkt wyjścia, bez którego nie może się udać żadne przekonujące objaśnianie Biblii, a także żadne nad nią innowacyjne badanie naukowe. Nie przypadkowo wiele monografii z zakresu egzegezy zaczyna się od przedstawienia „historii badań”. Kpiarze uważają wprawdzie, że takie przedstawienie ma często służyć jedynie temu, aby uwypuklić nieporównywalność najbardziej własnych poglądów autora, który teraz sięga po pióro; w dobrych jednak pracach naukowych stanowi ono udokumentowanie tego, jak bardzo konieczne jest włączenie się w bieg naukowej dyskusji, i jak wielorakie bodźce w formie przyzwolenia i krytyki trzeba będzie uwzględnić. Aby w zakresie egzegezy móc kompetentnie zabrać głos, trzeba przejść nader obszerny program studiów. To wszystko stanowi uzasadnienie trudu, jaki sprawia biblistyka, ale i podniety, jakiej ona dostarcza. Wiedza, jakiej wymaga i jaką wspiera sztuka rzemiosła egzegetycznego, polega na zapoznaniu się z celami i technikami pracy egzegetycznej, ale przede wszystkim także na tym, aby dostrzec samo Pismo Święte Nowego Testamentu wraz z jego osobliwościami i jego doniosłością. Podstawowa wiedza z zakresu Nowego Testamentu zawarta jest w różnego rodzaju książkach¹:

• Książki zatytułowane „Wprowadzenie” do Nowego Testamentu dostarczają czytelnikowi wiadomości o okolicznościach i powodach powstawania pism Nowego Testamentu, ich autorze, adresatach, tematyce i ich strukturze, ale także o kształcie tekstu i ustaleniu kanonu ksiąg Nowego Testamentu.
• Książki zatytułowane „Nauka o Biblii” łączą w jedność, w sposób streszczający, cały materiał z zakresu Nowego Testamentu; dostarczają wiadomości o treści, strukturze, gatunku i o tematyce poszczególnych pism.
• Książki zatytułowane „Teologia” Nowego Testamentu dostarczają przeglądu istotnych wypowiedzi teologicznych zawartych w różnych tekstach i pochodzących od różnych autorów; najczęściej odpowiadają też na pytania dotyczące tego, co w różnych świadectwach Nowego Testamentu uchodzi za istotne i wiążące w chrześcijańskiej doktrynie.
• Książki zatytułowane „Komentarz” przemierzają rozdział za rozdziałem, wiersz po wierszu wszystkie pisma Nowego Testamentu, aby krok po kroku ukazać historyczny sens ich wypowiedzi.
• Książki zatytułowane „Hermeneutyka” Nowego Testamentu zastanawiają się nad prawem i granicami, możliwościami, trudnościami i kryteriami interpretacji Pisma Świętego
• Książki zatytułowane „Historia” pierwotnego chrześcijaństwa przedstawiają historyczny bieg zdarzeń okresu nowotestamentowego (np. powstanie pierwotnej gminy jerozolimskiej, albo rozwój Pawłowej misji). Całkiem specyficzne znaczenie mają próby udzielenia odpowiedzi na ponowne „pytanie o historycznego Jezusa”, aby można było odtworzyć zarysy Jego działalności i męki, Jego posłannictwa i świadomości mesjańskiej.
• Prawie nieprzebrana liczba studiów monograficznych zajmuje się poszczególnymi tekstami Nowego Testamentu i tematami z nim związanymi, jego historią, jego środowiskiem i jego wyjaśnianiem; nie wszystkie prace są dobre, ale wiele z nich jest na wysokim poziomie i prowadzi do poszerzenia wiedzy egzegetycznej. Narzędziem egzegety są krytyczne wydania tekstów Nowego (jak i Starego) Testamentu, ale także ówczesnej literatury żydowskiej, greckiej i rzymskiej (również ich dobre tłumaczenia). Ważnymi pomocami są²:
• Słowniki, które zawierają słownictwo Nowego Testamentu i całej ówczesnej literatury;
• Leksykony egzegetyczno-teologiczne, które objaśniają zastosowanie i znaczenie określonych terminów występujących w całym Nowym Testamencie przy równoczesnym uwzględnieniu Starego Testamentu, literatury wczesnożydowskiej oraz kultury grecko-rzymskiej;
• Gramatyki, które wyjaśniają specyfikę nowotestamentowego języka greckiego;
• Pomoce językowe, w których są wyjaśniane konstrukcje i formy gramatyczne oraz przedstawiane propozycje tłumaczenia trudniejszych terminów i zwrotów;
• Synopsy, w których paralelnie biegnące sekwencje tekstu czterech Ewangelii są drukowane w kolumnach ustawionych obok siebie;
• Konkordancje, które zawierają wszystkie słowa, wraz z ich kontekstami, Nowego Testamentu albo jakiejś innej grupy pism. Metody odnoszą się do „techniki” egzegezy. Jej opanowanie będzie się poprawiać w takim stopniu, w jakim będziemy zdobywać egzegetyczne doświadczenie, pomnażać egzegetyczną wiedzę, i sensownie posługiwać się narzędziami egzegetycznymi. I na odwrót, praca metodycznie bez zarzutu w zakresie nowotestamentowych tekstów stwarza podstawę zarówno dla ubogacenia egzegetycznego doświadczenia, jak i dla poszerzenia wiedzy egzegetycznej i doskonalenia egzegetycznych narzędzi.

¹ Aktualna lista znajduje się pod następującym adresem internetowym: www.uni-wuppertal.de/fba/kaththeo w dziale Studienhilfen.

² Również one znajdują się pod adresem internetowym: www.uni-wuppertal.de/ fba/kaththeo w dziale Studienhilfen.

opr. aw/aw