Legenda o świętej Agacie - wstęp

Piotr Stefaniak

LEGENDA O ŚWIĘTEJ AGACIE

ISBN: 978-83-7505-622-8

wyd.: WAM 2009

Wstęp

Święta Agata, którą Kościół powszechny czci uroczystym wspomnieniem liturgicznym w dniu 5 lutego, należy do najwybitniejszych świętych całego chrześcijaństwa. Jej imię wciąż pozostaje w Polsce znane i nadawane dziewczętom. Przeszło ono do naszego języka, podobnie jak do wielu innych języków europejskich, za pośrednictwem łaciny kościelnej, gdzie miało formę: Agatha. Do łaciny zaś weszło z języka greckiego, w którym znane było jako Agathe. Jednak Grecy posiadali też imię męskie: Agathós. Oba imiona były przymiotnikami oznaczającymi dobro. W rodzaju żeńskim, agathe, znaczyło dobra, a w męskim, agathós, dobry. Onomastycy uważają, choć nie są w tym zgodni, że imiona Agata i Agatos powstały wtórnie z imion złożonych typu Agathódoros i Agathokles i były ich skróceniem.

Imię Agata, jako imię chrześcijańskie, rozeszło się nie tylko po całej Europie, ale i po świecie. Przyjęło też różne formy: po angielsku jest Agatha lub Agace, francusku Agathe, Aphte, Chatte, Gaetta czy Ogotta, po hiszpańsku Aqueda lub Aggie, niemiecku Agatha bądź Agathe, po rosyjsku Agata, Agafia, Ohafija lub Aafeja, czesku Agata, Ofka, a po włosku Agata albo i też Gaga. Imię to występuje również u chrześcijan w Korei, czego przykładem są liczne błogosławione Agaty, Męczenniczki Koreańskie.

W Polsce imię Agata jest używane od XIII w., i to w swej wersji podstawowej. W XIV w. pojawiła się wersja Jagata, z której wywodzi się skrót Jaga. Dość szybko też zaczęła funkcjonować forma spieszczenia imienia jako Agatka.

Ponieważ od ośmiu stuleci w Polsce nie brakuje Agat, Agatek czy Jag, że o Babie Jadze nie wspomnę, postanowiono przywołać postać, która to imię wprowadziła w obieg onomastyki chrześcijańskiej, mianowicie świętej z trzeciego stulecia chrześcijaństwa, młodej Sycylijki, Agaty. W panteonie świętych Kościoła tak Zachodniego, jak i Wschodniego zajmuje ona od stuleci eksponowane miejsce, a w rodzinnej Katanii po dziś dzień odbywają się ku jej czci uroczyste i malownicze procesje.

opr. ab/ab