Teologia Papieża

Recenzja książki "Blask wiary", autor: Avery Dulles SJ

25 lat kierowania Kościołem przez Jana Pawła II, naznaczone wieloma wypowiedziami i urzędowymi dokumentami poruszającymi wiele problemów współczesnego świata, niełatwo poddaje się syntetycznym ujęciom. Tym bardziej, gdy próba dotyczy całości wizji teologicznej tego bogatego pontyfikatu, którego Jubileusz przypomina o takiej potrzebie. Pozostaje więc jedynie podjęcie próby globalnego spojrzenia i pokorne poddanie się świadomości, że do końca niemożliwe jest obecnie dopełnienie tego dzieła.

Próbę całościowego przedstawienia wizji teologicznej Jana Pawła II podjął się ks. kard. Avery Dulles SJ, długoletni wykładowca teologii w Fordham University w Nowym Jorku. On, syn wpływowego polityka amerykańskiego, Johna Fostera Dullesa, nawrócił się na katolicyzm podczas II wojny światowej, gdy był żołnierzem marynarki wojennej. Po rozstaniu się z wojskiem w 1946 roku wstąpił do zakonu jezuitów, przyjął święcenia kapłańskie (1956), as potem podjął studia teologiczne w Niemczech i na Gregorianum w Rzymie. W 2001 r., w dowód uznania za jego wybitne osiągnięcia teologiczne, Jan Paweł II nadał mu godność kardynalską.

Kolejna jego książka, poświęcona teologicznej wizji Papieża, powstała jako owoc kursu, który Kardynał prowadził w 1996 roku w Seminarium św. Józefa w Yonkers (Nowy Jork). Dodatkowo Autor sięgnął do swych wcześniejszych publikacji na temat różnych zagadnień teologicznych przesłania Jana Pawła II, które publikował w amerykańskich i międzynarodowych pismach. Trudnością w pracy nad tym zagadnieniem było, jak stwierdził sam Autor, poza ogromną ilością materiałów, ciągłe pojawianie się nowych dokumentów - ważnych i znaczących, stanowiących pewną syntezę teologicznego przepowiadania Papieża. Dużo tego typu materiałów ukazało się w związku z Rokiem Jubileuszowym, który dla Jana Pawła II był dobrą okazją dla podsumowania pewnych aspektów działalności i nauczania.

Całość podjętej problematyki jest usystematyzowana według kolejnych rozdziałów. Po wstępnym rozdziale, opisującym ewolucję teologii Karola Wojtyły, następne podejmują różne aspekty teologii Papieża: "Trójjedyny Bóg, stworzenie, Duch Święty", "Chrystologia i mariologia", "Kościół i ewangelizacja", "Urząd i nauczanie Kościoła", "Kapłaństwo i życie konsekrowane", "Cierpienie, grzech i pokuta", "Laikat, rodzina, status kobiety", "Teologia kultury", "Porządek ekonomiczny i społeczny", "Wolna osoba w wolnym społeczeństwie", "Ekumenizm i religie", "Eschatologia i historia".

Kardynał stwierdza, w podsumowaniu swych rozważań, że teologiczne osiągnięcia Jana Pawła II nie są tylko teoretyczne. Zasadniczą cechą jest ich charakter pasterski, odniesienie do bieżących wydarzeń w Kościele i świecie. Jednocześnie jest to nauka zakorzeniona w Tradycji chrześcijańskiej, a zwłaszcza w nauczaniu Drugiego Soboru Watykańskiego. Najczęściej jednak, gdy tylko jest to możliwe, Papież bazuje na Biblii. Teologia - według Jana Pawła II - powinna współbrzmieć z obecnymi czasami, dając im zrozumienie, a tym samym kierunek rozwoju.

Do fundamentalnych twierdzeń teologicznych Jana Pawła II należy pogląd, że Chrystus jest nadzieją dla całego świata, przekracza bariery kulturowe i etniczne, przynosi wszystkim ludziom pojednanie i porozumienie. Z tego twierdzenia płynie nauka Papieża o godności człowieka, jego powołaniu i zadaniach.

W konkluzji swej pracy Kardynał stwierdza, iż Jan Paweł II: "Jest wiernym strażnikiem depozytu wiary, a zarazem wykazuje zdumiewającą otwartość na dialog z innymi Kościołami, religiami oraz ze świeckim światem nauki i techniki. Czerpiąc z własnych studiów filozoficznych i dorobku Drugiego Soboru Watykańskiego, zbudował chrystocentryczny humanizm oraz dynamiczny personalizm, które mogą zmierzyć się z innymi ideologiami i prądami duchowymi. Kościół katolicki oraz - jak sądzę - cały świat otrzymał wielkie błogosławieństwo za sprawą tego błyskotliwego, energicznego i żarliwego w swej wierze Następcy św. Piotra".

Te słowa mogą być dla wszystkich, zainteresowanych nauką Papieża, zachętą do zapoznania się z książką Kardynała, którą w roku Jubileuszu 25-lecia Pontyfikatu Jana Pawła II, polskiemu czytelnikowi udostępniło krakowskie Wydawnictwo WAM.