Nauka społeczna Kościoła

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Nauka społeczna Kościoła

Nauka Kościoła o prawach i obowiązkach różnych członków społeczeństwa wobec wspólnego dobra, i to zarówno narodowego jak międzynarodowego. Jezusowe nawoływanie do pokuty zmuszało ludzi zamożnych do tego, by się troszczyli o ubogich, kalekich, kulawych i niewidomych (Łk 14, 12-14). Czekający nas sąd powinien nas zachęcać do zajmowania się teraz ziemskimi potrzebami głodnych, cudzoziemców, nagich, chorych i więźniów (Mt 25, 31-46). Ogólnie rzecz biorąc, Nowy Testament wykazuje to samo zrozumienie dla ludzi potrzebujących (Dz 4, 32-5, 11; Rz 12, 8; 1 Kor 13, 3; Hbr 13, 16; 1 J 3, 17; Jk 1, 27; 2, 14-17). Św. Ambroży (ok. 339-397), św. Jan Chryzostom (ok. 347-407) i inni Ojcowie Kościoła głosili to samo orędzie. Przez całe stulecia instytucje kościelne niemal samotnie się opiekowały społecznie opuszczonymi, np. wdowami, sierotami, chorymi i więźniami — podobnie jak zakony mnisze (np. benedyktyni) zajmowały się rozwojem oświaty. Św. Wincenty ŕ Paulo (ok. 1580-1660), szarytki, siostry miłosierdzia, bł. Frédéric Ozanam (1813-1853), bł. Joseph de Veuster (1840-1889) znany jako Ojciec Damian, Adolf Kolping (1813-1865), Ojciec Jan Beyzym (1850-1912), św. Adam Chmielowski (1845-1916) znany jako Brat Albert, Matka Teresa z Kalkuty (1910-1997) — i wielu innych, życie całe spędzili na nieustannym spotykaniu się z potrzebami ubogich i cierpiących. Pierwszym wielkim dokumentem o tematyce społecznej była wydana w roku 1891 encyklika Leona XIII Rerum novarum (łac. „O rzeczach nowych”), zajmująca się takimi zagadnieniami, jak sprawiedliwe wynagrodzenie i własność prywatna. Czterdzieści lat później te same i pokrewne zagadnienia podniósł Pius XI w encyklice Quadragesimo anno („W czterdziestą rocznicę”) (1931). Encyklika Jana XXIII Mater et magistra (łac. „Matka i nauczycielka”) ukierunkowała społeczną naukę Kościoła na konieczność interwencji państwa w wypadku biedy, podczas gdy wydana w roku 1963 encyklika Pacem in terris („Pokój na ziemi”) zalecała międzynarodowy porządek społeczny oparty całkowicie na poszanowaniu praw człowieka. Sobór Watykański II w deklaracji Dignitatis humanae (1965) wypowiedział się za wolnością religijną. Ten sam Sobór zachęcał do stworzenia na każdym szczeblu bardziej wyraźnego i sprawiedliwego porządku społecznego (GS 9, 63-93), wzywał też członków Kościoła do czynnego uczestnictwa w sprawach społecznych (AA 7, 8, 13). Wprawdzie posłannictwo, do jakiego zobowiązał Chrystus swój Kościół, nie odnosi się na pierwszym miejscu do dziedziny politycznej, ekonomicznej i społecznej, mimo to wiara religijna podkreśla nasze zobowiązania wobec bliźnich znajdujących się w potrzebie (GS 42). W wydanej w roku 1967 encyklice Populorum progressio (łac. „Postęp ludów”) Paweł VI rozwój ekonomiczny, który służy całej osobie ludzkiej, nazwał nowym imieniem dla pokoju. Sprawiedliwość społeczna, solidarność międzynarodowa i prawa człowieka — to stałe wątki w nauczaniu Jana Pawła II, wyrażone w sposób szczególny w wydanych w latach 1981, 1987 i 1991 encyklikach Laborem exercens (łac. „Poprzez pracę”) i Sollicitudo rei socialis (łac. „Troska o sprawy społeczne”), oraz Centesimus annus. Zob. encyklika, prawa człowieka, sprawiedliwość, teologia moralna, teologia wyzwolenia, wybór na rzecz ubogich, zasada pomocniczości.

opr. mg/mg