Śladami Biblii: "Helleniści", "Diakon", "Prozelita"

grupa Żydów przybyłych z diaspory (czyli żyjących poza Palestyną), którzy osiedlili się w Jerozolimie. Posługiwali się oni językiem greckim, w przeciwieństwie do używających palestyńskiej odmiany języka aramejskiego Hebrajczyków. W I w. po Chrystusie w Jerozolimie istniało kilka greckojęzycznych synagog. Przyczyną powrotu do ojczyzny była gorliwość żyjących poza Palestyną Żydów w zachowywaniu tradycji przodków. Wielu z nich pod koniec życia wracało do ojczyzny przodków, by tam umrzeć, ponieważ za pożądane uznawano spocząć w ziemi Izraela. Według jednej z rozpowszechnionych tradycji, zmartwychwstać mieli jako pierwsi ci zmarli, którzy zostali pogrzebani w Izraelu.

Biblia hebrajska nakazywała otaczanie opieką wdów, pozbawionych po śmierci mężów środków do życia. W Jerozolimie mieszkało tak wiele wdów z diaspory, że istniejące synagogi nie były w stanie pomóc wszystkim. Ten problem dotknął także pierwotny Kościół — helleniści zgłaszali pretensje, że ich wdowy nie otrzymują należytej opieki ze strony wspólnoty (Dz 6,1).

Diakon

(gr. diakonos) sługa posługujący przy stole. Być może początkowo nazywano tak również pomagających przy sprawowaniu Wieczerzy Pańskiej. Powstanie instytucji diakonatu opisują Dzieje Apostolskie (6,1—6 — I czyt.). Autor księgi, św. Łukasz, nie użył tu jednak słowa „diakon”, ale mówi o wyborze „siedmiu mężów cieszących się dobrą sławą”, którym powierzono zadanie rozdzielania jałmużny wśród wdów. Później nazywano ich po prostu „Siedmioma” (Dz 21,8). Ich liczba może nawiązywać do liczby żydowskich miast sędziowskich (Pwt 16,18). Zadaniem Siedmiu miała być przede wszystkim troska o ubogich i potrzebujących, ale niektórzy — na przykład Szczepan i Filip — pełnili także funkcję apostolską, która polegała na modlitwie i posłudze słowa. Wszyscy wybrani diakoni mieli greckie imiona, co świadczy o tym, że byli hellenistami, a jeden nawet prozelitą (nawróconym poganinen). Dokonując takiego wyboru, Apostołowie starali się wyeliminować ewentualne podejrzenia o stronniczość przy rozdzielaniu przez nich jałmużny.

Prozelita

poganin nawrócony na judaizm i formalnie przyjęty do narodu żydowskiego przez obrzezanie (czyli obrzęd religijny wywodzący się od Abrahama, dokonywany ósmego dnia po narodzinach dziecka, traktowany jako zewnętrzny znak zawarcia przymierza z Bogiem i symbol dopuszczenia do pełni religijnego życia żydowskiego), obmycie oczyszczające oraz ofiarę złożoną Bogu w świątyni. Był on zobowiązany do zachowywania całego Prawa, czyli pełni objawienia przekazanego Izraelowi przez Boga.

opr. mg/mg