Kiedy zmartwychwstał Jezus?

Można tę datę określić, ale nie z absolutną pewnością. Ewangelie same nie podają bliższych dat, choć dostarczają kilku wskazówek. Są one następujące. Zacznijmy od daty narodzin, gdyż pośrednio wskazuje ona, kiedy Jezus mógł działać publicznie. „Rok pierwszy” naszego kalendarza, czyli 1 rok po Chrystusie bądź 1 rok naszej ery, został w VI wieku utożsamiony z rokiem 754 rachuby „od założenia Rzymu”. Od średniowiecza chrześcijanie liczą już lata od narodzenia Chrystusa.

Jednak obliczenie to było przybliżone. Uczeni uważają dziś, że Jezus urodził się faktycznie w 8-6 roku przed naszą erą. A w którym umarł? Raczej nie w 33 roku, jak tradycyjnie uważano.

Według Ewangelii św. Łukasza, gdy Jezus rozpoczynał działalność publiczną, miał około trzydziestu lat. Ta sama Ewangelia podaje, że Jan Chrzciciel wystąpił w piętnastym roku panowania rzymskiego cesarza Tyberiusza. Objął on rządy po śmierci Augusta, zmarłego 19 sierpnia 14 roku. Zależnie od przyjętej daty początku roku (w Rzymie przypadającej na 1 stycznia, na Wschodzie zaś jesienią), rok piętnasty odpowiadałby rokowi 28 lub latom 27/28. Wkrótce Jezus zaczął nauczać. Skoro za jego życia przypadły, według Ewangelii św. Jana, dwa święta Paschy, a przed trzecim Jezus został ukrzyżowany, to działał niecałe trzy lata. Ukrzyżowanie mogło zatem nastąpić w roku 30 albo 31.

Ponadto, jak podaje Ewangelia św. Jana, na początku nauczania Jezusa, przed Paschą, Żydzi powiedzieli mu, że świątynię jerozolimską budowano 46 lat. Budowę rozpoczęto na przełomie lat 20/19 przed naszą erą (co wynika ze starożytnych dzieł historycznych Józefa Flawiusza i Kasjusza Diona). 46 lat wypadło pod koniec roku 27 (uwzględniamy, że nie było „roku zerowego”). Chodziło więc o Paschę roku 28. Druga Pascha to rok 29. Ukrzyżowanie wypadłoby więc w roku 30, przed kolejną Paschą.

Można do tej daty dojść jeszcze inaczej. Ewangelia św. Jana podaje, że Jezusa ukrzyżowano w piątek, zwanym wtedy dniem przygotowania, Pascha zaś, wielkie święto, przypadła w szabat, dnia następnego. Święto żydowskie Paschy miało datę stałą, dnia 15 miesiąca Nisan, a więc tylko czasami wypadało ono w sobotę.

Jezus nauczał, gdy Judeą zarządzał rzymski prefekt Poncjusz Piłat. Za jego czasów (lata 26-36 naszej ery) Pascha przypadła w sobotę trzy razy: w latach 27, 30 i 33. Rok 27 to za wcześnie, bo nie byłoby czasu na działalność Jezusa. Rok 33 – za późno, ponieważ wtedy Jezus musiałby działać pięć lat, nie trzy. Pozostaje rok 30.

Wiemy więc, że Jezus umarł na krzyżu w piątek przed świętem Paschy w roku 30. Według naszego kalendarza było to 7 kwietnia 30 roku. Paschę obchodzono 8 kwietnia. W niedzielę 9 kwietnia o świcie Jezusa już w grobie nie było. Tego też dnia po raz pierwszy ukazał się kobietom przy grobie, a potem uczniom. Mówimy, że trzeciego dnia zmartwychwstał, gdyż wtedy dni liczono od zachodu do zachodu, wliczając pierwszy i ostatni, w tym przypadku piątek i niedzielę.

Ponieważ zmartwychwstanie odkryto w niedzielę, każda niedziela była dniem świątecznym chrześcijan. Żeby corocznie wspominać ukrzyżowanie w piątek, a zmartwychwstanie w niedzielę, w II wieku ustalono dzień Wielkanocy na pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca. Tak się liczy i dziś – i dlatego data Wielkanocy jest zmienna.

opr. aś/aś