List do Ordynariuszy Miejsca i do Przełożonych Generalnych Zakonnych

LIST DO ORDYNARIUSZY MIEJSCA I GENERALNYCH PRZEŁOŻONYCH ZAKONNYCH
Litteris Encyclicis ⁽¹⁾

W encyklice Sacerdotalis caelibatus z 24 czerwca 1967 r., Ojciec Święty Paweł VI pisał: "z ojcowską miłością, z wielkim niepokojem i bólem... o owych nieszczęśliwych, zawsze jednak bardzo umiłowanych i upragnionych braciach w kapłaństwie, którzy zachowując w duszy święty charakter wyciśnięty przez święcenia kapłańskie, byli, niestety, niewierni obowiązkom przyjętym w czasie konsekracji kapłańskiej".

W dokumencie tym, przypomniawszy motywy, które skłaniają Kościół do przenoszenia niektórych kapłanów do stanu świeckiego i zwalniania ich z obowiązku zachowania celibatu, Ojciec Święty upomina, "że należy podjąć wszelkie środki perswazji, by przywieść wątpiącego brata do spokoju duszy, ufności, pokuty oraz powrotu do pierwotnej gorliwości. Tylko wtedy, gdy okaże się, że w żaden sposób nie można skłonić kapłana do powrotu na dobrą drogę, nieszczęśliwy sługa Boży będzie mógł być zwolniony z powierzonej mu posługi". Papież dodaje także, że takiemu kapłanowi, "który okazałby się bezpowrotnie stracony dla kapłaństwa, a okazywałby jednak szczerą i dobrą wolę życia po chrześcijańsku jako świecki, Stolica Apostolska, rozważywszy bardzo sumiennie wszystkie okoliczności, w porozumieniu z Ordynariuszem miejsca lub z Przełożonym zakonnym, bardziej kierując się miłością niż bólem, udziela niekiedy dyspensy..." (AAS 59 [1967] 690-692).

Rzeczywiście, papieże: Pius XII i Jan XXIII oraz Paweł VI, powierzali Najwyższej Świętej Kongregacji Świętego Oficjum rozpatrzenie próśb o przeniesienie do stanu świeckiego i zwolnienie z obowiązku zachowania celibatu, by w przypadku przychylnej oceny zostały następnie przedstawiane w czasie audiencji papieskiej.

Z tego powodu niniejsza Kongregacja przesłała 2 lutego 1964 r. List "do wszystkich Przewielebnych Ordynariuszy miejsca i do Przełożonych Generalnych Rodzin Zakonnych", w którym powiadamia, że została przy niej utworzona specjalna Komisja dla rozpatrywania próśb o przeniesienie do stanu świeckiego i zwolnienie z obowiązku zachowania celibatu. Do Listu dołączono Normy określające sposób przygotowania spraw dotyczących święceń kapłańskich i wypływających z nich obowiązków. Zgodnie z tymi Normami Ordynariusz miejsca stałego zamieszkania petenta (którego nazywano także "powodem") miał obowiązek powołania Trybunału, składającego się z Sędziego, Obrońcy Węzła Święceń kapłańskich i Sekretarza, by przeprowadzić proces o charakterze sądowym. Wykaz pytań dla wnoszącego prośbę zawiera 27 artykułów, natomiast Badanie Sądowe rodziców obejmuje 22, a świadków 32 pytania.

Od dłuższego jednak czasu liczni Przewielebni Biskupi i Generalni Przełożeni Zakonni zwracali się z prośbą o uproszczenie wspomnianych przepisów, a w konsekwencji skrócenie czasu potrzebnego dla rozpatrzenia tych spraw, zarówno w Kuriach Diecezjalnych, jak i w Kongregacji.

Biorąc to wszystko pod uwagę, na zwyczajnym zebraniu Świętej Kongregacji Nauki Wiary w dniu 3 grudnia 1969 r. zdecydowano, że należy odwołać wspomniane wyżej normy, zastępując je nowymi i uproszczonymi. Ojciec Święty zatwierdził taką decyzję Przewielebnych Ojców.

Na tej podstawie Święta Kongregacja Nauki Wiary uporządkowała sugestie wysunięte przez Biskupów i Generalnych Przełożonych Zakonnych oraz połączyła je z wnioskami, jakie wyciągnęła z własnego doświadczenia, zdobytego przy rozpatrywaniu wielu spraw tego rodzaju, które zostały skierowane do Kongregacji z całego świata. W ten sposób powstały nowe Normy, które zostały przedłożone Ojcu Świętemu 14 grudnia 1970 r. i zatwierdzone przez przez niego.

Niniejszym Listem podaje się nowe Normy do wiadomości poszczególnych Ordynariuszy miejsca i Przełożonych Generalnych Instytutów Zakonnych. Prosi się Przełożonych Generalnych, by niniejsze Normy przekazali z kolei Wyższym Przełożonym ich Instytutów (prowincjalnym i zrównanym im w prawie).

Poniżej wskazuje się na najważniejsze różnice między Normami z 1964 r. i wydanymi obecnie.

1) Zamiast "procesu sądowego" prowadzonego w trybunale, prowadzi się obecnie proste "dochodzenie", którego celem jest ustalenie: czy motywy podane w prośbie o zwolnienie z obowiązku zachowania celibatu są rzeczywiste oraz czy stwierdzenia zainteresowanego odpowiadają prawdzie. Tego rodzaju dochodzenie nie ma więc charakteru ściśle prawnego, lecz opiera się na kryteriach pastoralnych oraz przebiega w sposób uproszczony. Zawsze jednak należy zachować nienaruszalną zasadę, że dochodzenie ma prowadzić do poznania obiektywnego stanu rzeczy.

2) Normy wydane w 1964 r. zlecały cały proces Ordynariuszowi miejsca stałego zamieszkania proszącego. Nie musiał to być własny Ordynariusz proszącego kapłana diecezjalnego, i nigdy nie był nim własny Wyższy Przełożony kapłana zakonnego. Nowe Normy powierzają prowadzenie dochodzenia własnemu Ordynariuszowi proszącego, czy to diecezjalnemu czy zakonnemu.

Gdy jednak proszący o dyspensę przebywa z dala od własnej diecezji lub od siedziby swego Wyższego Przełożonego Zakonnego, wtedy normy polecają wymienionym kompetentnym władzom, czyli własnemu Przełożonemu, by pisemnie poprosili Ordynariusza miejsca, na terenie którego przebywa zainteresowany, o przeprowadzenie dochodzenia.

3) Ulegnie też uproszczeniu prowadzone w Świętej Kongregacji Nauki Wiary badanie dokumentów przesyłanych przez kompetentnego przełożonego. Badanie takie nie będzie trwało długo, jeśli zostaną przesłane wszystkie potrzebne dokumenty. Gdy w takim wypadku wniosek Przełożonego jest za udzieleniem dyspensy i uzyska potwierdzenie we wniosku Kongregacji, wtedy sprawa zostanie przedstawiona Ojcu Świętemu, by udzielił dyspensy od obowiązku zachowania celibatu. W przypadku udzielenia dyspensy jej reskrypt zostanie od razu przesłany do przełożonego, który wniósł sprawę.

4) Dotychczas reskrypt przenoszący do stanu świeckiego wraz z dyspensą od obowiązku zachowania celibatu dołączało się do pisma kierowanego do Ordynariusza miejsca zamieszkania proszącego kapłana. Kongregacja natomiast zawiadamiała własnego Ordynariusza inkardynacji kapłana diecezjalnego lub Wyższego Przełożonego kapłana zakonnego. Obecnie tylko Przełożony, któremu proszący kapłan podlegał na mocy inkardynacji lub profesji zakonnej, który również przeprowadził dochodzenie, będzie powiadamiał proszącego o reskrypcie, co może uczynić osobiście lub przez Ordynariusza miejsca zamieszkania dyspensowanego kapłana.

5) Nowe Normy udzielają kompetentnemu Przełożonemu (a więc Ordynariuszowi inkardynacji, Wyższemu Przełożonemu Zakonnemu, Ordynariuszowi miejsca, na którym przebywa zainteresowany) władzy dyspensowania - zgodnie z roztropnością i jeśli zachodzi taka potrzeba - od dotychczas bardzo ściśle przestrzeganego obowiązku zachowania przez proszącego tajemnicy o samej dyspensie i o fakcie zawarcia małżeństwa kanonicznego.

6) Jeśli chodzi o normy zawarte w Numerze VI, zostały one ustalone po długich konsultacjach i po dokładnym rozważeniu, przez grupę mieszaną niniejszej Świętej Kongregacji oraz innych kompetentnych Dykasterii. Zostały one również w sposób specjalny zatwierdzony przez Ojca Świętego.

Przepisy zawarte w niniejszych Normach w znacznym stopniu zmieniają i uzupełniają poprzednie z 1964 r. Jest oczywiste, że zachowywanie tych Norm zakłada bardzo poważny obowiązek spoczywający na na wszystkich Biskupach i Przełożonych Zakonnych, z którymi czuje się także ściśle związana Kongregacja; w pierwszym rzędzie stara się go zachować Ojciec Święty; polega on na tym, że trzeba podjąć wszelkie środki (zanim wniesie się do najwyższej władzy kościelnej rekurs o rozwiązanie godnych miłosierdzia przypadków, o których wspomina encyklika Sacerdotalis caelibatus), by kapłanom, którzy doświadczają pokusy opuszczenia kapłaństwa pomóc w przezwyciężeniu trudności.

Niniejszy List i dołączone do niego Normy świadczą o stałym i gorącym pragnieniu przyjścia z pomocą Biskupom i Wyższym Przełożonym Zakonnym, by mogli skierwoać na właściwą drogę kapłanów przeżywających trudności.

Podając to wszystko do wiadomości zgodnie z naszym obowiązkiem, wyrażamy wyrazy szacunku i oddania w Panu.

Rzym, 13 stycznia 1971 r.

FRANJO Kard. ŠEPER
Prefekt

+ PAUL PHILIPPE
Sekretarz

1. AAS 63 (1971) 309-312.

opr. mg/jw