Raport Odpowiedzialny biznes w Polsce 2005 r. - streszczenie

Raport Odpowiedzialny biznes w Polsce 2005 - streszczenie

Spis treści

I Wypowiedzi ekspertów................................................ 1

II Kalendarium wydarzeń............................................... 2

III Dobre przykłady......................................................... 2

Biznes a miejsce pracy..................................... 2

Biznes a rynek.................................................. 3

Biznes a społeczeństwo.................................... 4

IV Główne wnioski z obszarów tematycznych............... 5

Raport „Odpowiedzialny biznes w Polsce 2005” jest podsumowaniem zaangażowania firm w realizację zasad odpowiedzialnego biznesu oraz inicjatyw organizacji, które kształtują warunki do działania firm w tym obszarze. Publikacja promuje standardy CSR (corporate social responsibilty) oraz inspiruje przedsiębiorstwa do podejmowania odpowiedzialnych działań wobec swoich interesariuszy, w tym pracowników, klientów, dostawców oraz społeczności lokalnej. Raport składa się z trzech podstawowych części: wypowiedzi ekspertów, kalendarium wydarzeń oraz dobrych przykładów odpowiedzialnego biznesu, stanowiących główny trzon publikacji. Łącznie w raporcie znalazło się 60 dobrych przykładów.

I WYPOWIEDZI EKSPERTÓW

Raport rozpoczynają wypowiedzi znanych ekspertów, którzy ocenili rozwój odpowiedzialnego biznesu w Polsce i Europie.

Bolesław Rok w swojej klasyfikacji faz przenikania idei odpowiedzialności do biznesu uznał, że w Polsce jesteśmy już na etapie piątym. To faza wiązania CSR z innym strategiami realizowanymi w firmie: strategią komunikacyjną, personalną, marketingową czy np. strategią ładu korporacyjnego. To właśnie etap chaosu, bo uzewnętrzniają się rozmaite animozje pomiędzy poszczególnymi działami w firmie czy różnice w kulturze organizacyjnej. Bolesław Rok twierdzi, że jeśli gospodarka polska rozwija się zgodnie z tendencjami na rynkach europejskich, to po etapie chaosu powinien rozpocząć się etap profesjonalnych, całościowych zmian systemów zarządzania w zgodzie z zasadami odpowiedzialnego biznesu.

Maciej Zięba OP widzi w odpowiedzialnym biznesie szansę na twórczy dialog świata ekonomii i przedsiębiorczości z Kościołem. Podstawowe zasady nauczania społecznego Kościoła, jak dobro wspólne, solidarność, pomocność, do niedawna uważano za anachroniczne, a obecnie przeżywają swój renesans właśnie w idei społecznej odpowiedzialności.

Danuta Hübner, Komisarz ds. Polityki Regionalnej, oceniając sytuację z makropoziomu, uważa, że Polska stoi przed olbrzymią szansą, ponieważ w latach 2007-2013 otrzyma blisko 60 miliardów euro w ramach polityki regionalnej. W relacji do PKB są to środki, które przewyższają transfery w szczytowych latach wdrażania Planu Marshalla. Danuta Hübner podkreśla także, że oprócz środków na edukację i szkolenia pracowników, nowa polityka regionalna kładzie nacisk na inwestycje w wiedzę i innowacje.

Henryka Bochniarz, Prezydent PKPP Lewiatan, uważa, że wizerunek prywatnych przedsiębiorców jest bardzo sprzeczny i negatywny. Powodów jest wiele, a jednym z proponowanych rozwiązań jest zaangażowanie społeczne firm oraz wprowadzanie zasad etyki do działalności firmy. Konfederacja popiera te działania, podejmując m.in. inicjatywę opracowania Kanonu Etycznego Przedsiębiorców, członków PKPP Lewiatan.

Beata Wiszniewska, Dyrektor Regionalnego Centrum Ekologicznego na Europę Środkową i Wschodnią, podkreśla potrzebę poszukiwania rozwiązań systemowych, które zracjonalizują koszty ochrony środowiska. Ale oprócz działań administracji rządowej, potrzebne jest wsparcie ze strony biznesu i ogółu społeczeństwa. Szczególną rolę przedsiębiorstw Wiszniewska upatruje w promowaniu zmian zachowań konsumenckich w kierunku kształtowania popytu na produkty i usługi przyjazne środowisku.

Piotr Mazurkiewicz, Specjalista Banku Światowego ds. Odpowiedzialności Społecznej Biznesu, na podstawie badań Banku Światowego, ocenia co sądzą przedstawiciele polskich firm o odpowiedzialności społecznej w porównaniu do przedsiębiorców na Słowacji i Węgrzech. To, co m.in. odróżnia Polskę, to podkreślanie znaczenia reformy prawa pracy oraz potrzeba dialogu z rządem w zakresie stymulowania wprowadzania praktyk odpowiedzialnego biznesu. Polscy przedsiębiorcy zauważają, że brak jest zachęt i odpowiednich przepisów oraz jasnej polityki państwa w zakresie CSR, jednak jednocześnie nie chcą zbyt bezpośredniego zaangażowania rządu.

II KALENDARIUM WYDARZEŃ

W raporcie można znaleźć wybrane wydarzenia związane z CSR w Polsce w 2005 roku (str. 54-59). Listę rozpoczynają inicjatywy i programy organizowane przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu — autora Raportu. Następnie ponad 20 kampanii społecznych, będących najlepszym przejawem marketingu społecznego. Podobnie wymieniono ponad 20 konkursów i inicjatyw, które poprzez swój rywalizacyjny charakter, pozytywnie stymulują rozwój idei CSR. W Kalendarium znajdziemy także informacje na temat kilkunastu konferencji, spotkań i seminariów, które stanowiły świetne forum wymiany opinii na temat odpowiedzialnego biznesu, ciągle tak ważnej w Polsce. Na końcu pokazano przykłady raportów i badań (7), które stanowią ważny punkt odniesienia dla wszystkich firm zaangażowanych w CSR.

III DOBRE PRZYKŁADY

Główny trzon publikacji stanowią dobre przykłady działań prowadzonych przez biznes. Jak zwykle najwięcej (27) praktyk znalazło się w obszarze „Biznes a społeczeństwo”. Jednak aż 33 przykłady dotyczą miejsca pracy i funkcjonowania firmy na rynku, z czego 21 praktyk dotyczy pierwszego obszaru, czyli działań wobec pracowników, a pozostałe 12 — wobec klientów, dostawców i partnerów biznesowych. Łącznie w raporcie znalazło się 60 dobrych przykładów. Wybrano te najlepsze, najbardziej dojrzałe i inspirujące dla innych firm.

Biznes a miejsce pracy

Biznes a miejsce pracy to drugi pod względem ilości przykładów obszar w raporcie. Praktyki w tym obszarze są bardzo różnorodne, od kodeksów etycznych, przez ciekawe formy wolontariatu pracowniczego, angażowanie pracowników w zarządzanie firmą, aż po wyrównywanie szans czy bezpieczeństwo i zdrowie. Ta rozmaitość wskazuje, że firmy w Polsce stają się w coraz większym stopniu odpowiedzialne wobec pracowników.

Najwięcej programów jest związanych z etyką biznesu. Trzeba jednak zaznaczyć, że w większości wypadków są to standardy korporacyjne, które zostały umiejętnie wdrożone w polskich oddziałach: BP Polska, Grupa Żywiec, Telekomunikacja Polska, zaktualizowane: Procter&Gamble, Polkomtel lub rozwinięte: ABB, Johnson&Johnson.

Niezmiennie widać dalszy rozwój wolontariatu pracowniczego. W raporcie pokazano cztery przykłady, ale z obserwacji Forum Odpowiedzialnego Biznesu wynika, że ilość firm zainteresowanych wdrożeniem takiego programu szybko rośnie. Pokazane przykłady wyróżniają się. W Cadbury Wedel pracownicy otrzymują fundusze grantowe na realizację autorskiego projektu społecznego. Citibank Handlowy prowadzi program wolontariatu w ramach działań Fundacji Bankowej im. Kronenberga. Stosując nowoczesną technologię kojarzy potrzebujących pomocy z pracownikami zainteresowanymi wolontariatem. Philips Morris do każdej przekazanej przez pracownika darowizny dokłada drugie tyle. PricewaterhouseCoopers prowadzi program wolontariatu pracowniczego w ramach założonej fundacji korporacyjnej.

Inspirujące są także przykłady zaangażowania pracowników w zarządzanie firmą: Danone Way i Forum Pracownika w firmie Provident. Firmy te traktują CSR jako sposób na prowadzenie biznesu, jako odpowiedzialne zarządzanie, dlatego włączają pracowników w podejmowanie wielu ważnych decyzji w firmie, a także w jej rozwój. Natomiast dwie duże polskie firmy: PKN Orlen i Telekomunikacja Polska zaangażowały się w tworzenie/ zachowanie miejsc pracy, z tym, że PKN Orlen udało się odpowiedzialnie zrestrukturyzować biznes, a Telekomunikacji Polskiej stworzyć nowe miejsca pracy w ramach istniejącej organizacji. W ten obszar wpisuje się także komunikacja w procesie fuzji firm Schenker i Spedpol, ponieważ dotyczyła ona w dużej mierze zmian na wewnętrznym rynku pracy, wynikających z połączenia obu firm.

Inne ciekawe przykłady to wyrównywanie szans kobiet w dostępie do stanowisk kierowniczych w Alcatel Polska, program Ekologiczny Obywatel w DHL Express, który uświadamia pracowników jak można wprowadzać we własnym obszarze zmiany pro-środowiskowe, elastyczne formy zatrudnienia w Danone oraz powołanie Partnerstwa dla Bezpieczeństwa Drogowego przez prawie 10 firm, które ma na celu zmniejszenie wypadków drogowych poprzez lepsze zarządzania flotą samochodów służbowych.

Biznes a rynek

Funkcjonowanie firmy na rynku było do tej pory najmniej rozpoznanym obszarem odpowiedzialnego biznesu. Działania społeczne i wobec pracowników wydają się bardziej wdzięczne. Odpowiedzialne traktowanie klientów, dostawców, partnerów biznesowych i znalezienie w propozycjach projektów prawdziwej wartości dodanej dla tych interesariuszy, nie jest łatwe. Jednak w raporcie, edycja 2005, udało się pokazać całą gamę bardzo różnorodnych rozwiązań, które spełniają ww. kryteria.

Dwa rozwiązania pokazują ciekawy mechanizm dialogu z intersariuszami i korzyści jakie to przynosi firmie. Dialog społeczny w British American Tobacco zakłada, że odpowiedzialny biznes polega na zidentyfikowaniu kluczowych interesariuszy oraz ich oczekiwań względem firmy, zdecydowaniu które z nich firma jest w stanie spełnić i je zrealizować oraz raportowaniu z przebiegu realizacji zobowiązań. Natomiast Telekomunikacja Polska zdecydowała otworzyć się na dialog z organizacjami konsumenckimi, by podnieść poziom obsługi klienta. Efektem takiego dialogu i konsekwentnej realizacji działań odpowiedzialnych wobec różnych interesariuszy, może być raport społeczny, który w tym roku wydał m.in Schenker.

Citibank Handlowy i Marketplanet edukują swoich klientów. Citibank Handlowy przeszkolił nie tylko klientów, ale także regionalne organizacje pozarządowe, media i samorządy w zakresie nowoczesnej filantropii, przyczyniając się tym samym do rozwoju tej koncepcji w Polsce. W Marketplanet przejrzystość praktyk zakupowych i minimalizacja ryzyka zachowań nieetycznych jest kluczową częścią oferowanych przez firmę usług.

British American Tobacco i Philips Morris prowadzą wspólnie Program Odpowiedzialnej Sprzedaży. Firmy te wyrażają swoją odpowiedzialność poprzez ograniczenie dostępu nieletnich do wyrobów tytoniowych. W tym nurcie znajduje się także Manifest Alkoholowy Kompanii Piwowarskiej, która poprzez Manifest wprowadziła odpowiedzialny marketing swoich produktów.

Kolejne dwa przykłady są związane z ochroną środowiska. BP Polska i Metro Group angażują swoich klientów w proekologiczne działania. BP pokazuje MŚP, że ochrona środowiska może być źródłem sporych oszczędności i jest ważnym elementem nowocześnie zarządzanej firmy. Natomiast Metro Group kieruje wytyczne związane z ochroną środowiska nie tylko do pracowników swoich sieci, ale także do dostawców i klientów.

Handlowa Akademia Nestle oraz współpraca z dostawcami w Tesco to dwa bardzo ciekawe programy wspierające partnerów handlowych. Celem Akademii jest podniesienie konkurencyjności polskich hurtowników poprzez profesjonalne szkolenia, natomiast Tesco dzięki dużym, długoterminowym kontraktom, wspólnym opracowywaniu kampanii marketingowych i nowych produktów, wspiera rozwój polskich małych i średnich dostawców.

Danone konsekwentnie realizuje politykę marketingu zaangażowanego w programie Podziel się posiłkiem, który rozwinął się w kompleksowy program społeczny. Oprócz przekazywania części przychodów ze sprzedaży na cel społeczny, firma włączyła w program media i organizacje pozarządowe, przyznała granty lokalnym inicjatywom oraz zaangażowała pracowników w zbiórkę żywności.

Biznes a społeczeństwo

Obszar ten jest szeroko prezentowany w raporcie. Wynika to z pierwotnego rozumienia idei CSR, które dotyczyło bardziej zaangażowania społecznego i zrównoważonego rozwoju. Połowa praktyk wymienionych w tym obszarze wyróżnia się strategicznym podejściem do programów społecznych. Przykłady te łączą się strategicznie z podstawową działalnością firmy, co sprawia, że niejako z definicji stają się długofalowymi inwestycjami społecznymi. Poniżej kilkanaście przykładów, które pokazują bardzo wyraźny trend w rozwoju takiej formy programów zaangażowania społecznego.

1. Accenture, Learning@Europe. Firma konsultingowa wykorzystując nowoczesne technologie, uczy młodych ludzi twórczego sposobu rozwiązywania problemów oraz odważnego formułowania poglądów politycznych, gospodarczych i społecznych.
2. ARTHUR, Edukacja biznesu. Firma udostępnia swoją usługi szkoleniowe organizacjom pozarządowym pomagając im stawać się bardziej profesjonalnymi na konkurencyjnym rynku.
3. British American Tobacco, Akademia Augustowska. Firma dzieli się swoją wiedzą, umiejętnościami i doświadczeniem z lokalną społecznością. Tworzy mechanizmy kreowania i utrwalania przedsiębiorczych postaw wśród różnych grup docelowych przeciwdziałając w ten sposób długofalowo bezrobociu w regionie, w którym funkcjonuje.
4. Cisco, e-Słupsk. Firma, dostawca sprzętu i oprogramowania do budowy sieci teleinformatycznych, stworzyła taką sieć w Słupsku, przyczyniając się trwale do zbudowania w Słupsku podstaw nowoczesnego społeczeństwa informacyjnego.
5. Citibank Handlowy, Moje finanse. Bank, inwestuje w szeroko rozumianą edukację finansową wśród uczniów: zasady funkcjonowania sektora finansowego, inwestowanie, zarządzanie finansami osobistymi.
6. Instytut Monitorowania Mediów, PRaktykuj za granicą. Instytut oferujący usługi głównie PRowcom, inwestuje w rozwój tej grupy zawodowej w Polsce, wysyłając najlepszych stażystów na praktyki do zagranicznych agencji PRowych.
7. METRO Group, Metro edukacja. Jeden z kluczowych graczy na rynku handlu wielko-powierzchniowego, inwestuje w edukację młodzieży w dziedzinie nowoczesnego handlu, oferując także praktyki zawodowe w firmie.
8. Microsoft, Forum Edukacji. Firma, jako potentat na rynku oprogramowania komputerowego, popularyzuje technologie informatyczne wśród dzieci, młodzieży, nauczycieli oraz grup społecznych zagrożonych tzw. „wykluczeniem informacyjnym”, np. długotrwale bezrobotni.
9. Motorola, Projekt Diversity. Twórca oprogramowania inwestuje w zwiększenie liczby dziewcząt studiujących informatykę, tym samym przyczyniając się stwarzania im równych szans oraz promowania różnorodności.
10. OS3 Multimedia, Dajemy wędkę, a nie rybę. Agencja interaktywna tworząca rozwiązania e-marketingowe, oferuje swoje usługi organizacjom pozarządowym, pomagając im w ten sposób bardziej profesjonalnie działać.
11. Polkomtel,TOPR, WOPR, GOPR. Operator jednej z głównych sieci komórkowych w Polsce, udostępnił swoje zasoby i doświadczenie pracowników, by przy pomocy sieci Plus GSM stworzyć system, który ratuje ludzi.
12. Powszechny Zakład Ubezpieczeń, Stop wariatom drogowym. Czołowy ubezpieczyciel przeprowadził sugestywną kampanię mającą na celu zmniejszenie wypadków drogowych w Polsce.
13. Servier, W trosce o Twoje zdrowie. Firma farmaceutyczna prowadzi akcje profilaktyczno-diagnostyczne, mające na celu poprawę stanu zdrowia Polaków.
14. Torfarm, Apteka bez barier. Dystrybutor farmaceutyczny przeprowadził akcję likwidacji barier architektonicznych oraz mentalnych w aptekach, wpisując się w ten sposób w ruch firm, które chcą rozwiązywać problemy osób niepełnosprawnych.
15. Telekomunikacja Polska, Edukacja z internetem tp. Firma, jako potentat na rynku usług telekomunikacyjnych, udostępnił szkołom szerokopasmowy Internet, likwidując w ten sposób bariery w rozwoju regionów oraz wyrównując szanse młodych ludzi.

IV GŁÓWNE WNIOSKI Z OBSZARÓW TEMATYCZNYCH

Idea odpowiedzialnego biznesu dojrzewa w Polsce systematycznie i skutecznie. Czwarta edycja raportu „Odpowiedzialny biznes w Polsce 2005” jest bardziej dojrzała niż poprzednie. Wybrano najciekawsze i najbardziej innowacyjne przykłady, które mogą być inspiracją dla innych firm. Główne wnioski płynące z trzech obszarów tematycznych:

1. Dojrzałość rozwiązań — dobre przykłady uwzględniają korzyści wybranych interesariuszy, dzięki czemu stają się długofalowymi inwestycjami, mającymi większe szanse na przetrwanie i przynoszenie korzyści wszystkim stronom.
2. Dominacja korporacji międzynarodowych — w raporcie większość przykładów pochodzi z dużych międzynarodowych korporacji. Działania w zakresie odpowiedzialnego biznesu dużych polskich firm i sektora MŚP wciąż są mało widoczne. Jednak z obserwacji Forum Odpowiedzialnego Biznesu wynika, że bardzo często małe i średnie firmy, które osiągnęły sukces to właśnie te, które stosują podstawowe zasady uczciwości i rzetelnego traktowania wszystkich swoich interesariuszy.
3. Miejsce pracy — firmy stają się w coraz większym stopniu odpowiedzialne wobec pracowników. Międzynarodowe firmy wdrażają na gruncie lokalnym obowiązujące globalnie standardy etyczne, wpisując się w ten sposób w podstawowe rozumienie odpowiedzialnego biznesu. Po drugie poprzez rozwój wolontariatu pracowniczego angażują pracowników w problemy społeczne. Jeśli dodamy do tego wyrównywanie szans, bezpieczeństwo i zdrowie, tworzenie i zachowanie miejsc pracy oraz promowanie różnorodności, można powiedzieć, że duże firmy w Polsce stają się w coraz większym stopniu odpowiedzialne wobec pracowników.
4. Rynek — rozwój programów dla klientów, dostawców i partnerów biznesowych. Firmy podejmują wyzwanie, by realizować projekty wymagające zaangażowania i innowacyjności w relacjach z klientami, rozwoju współpracy z dostawcami czy przynoszenia wartości dodanej dla partnerów handlowych. Dzięki temu najsłabiej rozwinięty obszar odpowiedzialnego biznesu zyskuje na znaczeniu, a firmy jeszcze sprawniej budują swoją wartość na rynku.
5. Społeczeństwo — programy zaangażowania społecznego bardziej strategiczne. Dobre przykłady uwzględniają jednocześnie podstawową działalność firmy oraz korzyści społeczeństwa/grupy społecznej, dzięki czemu stają się długofalowymi inwestycjami społecznymi, przynosząc jednocześnie firmie wymierne korzyści biznesowe.

opr. mg/mg