Historia jednoczenia się Unii Europejskiej – aspekty ekonomiczne

Historia Integracji Europejskiej

Pierwsze projekty zjednoczenia Europy

Początek integracji europejskiej, w formie z jaką kojarzy się ona nam obecnie, nastąpił po II Wojnie Światowej. Nie jest to jednak pierwszy pomysł na połączenie w jednym organizmie politycznym państw naszego kontynentu, jednak wcześniej próbowano tego dokonać siłą, podporządkowując jednemu pozostałe narody. Innym pomysłem było zjednoczenie Europejczyków pod wodzą jakiejś ideologii. Tu można wymienić różne ideologie, od faszyzmu na komunizmie skończywszy. Na szczęście dla naszego kontynentu żadna z tych ideologii nie znalazła powszechnego uznania w oczach Europejczyków.

Po kataklizmie, jakim była dla naszego kontynentu ostatnia wojna światowa powstał wyjątkowo korzystny klimat dla powstania ponadpaństwowej struktury europejskiej. Zdecydowało o tym szereg czynników. Zbrodnie skrajnie nacjonalistycznej ideologii jaką był faszyzm, osłabiły nacjonalizm w ogóle, stąd przeciwnikom integracji trudno było powoływać się na narodowe interesy. Kolejnym czynnikiem było zagrożenie militarne, ekonomiczne i ideologiczne dla państw Europy Zachodniej ze strony Związku Radzieckiego (należy pamiętać, że tuż po II Wojnie Światowej gospodarki krajów europejskich były bardzo zniszczone a komunizm z powodu zasług jakie miał dla pokonania hitlerowskich Niemiec był wówczas stosunkowo popularny). Z drugiej strony kraje europejskie pamiętały swoją niedawną jeszcze mocarstwową pozycje i nie chciały zostać jedynie protektoratem Stanów Zjednoczonych, a tylko połączenie sił mogło dać potęgę porównywalną z dwoma ówczesnymi mocarstwami. Bezpośredni impuls dla integracji stanowiła chęć odbudowy potencjału gospodarczego Niemiec w sektorze węgla i stali a równocześnie poddanie go międzynarodowej kontroli.

Pierwsze pomysły zjednoczenia państw europejskich narodziły się jeszcze w czasie wojny, tu można jako przykład wskazać projekt federacji Polsko-Czechosłowackiej, który zrodził się wśród niezależnych rządów obu państw znajdujących się w Londynie, a którego zwolennikiem był generał Sikorski. O konieczności stworzenia jakiejś formy współpracy między Francją a Niemcami wspominał również Winston Churchill. To właśnie premier Wielkiej Brytanii dał pierwszy sygnał do budowy zjednoczonej Europy. W swoim przemówieniu, wygłoszonym w Zurychu 19 września 1949 roku przestawił wizję "Stanów Zjednoczonych Europy". Churchill chciał by powstała unia, której trzon stanowiłyby Francja i Niemcy.

Na integrację krajów Europy nalegały również Stany Zjednoczone. Uznano, że jakaś forma ściślejszej współpracy może stanowić czynnik zapobiegający powstawaniu konfliktów na naszym kontynencie. Ważnym wkładem w odbudowę Europy był proklamowany 5 lipca 1945 roku plan Marschalla. Skierowany był do wszystkich państw europejskich, mogły z niego skorzystać również państwa Europy Środkowej. Niestety pod naciskiem ZSRR, Polska i Czechosłowacja zostały zmuszone odrzucić amerykańską pomoc.

Narastające napięcie w stosunkach międzynarodowych spowodowało również konieczność zacieśniania współpracy militarnej. W 1948 roku kraje Zachodniej Europy tj. Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg i Wielka Brytania, podpisały Pakt Brukselski (nazywany też Unią Zachodnioeuropejską), który był układem o kolektywnej obronie oraz o współpracy gospodarczej, społecznej i kulturalnej. W następnych latach do Paktu przystąpiły kolejne państwa. Wraz z utworzeniem NATO i Wspólnot Europejskich Pakt Brukselski stracił na znaczeniu. Zawarty na 50 lat wygasł w 1999 roku, a wspólna polityka bezpieczeństwa została włączona w obszar działania Unii Europejskiej. Unia Zachodnioeuropejska, choć utrzymała formalną niezależność jest organizacją współpracującą z Unią Europejską.

Pakt Brukselski nie zapewniał pełnego bezpieczeństwa Europie Zachodniej, niezbędny był udział USA. W kwietniu 1949 Waszyngtonie kraje Europy Zachodniej - Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Wielka Brytania oraz USA i Kanada podpisały zbiorowy pakt bezpieczeństwa - Sojusz Północnoatlantycki (NATO). Później do tej organizacji przystąpiły Grecja (1952), Turcja (1952), RFN (1955), Hiszpania (1982) a w1999 roku państwa Europy Środkowej wyzwolone z pod dominacji ZSRR - Polska, Czechy i Węgry. NATO jest organizacją współpracującą na forum międzynarodowym z Unią Europejską, choć skład obu organizacji nie pokrywa się. Część członków Sojuszu Północnoatlantyckie pozostaje poza Unią Europejską - przede wszystkim, co oczywiste USA i Kanada, ale również Turcja, Polska, Czechy, Węgry. Natomiast większość państw Unii Europejskiej jest członkami NATO, poza jego strukturą pozostają jednak Austria, Finlandia, Irlandia i Szwecja.

Przykład udanej integracji gospodarczej jako pierwsze w Europie dały kraje Beneluksu. Pierwsze plany współpracy między Belgią, Holandią i Luksemburgiem powstały jeszcze w czasie wojny. Od początku 1948 roku państwa te stworzyły unię celną, czyli organizację w ramach której zlikwidowano przeszkody w handlu wewnętrznym oraz uzgodniono wspólną taryfę na produkty importowane z krajów trzecich. Tak jak później w ramach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej tworzenie wspólnego rynku następowało stopniowo i etapami. Od 1951 roku obowiązywały jednolite opłaty wwozowe. Następnie doprowadzono do swobody przepływu kapitału, czyli w obrębie tych trzech państw można było swobodnie robić inwestycje, kupować ziemię i zakładać rachunki bankowe. Od 1956 roku Beneluks stal się stroną międzynarodowych umów handlowych, a między trzema krajami członkowskimi ustanowiono wolny rynek pracy dla ich obywateli. Sukces integracji państw Beneluksu przyczynił się do upowszechnienia idei zjednoczonej Europy.

Kolejnym punktem na drodze do zjednoczonej Europy był Kongres Europy w Hadze. Reprezentowane były na nim różne organizacje zarówno narodowe jaki i działające na forum międzynarodowym, znaleźli się tam również najważniejsi politycy zachodnioeuropejscy, wśród nich przyszli "ojcowie" Wspólnot Europejskich: Robert Schuman (Francja), Alcide de Gasperi (Włochy), Paul Henri Spaak (Belgia) i Konrad Adenauer (RFN). Byli oni nie tylko wybitnymi działaczami partii chrześcijańsko-demokratycznych w swoich krajach ale również gorącymi zwolennikami zjednoczenia Europy. Uczestnicy kongresu wezwali do utworzenia Rady Europy. Dokumentem podsumowującym prace kongresu była "Deklaracja Polityczna", w której domagano się politycznego i gospodarczego zjednoczenia państw naszego kontynentu, przy zachowaniu suwerenności narodowej. Już na tej konferencji zaznaczył się spór między federalistami a unionistami. Pierwsi pragnęli jakiejś formy współpracy między niezależnymi państwami, natomiast koncepcja unionistów zakłada dążenie do utworzenia państwa związkowego. Głównym efektem Kongresu Haskiego, choć odłożonym nieco w czasie było powstanie 5 maja 1949 roku Rady Europy.

Europejska Wspólnota Węgla i Stali

Następnym krokiem było utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Inicjatorem tej pierwszej organizacji, z której wywodzi się dzisiejsza Unia Europejska był francuski minister Robert Schuman, natomiast autorstwo tego projektu przypisywane jest francuskiemu ministrowi ds. planowania Jean Monet. U podstaw zawarcia tego traktatu leżała chęć odbudowy gospodarczego, a w dalszej perspektywie również militarnego potencjału Niemiec i równoczesne poddanie go kontroli. Natomiast dla Niemiec traktat dawał możliwość powrotu do międzynarodowej polityki a także szansę na pojednanie z niedawnymi wrogami. Do podpisania Traktatu doszło w Paryżu 18 kwietnia 1951 roku. Sygnatariuszami Traktatu było 6 państw: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Federalna Republika Niemiec i Włochy. Traktat poddawał wspólnej kontroli wydobycie węgla i przemysł stalowy. Władzą wykonawczą tej pierwszej wspólnoty była Wysoka Władza (High Authority), organem prawodawczym była tzw. Specjalna Rada Ministrów. Wspólne Zgromadzenie (Joint Assembly) stanowiło organ kontrolny z ograniczonymi kompetencjami, utworzono również Komisje Konsultatywną, jako miejsce kontaktów z różnymi grupami interesów (pracowników, pracodawców itp.).

Rozpoczęty w ten sposób proces integracji nabierał z czasem rozpędu i rozmachu, czasem zdarzały się również porażki, jednak od podpisania Traktatu EWWiS proces jednoczenia kontynentu postępuje zarówno poprzez obejmowanie coraz to nowych dziedzin jak i poprzez terytorialne zwiększanie zasięgu.

Próby pogłębienia integracji. Traktaty Rzymskie

Przykład niezrealizowanych projektów integracyjnych stanowi Europejska Wspólnota Polityczna i Europejska Wspólnota Obronna. Pierwszy projekt miał doprowadzić do powstania pewnej struktury ponadnarodowej, opartej na konstytucji. Drugi miał na celu stworzenie europejskiej armii pod dowództwem europejskiego ministra obrony. Wynegocjowane układy stanowiły kompromis i nie prowadziły do tak dalekich skutków, ale mimo to spotkały się ze zdecydowanym sprzeciwem. Projekt układu o Europejskiej Wspólnocie Politycznej nie zdołał nawet przejść przez pertraktacje wśród ministrów państw EWWiS. Projekt układu o Europejskiej Wspólnocie Obronnej choć został podpisany przez przedstawicieli państw EWWiS został odrzucony przez francuskie Zgromadzenie Narodowe. Te wydarzenia przypominają, że nie każdy pomysł znajduje akceptację i zawsze konieczne jest poparcie obywateli państw członkowskich.

Zwolennicy zjednoczenia kontynentu postanowili postawić na integracje gospodarczą, która ich zdaniem wymusi także integrację na gruncie politycznym. Na konferencji w Messynie w czerwcu 1955 roku ministrowie spraw zagranicznych państw EWWiS postanowili o poszerzeniu dotychczasowego zakresu współpracy. Prace przekazano ekspertom z państw członkowskich. Po roku przygotowań przestawiono dwa traktaty, które podpisano w Rzymie 25 marca 1957 roku. Pierwszy powołał do życia Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG), a drugi Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EWEA - Euratom) Struktura instytucjonalna obu nowo utworzonych Wspólnot była symetryczna do struktury EWWiS. Głównym celem EWG było doprowadzenie do zniesienia ograniczeń w handlu między krajami członkowski aż do stworzenia Europejskiego Wspólnego Rynku. Natomiast Euratom ustanowił wspólny instrument kontroli i koordynacji polityki w zakresie cywilnej energetyki jądrowej. Euratom wspiera badania i rozwój techniki atomowej w obszarze jej cywilnych zastosowań. Trzy traktaty - EWWiS, EWG, Euratom stanowią do dziś formalną podstawę integracji europejskiej.

Utrzymywanie osobnych organów dla trzech Wspólnot (EWWiS, EWG i EWEA) było niepotrzebne stąd w 1964 podpisano traktat, w wyniku którego nastąpiła fuzja instytucji trzech Wspólnot. Powstała jedna Komisja w miejsce Wysokiej Władzy EWWiS, Komisji EWG i Komisji EWEA Ta jednolita Komisja stała się organem wykonawczym Wspólnot. Pozostawiono również jedną Radę Ministrów w miejsce Rady Ministrów EWWiS, Rady Ministrów EWG i EWEA, która stała się miejscem stanowienia prawa. Instytucją, która w przyszłości miała stać się Parlamentem Europejskim, ale na razie o głównie kontrolnych uprawnieniach było Zgromadzenie Parlamentarne, natomiast prawo do interpretowania Traktatów i aktów prawa wspólnotowego oraz orzekania o ważności działań organów Wspólnoty zastrzeżono dla Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Integracja gospodarcza zaczęła szybko przynosić efekty.

Już po 10 latach (w traktacie EWG zapisano termin 12 letni) zniesiono cła w obrocie między krajami członkowskimi. Nastąpił zdecydowany wzrost wymiany handlowej między krajami członkowskimi a także w handlu państw Wspólnot z krajami trzecimi. To w efekcie przyczyniło się do przyspieszenia wzrostu gospodarczego w państwach Zachodniej Europy i wzrostu dobrobytu ich obywateli. Należy jednak zwrócić na fakt, że lata 50 i 60-te były okresem dobrej koniunktury gospodarczej w krajach kapitalistycznych i ówczesny wzrost gospodarczy jest w dużej mierze wynikiem przychylnej sytuacji w handlu międzynarodowym. Niemniej jednak sukces Wspólnot Europejskich stanowił zachętę dla kolejnych państw Europy a także dał impuls do ściślejszej współpracy w ramach istniejących organizacji.

Rozwój Wspólnot Europejskich

Przystąpienie nowych państw

Do szóstki państw - założycieli Wspólnot Europejskich przyłączyły się wkrótce następne kraje Europy Zachodniej. W 1970 roku rozpoczęto negocjacje z Wielką Brytanią, Danią, Irlandią i Norwegią. Uwieńczeniem starań powyższych państw było podpisanie 22 stycznia 1972 Traktatów Akcesyjnych. Następnie rozpoczął się proces ratyfikacji w krajach kandydackich. Zakończył się on sukcesem, z wyjątkiem Norwegii gdzie większość społeczeństwa opowiedziała się przeciw udziałowi ich kraju we Wspólnotach. Kolejna akcesja miała miejsce w 1986 roku, wówczas do Wspólnot dołączyła Grecja stając się dziesiątym członkiem tej organizacji. W trzeciej fazie rozszerzenia do Wspólnot, po długich i żmudnych negocjacjach, dołączyły Portugalia i Hiszpania. Traktat akcesyjny podpisano w 1986 roku, po okresie przejściowym, który trwał do 1991, roku państwa te zyskały pełny status Państwa Członkowskiego. Ostatnie powiększenie Wspólnot, które wcześniej stały się Unią Europejską, nastąpiło w 1995 roku. Wówczas do tego związku przystąpiły Szwecja, Finlandia i Austria. Po raz kolejny negocjacje prowadzono również z Norwegią, jednak po raz kolejny obywatele Norwegii sprzeciwili się udziałowi akcesji ich kraju do tej organizacji. W ten sposób Unia Europejska zwiększyła swój zasięg na 15 krajów Europy.

Pogłębienie integracji w ramach Wspólnot Europejskich

Mimo początkowych sukcesów Wspólnot Europejskich, główny cel ich powstania czyli stworzenie Europejskiego Jednolitego Rynku był daleki od realizacji. Kryzysy gospodarcze lat 70-ych a zwłaszcza tzw. kryzys paliwowy, którego przyczyną był gwałtowny wzrost cen ropy naftowej, spowodowały w niektórych państwach Wspólnot chęć powrotu do protekcjonistycznego chronienia swych gospodarek. Po pewnym czasie od zawarcie Traktatów Rzymskich widoczne stały się ograniczenia państw narodowych co ostudziło nieco zapały euroentuzjastów. Zahamowanie rozwoju Wspólnego Rynku, brak reform instytucji Wspólnot przy wzrastającej liczbie państw członkowskich powodował zwiększającą się niewydolność instytucji europejskich. Konieczne stały się zmiany.

Jeszcze w latach 70-ych przedstawiono tzw. Raport Tindemansa, zwany tak od nazwiska jego autora - premiera Belgii. Raport zakładał stopniowy postęp w kierunku Unii Europejskiej opartej na istniejących strukturach trzech Wspólnot, proponowano także ściślejszą współpracę Państw Członkowskich w dziedzinie polityki zagranicznej i spraw wewnętrznych. Raport przedstawiał też koncepcję zróżnicowania postępów integracji między poszczególnymi państwami, część krajów miała szybciej przyjmować niektóre rozwiązania bez względu na opór państw mniej zdeterminowanych w dążeniu do Unii Europejskiej (koncepcja pociągów o różnej prędkości). Raport Tindemansa nie przyniósł spodziewanych rezultatów. Kolejną propozycją zreformowania Wspólnot był Raport Komitetu Trzech Mędrców. Raport przestawiony w październiku 1979 roku przedstawiał zaniedbania Wspólnot, wskazywał na niedociągnięcia instytucji Wspólnot, odrzucał koncepcje "pociągów o dwu prędkościach" i apelował do Państw Członkowskich o poczucie solidarności.

Impuls do pogłębienia integracji europejskiej w ramach Wspólnot często wychodził z ich instytucji. Szczególnie zasłużona dla dalszego zjednoczenia kontynentu jest Komisja Europejska, skąd wychodziły projekty dotyczące pogłębienia integracji, oraz Europejski Trybunał Sprawiedliwości, który w swych orzeczeniach zdefiniował między innymi zasady bezpośredniej skuteczności i pierwszeństwa prawa stanowionego w ramach Wspólnot Europejskich.

Ważną instytucją w ramach Wspólnot Europejskich stał się Parlament Europejski, wywodzący się ze Zgromadzenia Parlamentarnego przewidzianego w Traktacie EWWiS. Od 1979 roku, w którym odbyły się pierwsze bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego zyskuje on na znaczeniu w strukturach europejskich. Parlament w 1984 roku przedstawił projekt "Konstytucji Unii Europejskiej". Powyższy dokument wskrzesił ideę europejskiego państwa federalnego, choć podkreślał uzależnienie przyszłej Unii od Państw Członkowskich. Projekt zwiększał także znacznie uprawnienia samego Parlamentu.

Choć reakcje na projekt były w poszczególnych krajach były bardzo zróżnicowane (pozytywnie odniosły się do niego m. in. Parlamenty Francji i RFN natomiast odrzucił go Parlament Duński), stanowił on poważny impuls do prac nad pogłębieniem integracji. Rada Europejska (zebranie szefów państw i rządów Państw Członkowskich) na szczycie w Fontainebleau powołała dwa komitety w celu opracowania reformy Wspólnot; pierwszy do spraw reformy instytucjonalnej, drugi dla "Europy narodów". Efektem prac obu komitetów było zwołanie Konferencji Międzyrządowej w celu rewizji traktatów, która z kolei opracowała poprawki do traktatów założycielskich później nazwane Jednolitym Aktem Europejskim.

Jednolity Akt Europejski (JAE) był ważnym krokiem w kierunku Unii Europejskiej, choć pozostawał daleko za zmianami proponowanymi przez Parlament Europejski. Formalnie połączył trzy Wspólnoty (zachowały one jednak własną podmiotowość prawną) w jedną Wspólnotę Europejską. Ustanowił nowe procedury ustawodawcze dające większe uprawnienia Parlamentowi Europejskiemu. Ograniczył podejmowanie decyzji w Radzie Wspólnot Europejskich (obecnie nazywana Radą Unii Europejskiej) w sposób jednomyślny na rzecz głosowania większościowego. Wprowadzał do traktatowego porządku prawnego Radę Europejską (spotkanie szefów państw i rządów Państw Członkowskich). Przede wszystkim wyznaczył kierunek dalszego rozwoju integracji do Unii Europejskiej i Europejskiej Unii gospodarczej i Walutowej. Zgodnie z JAE Jednolity Rynek Europejski miał powstać do 31 grudnia 1992 roku.

Powstanie Unii Europejskiej

Wkrótce później miały miejsce gwałtowne zmiany na płaszczyźnie międzynarodowej. Nastąpił upadek muru berlińskiego, doszło do zjednoczenia Niemiec. W krajach członkowskich nastał przychylniejszy klimat dla pogłębienia współpracy w ramach wspólnej organizacji. Doprowadziło to do podpisania 7 lutego 1992 w Maastricht Traktatu o Unii Europejskiej. Podpisanie Traktatu poprzedzone było długimi i żmudnymi negocjacjami. Za datę ich rozpoczęcia można uznać Konferencję Międzyrządową w Rzymie rozpoczętą w grudniu 1990 roku. Trzeba pamiętać, że Traktat jest efektem kompromisu między państwami członkowskimi i efektem całego procesu integracji europejskiej zapoczątkowane go przez Traktat Paryski o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali.

Traktat, choć również daleki jest od ustanowienia ponadnarodowego europejskiego państwa federalnego jest dużym krokiem w kierunku zjednoczonej Europy. Wywołał pewne rozczarowanie tzw. Euroentuzjastów, a z drugiej strony opór sceptyków. Jego ratyfikacja przebiegała bardzo opornie w państwach członkowskich. W Wielkiej Brytanii, gdzie nie przeprowadzano referendum Traktat spotkał się z silną opozycją w Izbie Gmin a nawet wytoczono sądowy proces, w którym próbowano wykazać, że ratyfikacja jest czynem nielegalnym. We Francji za ratyfikacją opowiedziała się jedynie znikoma większość obywateli (51,5 % głosów za), w Niemczech ratyfikowano go dopiero po pozytywnym orzeczeniu tamtejszego Trybunału Konstytucyjnego. Największy opór dano Traktatowi w Danii, gdzie obywatele zgodzili się na jego ratyfikację dopiero po wywalczeniu pewnych wyjątków dla ich kraju.

Traktat z Maastricht ustanowił Unię Europejską. Opiera się ona na trzech filarach: pierwszym są dotychczasowe Wspólnoty Europejskie, drugi stanowi Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa - w której uprawnienia instytucji Unii są bardzo ograniczone, trzeci stanowi Wspólna Polityka Spraw Wewnętrznych i Wymiar Sprawiedliwości gdzie Unia raczej koordynuje działania Państw Członkowskich niż posiada własne kompetencje. Traktat wprowadził obywatelstwo europejskie oraz określił zasady będące podstawą na których opiera się Unia Europejska, tu wymieniono demokrację, poszanowanie praw człowieka, solidarność, wolności obywatelskie i gospodarcze.

Traktat z Maastricht nie zlikwidował słabości instytucji Unii Europejskiej. Organy Wspólnot tworzone z myślą o związku sześciu państw, obecnie muszą "obsługiwać" twór składający się z 15 państw o znacznie szerszych niż to pierwotnie zakładano kompetencjach. Konieczne stały się także pewne uzupełnienia do Traktatu o Unii Europejskiej. Kolejnym etapem rozwoju Unii Europejskiej jest Traktat Amsterdamski z 1997 roku (wszedł w życie w maju 1999 roku). Traktat Amsterdamski zwiększył uprawnienia Parlamentu Europejskiego, uprościł procedurę podejmowania decyzji w Radzie Unii Europejskiej, zdecydowanie zwiększył kompetencję Unii w zakresie Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych a także Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Traktat Amsterdamski podkreślił respektowanie przez Unię praw fundamentalnych określonych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z 1950 roku (stroną konwencji są jednak Państwa Członkowskie a nie Unia Europejska), zobowiązał również Unię do przestrzegania i promowania tych zasad.

Unia Walutowa

Ostatnim osiągnięciem integracji europejskiej jest wprowadzenie wspólnej waluty na obszarze państw zrzeszonych w Unii Europejskiej - Euro. Wprowadzenie wspólnej waluty było konieczne dla prawidłowego funkcjonowania Europejskiego Jednolitego Rynku a także ma zwiększyć szansę europejskich przedsiębiorców w konkurencji na światowym rynku.

Wprowadzenie wspólnej waluty poprzedzone zostało długim procesem dostosowania walut państw członkowskich i podmiotów gospodarczych. Podstawą tych działań był plan Wernera dotyczący sukcesywnego wprowadzenia w życie Europejskiej Unii Walutowej. Pierwszym zrealizowanym przedsięwzięciem było powstanie w 1972 roku tzw. "węża walutowego", w ramach którego sześć państw Wspólnot Europejskich: Belgia, Francja, Holandia, Niemcy, Luksemburg, Włochy, postanowiło ograniczyć wahania swoich walut narodowych do 2,25 % w stosunku do dolara amerykańskiego. Następnym etapem było powołanie w 1973 roku Europejskiego Funduszu Współpracy Walutowej . W 1979 roku "wąż walutowy" przybrał bardziej skomplikowaną i sformalizowaną formę w postaci Europejskiego Systemu Walutowego. Kolejnym krokiem było opublikowanie 1989 roku "Raportu Delors'a" (Jaques Delors był ówczesnym przewodniczącym Komisji Europejskiej). Zgodnie z Raportem wprowadzenie wspólnej waluty miało nastąpić nie wcześniej niż 1 stycznia 1996 i nie później niż 1 stycznia 1999 roku. Traktat z Maastricht określił tzw. kryteria spójności po spełnieniu których państwa członkowskie mogły przystąpić do wspólnej waluty. W 1995 roku na szczycie w Madrycie przywódcy państw Unii Europejskiej podjęli decyzję o wprowadzeniu od 1 stycznia 1999 roku wspólnej waluty Euro. W celu zdyscyplinowania rządów państw UE Rada Europejska na szczycie w Dublinie przyjęła Pakt Stabilizacji. Jego głównym zadaniem było zobowiązanie państw członkowskich do utrzymania deficytu budżetowego na poziomie nie wyższym niż 3 % PKB. Powołano Europejski Bank Centralny oraz Europejski system Banków Centralnych, którego głównym zadaniem jest utrzymanie stabilności cen w "strefie euro". Oba organy mają zapewnioną pełną niezależność polityczną zarówno od instytucji Wspólnotowych jak i rządów narodowych. W końcu od 1 stycznia 1999 roku Unia Walutowa stała się faktem, waluty państw 11 krajów europejskich przeliczane są na Euro a sprzedawcy maja obowiązek określania cen zarówno w walucie krajowej jak i Euro. Obecnie nie można fizycznie zapłacic europejska walutą. Zgodnie z planem od 1 stycznia 2002 roku rozpocznie się wprowadzanie Euro do powszechnego obiegu. Od tej chwili banknoty i monety państw UE będą wymieniane na wspólną walutę.

Przyszłość Unii Europejskiej

Mimo zmian wprowadzonych przez Traktat Amsterdamski instytucje Unii nie są przygotowane na kolejne rozszerzenie. Obecnie do Unii aspiruje 6 krajów: Czechy, Cypr, Estonia, Polska, Słowenia i Węgry. Od niedawna rozpoczęto również negocjacje również z Bułgarią, Maltą, Łotwą, Słowacją i Rumunią. Do członkowstwa aspiruje również Turcja, która zawarła Traktat Stowarzyszeniowy ze Wspólnotami Europejskimi jeszcze w latach
60-ych.

By zachować możliwość skutecznego działania po przyjęciu nowych członków Unia Europejska musi gruntownie zreformować swe instytucje. Planuje się dalsze wzmocnienie roli Parlamentu Europejskiego, przy jednoczesnym zaangażowaniu w proces stanowienia prawa europejskiego parlamentów narodowych. Uproszczenie i usprawnienie funkcjonowania Komisji Europejskiej a także większą "przejrzystość" prac organów Unii dla obywateli. Przyszła Unii musi być związkiem silnym, który potrafiłby stawić czoło zagrożeniom współczesnego świata. Nie wiadomo jednak czy zwycięży projekt utworzenia europejskiej federacji czy też pozostanie związkiem niezależnych państw, które przekazały wspólnym instytucją część uprawnień dla dobra swych obywateli.

JU/PO