Rola wspólnot diecezjalnych i parafialnych

Ojciec Święty wyraźnie zwraca uwagę w Adhortacji Pastores dabo vobis: „We wspólnotach diecezjalnych i parafialnych trzeba doceniać i popierać grupy powołaniowe, których członkowie ofiarowują swoje modlitwy i cierpienia w intencji powołań kapłańskich i zakonnych, a także wspierają je moralnie i materialnie”¹.

Mówiąc o wspólnocie diecezjalnej nie wolno zapomnieć o roli biskupa. Jak czytamy w Adhortacji: „Odpowiedzialność za duszpasterstwo powołań kapłańskich spoczywa przede wszystkim na biskupie, który winien mu się poświęcić osobiście, chociaż może i powinien korzystać z wielorakiej współpracy. Biskup jest ojcem i przyjacielem dla swoich kapłanów, i stąd do niego przede wszystkim należy troska o „zapewnienie kontynuacji” charyzmatu i posługi kapłańskiej, o przysporzenie presbyterium nowych sił przez nałożenie rąk. Winien on dbać o to, aby duszpasterstwo ogólne miało zawsze wymiar powołaniowy, a raczej, żeby wymiar ten stanowił jego integralną, nieodłączną część. Zadaniem biskupa jest wspomaganie i koordynowanie różnych inicjatyw powołaniowych”².

Każdy biskup jest głównie odpowiedzialny za dzieło powołań w swojej diecezji. Zwraca na to uwagę także jeden z dokumentów soborowych: „Do biskupów zaś należy pobudzanie swej owczarni do popierania sprawy powołań i troska o zespolenie wszystkich sił i zabiegów w tym kierunku; tych zaś, których uznają za powołanych do służby Pańskiej, winni po ojcowsku wspomagać, nie szczędząc żadnych ofiar”³.

Paweł VI w Orędziu na IX Światowy dzień Modlitw o Powołania zwraca się do biskupów całego świata, aby nie ustawali w działaniu na rzecz budzenia powołań: „Ale przede wszystkim, jak zawsze tak i teraz, prosimy o pomoc biskupów, aby wspierani przez swoich kapłanów, sprawę powołań uczynili jednym z głównych zadań pasterskich. Może pokusa zwątpienia oraz pewien kryzys zniechęciły niektórych, dostrzegających realne trudności, jakie napotyka głos Kościoła docierający do społeczeństwa i młodzieży. Ufajmy jednak! Pan Bóg nie zawodzi!”⁴.

Myśl tę kontynuuje Jan Paweł II: „W szczególny sposób zwracam się do moich czcigodnych braci w biskupstwie, na których spoczywa największa odpowiedzialność za budzenie powołań, prosząc ich o dołożenie wszelkich starań, by troska o powołania była organicznym elementem duszpasterstwa rodzin”⁵.

Na przykładzie tych tekstów możemy stwierdzić, że biskupi powinni nie tylko wzywać powierzony sobie lud do troski o powołania, lecz także osobiście angażować się w tę sprawę.

W czasie I Europejskiego Kongresu Powołań w Rzymie Kardynał Carlo Maria Martini z Mediolanu przedstawił własna inicjatywę w tym względzie. Chodzi tu o tak zwaną grupę „Samuel”. Udział w tej grupie trwa rok a ruchem tym objęto dotąd około tysiąca chłopców i dziewcząt z diecezji Mediolan. Nazwa grupy pochodzi od starotestamentalnej postaci chłopca, który uczył się odróżniać głos wzywającego Boga od głosów ludzkich. Do grupy „Samuel” mogą wstępować chętni w wieku między 17 a 25 lat. Warunkiem przyjęcia jest fakt, że młodzi ci nie podjęli jeszcze żadnej decyzji życiowej, ale deklarują, że są skłonni kierować się wolą Chrystusa, niezależnie od tego, jakie powołanie odkryją. Inne warunki wstępne to comiesięczne spotkania z Kardynałem, znalezienie sobie stałego kierownika duchowego, zrezygnowanie całkowite lub prawie zupełne z oglądania telewizji na okres tego roku, przezwyciężanie niepokoju o przyszłość powołaniową, zawierzając się z ufnością Bogu.

Gdy w 1989 r. Kardynał Martini ogłosił w katedrze, że chce prowadzić taką grupę, od razu zgłosiło się 200 młodych, z których po wstępnej selekcji pozostało 160 i wytrwało wiernie przez cały rok pracy formacyjnej. Najtrudniej było im wyzbyć się niepokoju o przyszłość, o to, co odkryją w ramach grupy „Samuel”. Spotkania odbywają się w jedną z niedziel każdego miesiąca i trwają od 16.00 do 21.00. Podstawa spotkań jest czytanie Pisma świętego (1,5 godz.) i modlitwa. Ponadto są wykłady, adoracja eucharystyczna, spotkania w grupach, medytacja osobista. Owocem poszczególnych spotkań są pytania kierowane na piśmie przez młodych do Kardynała. Na zakończenie spotkania Kardynał Martini odpowiada na pytania w klimacie dialogu. Możliwe są też rozmowy indywidualne. Kardynał pomaga młodym, aby oczyścili serce z wszelkich grzechów, z niedojrzałości emocjonalnych i uprzedzeń intelektualnych. Następnie pomaga im odkryć Boży plan zbawienia i stopniowo odczytać własne życie i powołanie w świetle Słowa Bożego. Na końcu pomaga młodym wsłuchać się we własne wnętrze, aby odczytać osobiste powołanie.

Na początku i na końcu roku pracy formacyjnej młodzi piszą list do kardynała. W pierwszym opisują swoje oczekiwania i zamiary, w drugim zaś piszą o tym, co się w nich dokonało w ramach spotkań w grupie „Samuel”. Uczestnicy piszą najczęściej, że nauczyli się korzystać z Pisma św., uporządkowali własne wnętrze, lepiej rozumieją samych siebie, odkryli rolę kierownika duchowego, rozwinęli własną duchowość, nauczyli się pokonywać słabości, łatwiej im o podejmowanie decyzji i wytrwałość wbrew trudnościom. Co roku część uczestników podejmuje decyzję o wstąpieniu do seminarium (np. w 1989 r. – 10 osób) czy nowicjatu zakonnego (w 1989 r. – 24 chłopców i dziewcząt). Spora część decyduje się na małżeństwo sakramentalne. Część wciąż niezdecydowanych składa ślub czystości na czas poszukiwania własnego powołania. Pozytywne doświadczenia związane z grupą „Samuel” świadczą o tym, że duszpasterstwo powołań to przede wszystkim prowadzenie młodych do Chrystusa, to towarzyszenie im w rozwoju duchowym, moralnym i religijnym.

Przykład Kardynała Martiniego, bezpośrednio zaangażowanego w dzieło budzenia powołań duchownych, nie jest jedynym. Wielu hierarchów podejmuje rekolekcje i spotkania powołaniowe dla młodych.

O szczególnej roli Pasterza diecezji w dziele powołań mówi również Dyrektorium Duszpasterstwa Powołań: „Biskup z natury swego urzędu jest przewodnikiem, organizatorem i koordynatorem duszpasterstwa ogólnego i duszpasterstwa powołań. (...) Biskup sprawuje swój urząd powoływania w różnoraki sposób:

• sprawując Liturgię, w kazaniach i homiliach oraz innych aktach magisterium, ukazuje łaskę kapłaństwa służebnego i rozmaitych form życia poświęconego Bogu, uwydatniając powszechny wymiar ich misji,

• zaprasza wszystkich do uległej odpowiedzi na skierowane do każdego z wiernych wezwanie Boże, by pełnić Jego wolę i realizować swoje życie w służbie wspólnocie,

• podtrzymuje żywego ducha modlitwy i budzi poczucie współodpowiedzialności tak u osób, jak i ugrupowań, by nikt nie pozostawał w tej dziedzinie bierny,

• zwraca się bezpośrednio z osobistym wezwaniem do tych, którzy są gotowi je przyjąć, zwłaszcza do młodych, i stara się za przykładem Pana dopomóc im w podjęciu dojrzałej decyzji,

• wpływa w odpowiedni sposób na wszystkich, a szczególnie na duszpasterzy, katechetów, na instytucje i stowarzyszenia, aby wszyscy włączyli się w duszpasterstwo powołań,

• podtrzymuje, kieruje, uzgadnia wszelką działalność duszpasterstwa powołań.

Bez łączności z biskupem nie ma autentycznego duszpasterstwa powołań”.⁶

Zadanie budzenia i wspomagania powołań w Archidiecezji Poznańskiej było i jest ściśle realizowane. W dwudziestym stuleciu, podobnie jak w Kościele Powszechnym, w Archidiecezji Poznańskiej powołano dzieło zobowiązane do udzielania duszpasterzom, rodzinom i wszystkim wiernym stałej pomocy w ich pracy powołaniowej.

Archidiecezjalne Dzieło Powołań (ADP) zostało założone w końcu roku 1947 przez Arcybiskupa Walentego Dymka. Zgodnie z jego zamiarami miało być diecezjalnym odpowiednikiem Papieskiego Dzieła Powołań i mieć strukturę stowarzyszenia publicznego, którego członkowie wszelkimi dostępnymi im sposobami wspomagaliby pracę powołaniową. W zakres jego zadań miała więc wchodzić zarówno modlitwa w intencji powołań kapłańskich i zakonnych, jak też wszechstronna informacja i związana z nią praca wydawnicza („Biuletyn Archidiecezjalnego Dzieła Powołań”) oraz gromadzenie środków finansowych – przede wszystkim dla wsparcia działalności Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Poznaniu. Sytuacja polityczna uniemożliwiła rozwój Dzieła w przewidywanej postaci. Od samego początku Dzieło było natomiast organizacyjnie ściśle związane z Seminarium. Pierwszym jego dyrektorem był ówczesny rektor seminarium – ksiądz Aleksy Wietrzykowski. Od pierwszych dni aktywnie współtworzyli Dzieło klerycy – przygotowując i drukując Biuletyn i inne materiały Dzieła, a także prowadząc w różnych formach duszpasterstwo powołaniowe w parafiach Archidiecezji. Dzieło nawiązało też kontakty z ogólnopolskim Ośrodkiem Powołań na Jasnej Górze.

Synod Archidiecezji Poznańskiej odbyty w roku 1968 sformułował nowy statut Dzieła. Przewidywał on między innymi dokładniejsze badania stanu powołań w archidiecezji oraz włączenie w pracę Dzieła w szerszym stopniu także przedstawicieli zakonów żeńskich, męskich i osób świeckich. Zadania te wykonano wówczas jedynie w bardzo skromnym zakresie. Dopiero w 1997 roku ksiądz Andrzej Magdziarz – obecny dyrektor ADP – stworzył grupę kapłanów diecezjalnych i zakonnych, sióstr zakonnych, przedstawicieli Instytutów Życia Konsekrowanego oraz świeckich, którzy podjęli szerokie działanie na rzecz budzenia powołań.

W 1998 roku dzięki intensywnej pracy Dzieła zorganizowano w poznańskiej katedrze I Archidiecezjalne Spotkanie Modlitewne o Powołania, w którym uczestniczyli klerycy diecezjalni i zakonni, przedstawiciele wielu zgromadzeń zakonnych działających na terenie Archidiecezji, młodzież oraz wszyscy ci, którym bliska jest troska o nowe powołania duchowne. Spotkania te odbywają się systematycznie każdego roku w okolicach Niedzieli Dobrego Pasterza. Mają charakter modlitewny (adoracja, uroczysta Eucharystia) i rekreacyjny (koncerty, zabawy).

Działania Archidiecezjalnego Dzieła Powołań w Poznaniu są coraz bardziej śmiałe i owocne. Funkcjonuje już w Poznaniu Poradnia Powołaniowa, w której dyżury pełnią przedstawiciele różnych wspólnot zakonnych służąc pomocą i radą tym wszystkim, którzy poszukują sensu i celu życia.

Ponadto od 1998 roku członkowie Dzieła podjęli systematyczną modlitwę o powołania w poszczególnych parafiach poznańskich, w których w I czwartek miesiąca przygotowują liturgię, prowadzą nabożeństwo eucharystyczne, rozprowadzają materiały powołaniowe i zachęcają wiernych do modlitwy w tej intencji. Co więcej, kiedy ADP organizuje w parafii „dzień powołaniowy”, zaprasza wszystkich kapłanów, siostry zakonne i kleryków pochodzących z tej wspólnoty parafialnej, ich rodziców i rodzeństwo. Ten czwartkowy dzień staje się wówczas nie tylko czasem modlitwy błagalnej o nowe powołania, ale jednocześnie czasem dziękczynienia za dar powołań.

Dzieło przygotowuje również materiały, które mogą być wykorzystywane w parafiach podczas nabożeństw i Mszy św. w każdy I czwartek miesiąca. Ten comiesięczny dzień Modlitw o Powołania jest najczęstszą formą podejmowaną przez wspólnoty parafialne w trosce o nowe i święte powołania.

Kierując się wskazaniami Soboru Watykańskiego II (Optatam totius, 2) i Stolicy Apostolskiej (Rozwój Duszpasterstwa Powołań w Kościołach lokalnych, Rzym 6 stycznia 1992 r, nr 90), a także w trosce o zespolony wysiłek powołaniowy i duszpasterstwo powołań w Diecezji, Biskup Legnicki ustanowił DIECEZJALNĄ RADĘ DS. POWOŁAŃ. Rada w swoim działaniu kieruje się statutem przez niego zatwierdzonym.

Rada jest miejscem współpracy przedstawicieli różnych środowisk obecnych na terenie Diecezji w dziele troski o rozwój duszpasterstwa powołań. W skład Rady wchodzą:

1. Diecezjalny Referent ds. Powołań

2. Rektor Wyższego Seminarium Duchownego

3. Diecezjalny Duszpasterz Ministrantów

4. Przedstawicielka zakonów żeńskich

5. Przedstawiciel zakonów męskich

6. Dziekan alumnów WSD

7. Przedstawicielka katechetów

8. Przedstawiciel Referatu ds. Środków Społecznego Przekazu

9. Przedstawiciel ruchów religijnych

10. Przedstawiciele rodziców kapłana

11. Przedstawiciel Towarzystwa Przyjaciół WSD

Kadencja członków Rady trwa pięć lat.

Podstawowym celem Rady ds. Powołań Diecezji Legnickiej jest inspiracja i ożywiania działalności duszpasterskiej prowadzonej w parafiach na rzecz powołań do kapłaństwa i życia konsekrowanego angażując w nią ruchy, grupy, stowarzyszenia i inne wspólnoty tam działające.

1. Koordynacja działań powołaniowych i promowanie współpracy na polu powołaniowym między duchowieństwem diecezjalnym i osobami konsekrowanymi.

2. Promocja apostolatu modlitwy w intencji powołań.

3. Rozpoznawanie problemów związanych z sytuacja powołań i powołanych oraz szukanie ich rozwiązania.

4. Propagowanie nowych form pracy w duszpasterstwie powołań.

5. Organizowanie diecezjalnych spotkań o charakterze powołaniowym.

6. Upowszechnianie dokumentów Kościoła na temat duszpasterstwa powołań.

7. Ożywianie i koordynowanie informacji powołaniowej.

8. Przygotowywanie i aktualizowanie diecezjalnych programów duszpasterstwa powołań.

9. Reprezentowanie Diecezji na kongresach, sympozjach i uroczystościach o tematyce powołaniowej.

10. Podejmowanie innych inicjatyw na rzecz duszpasterstwa powołań.

Rada ds. Powołań Diecezji Legnickiej organizuje spotkania robocze dwa razy w roku, lecz dla słusznych potrzeb mogą być zwoływane częściej. Diecezjalnym duszpasterzem ds. powołań jest obecnie ks. Bogdan Żygadło - ojciec duchowny WSD

Ojciec Święty w jednym ze swych Orędzi zwraca uwagę na wyjątkowe zadanie wspólnot parafialnych w duszpasterstwie powołań: „Dlatego zwracam się z miłością do wszystkich i do poszczególnych wspólnot parafialnych świata: do małych i dużych, do parafii w wielkich ośrodkach miejskich i w najbardziej niedostępnych miejscach. Wszędzie „one bowiem w pewien sposób przedstawiają widzialny Kościół ustanowiony na całej ziemi” (Sacrosanctum concilium, 42).

Sobór, jak wiadomo, stwierdził, że parafia jest normalną i podstawową – choć nie wyłączną – formą duszpasterstwa (por. Apostolicam actuositatem, 10). Dlatego troska o powołania nie może być uważana za działalność drugorzędną, ale powinna być całkowicie wrośnięta w życie i działalność wspólnoty. Staje się to tym bardziej naglące w obliczu wzrastających potrzeb naszych czasów.

Myśl nasza kieruje się przede wszystkim do tych licznych wspólnot parafialnych, które biskupi musieli pozostawić bez duszpasterzy. Ciągle bowiem jest aktualna skarga Pana: «Żniwo wprawdzie wielkie, ale robotników mało» (Mt 9,37)”⁷.

W parafiach jest możliwa bardzo szeroka działalność powołaniowa, zwłaszcza dlatego, że istnieje dość bliski kontakt z dziećmi i młodzieżą. Poprzez katechizację i liczne grupy duszpasterskie można szerzyć ideę odpowiedzialności za wzrost powołań duchownych. O tym winien pamiętać każdy duszpasterz: „Kapłan powinien otoczyć szczególną troską duszpasterstwo powołaniowe, nie zapominając o zachęcaniu do modlitwy o powołania, poświęceniu się katechezie, troszczeniu się o formację ministrantów oraz podejmowaniu odpowiednich inicjatyw przez spotkania osobiste, które pomogłyby odkryć talenty i określić wolę Bożą, w celu odważnego wyboru pójścia za Chrystusem”⁸.

Poza tym wszelkie ruchy, stowarzyszenia, dzieła podejmowane wśród dzieci i młodzieży w parafiach, jeśli mają charakter wychowawczy i formacyjny – zawsze stają się źródłem nowych powołań. .

Trzeba także zauważyć, że każda wizyta kleryków we wspólnocie parafialnej, ich czynny udział w Eucharystii, radosna postawa są wspaniałym świadectwem dla wiernych i „znakiem zapytania” dla młodych. Wydaje się to znajdować potwierdzenie przez dość powszechne zjawisko wpływu obecności kleryków na dalsze powołania z ich parafii. Są jak wiemy parafie, w których możemy zaobserwować całe „dynastie” kleryckie i są i takie, w których od wielu lat powołań brak. Należy zatem zadbać, aby w parafii od czasu do czasu zorganizować „niedzielę powołaniową”, kiedy to nie tylko klerycy, ale również siostry zakonne będą mogły ubogacić swoim śpiewem Liturgię, przedstawić po Komunii św. swoją wspólnotę oraz zaprosić dziewczęta do udziału w rekolekcjach i obozach powołaniowych.

Kolejną formą aktywności powołaniowej w parafii może być prenumerata i kolportaż prasy religijnej. Mam tu na myśli zwłaszcza czasopisma misyjny, które w bardzo przystępny i prosty sposób (świadectwa, listy, opowiadania) ukazują piękno i wartość przede wszystkim powołania misyjnego.

Podczas Jesiennych Konferencji Rejonowych dla kapłanów z Archidiecezji Poznańskiej w wrześniu i październiku 1988 roku obyły się trzy konserwatoria pod kierownictwem ks. mgr Kazimierza Pietrzaka na temat: „Odpowiedzialność wspólnoty parafialnej za powołania kapłańskie”. Podczas konserwatoriów odpowiedziano na pytanie: Jakie stosować środki i metody, aby rozbudzić i pielęgnować powołania kapłańskie i zakonne? Wymieniono następujące wnioski, które mogą stać się również przejrzystym podsumowaniem tej części mojej pracy, która mówi o roli wspólnot parafialnych w duszpasterstwie powołaniowym:

1. „Modlić się o powołania i zachęcać wiernych do modlitwy, do postu i umartwienia, bo powołanie jest darem Bożym. Oprócz dni modlitw nakazanych, uwzględniać tematykę powołań w I Czwartki, z okazji rekolekcji, dni skupienia, pielgrzymek, wykorzystać do tego sakrament pokuty.

2. Pouczać młodzież i wpływać na nią przez katechezę, kazania, rozmowy indywidualne, mówić więcej o dziewictwie i powołaniu.

3. zwrócić uwagę na rodziny wielodzietne, głęboko religijne, podkreślać gotowość do ofiar ze strony rodziców – by nie przeszkadzali dzieciom w pójściu za głosem powołania.

4. Pomocą wielką w budzeniu i pielęgnowaniu powołań są dobrze prowadzone koła ministrantów, „Oaza”, Pomocnicy Maryi, Ruch Eucharystyczny, bractwa.

5. Dobry przykład kapłanów – według słów ostatniego Soboru: «Wszyscy kapłani niech okazują jak największą gorliwość apostolską w budzeniu powołań, a życiem swoim pokornym, pracowitym, w radości ducha prowadzonym, jako tez wzajemną miłością kapłańską i współpracą braterską niech pociągają umysły młodzieńców do kapłaństwa» (DKF 2)”⁹.

Parafie – jak widać - mają ogromny potencjał działalności powołaniowej.

opr. mg/mg