Jedynie w Ziemi Świętej...

Co niezwykłego jest w obchodach Wielkiego Tygodnia w Jerozolimie?

Na wielkotygodniowe rozważania tajemnic pasyjnych nie ma odpowiedniejszego miejsca od Jerozolimy. Jedynie w Ziemi Świętej, w odróżnieniu od innych miejsc na świecie, podczas liturgii używa się okolicznika miejsca: „tu”, „tutaj”. W Jerozolimie, niczym refren, powtarzają się słowa: „Tu Chrystus został skazany na śmierć”; „Tu Chrystus został ukrzyżowany”; „Tu Chrystus zmartwychwstał”. Liturgia Niedzieli Palmowej rozpoczyna się poranną Mszą św. w Bazylice Bożego Grobu, której przewodniczy Patriarcha Jerozolimy. On też poświęca palmy i gałązki oliwne, które wręcza każdemu uczestnikowi. Następnie odbywa się procesja wokół kaplicy Grobu Chrystusa. Procesja historyczną trasą triumfalnego wjazdu Jezusa do Jerozolimy rozpoczyna się po południu na wschodnim zboczu Góry Oliwnej w miejscowości Betfage, oddalonej o ok. 2 km od Świętego Miasta. Po odśpiewaniu Ewangelii i poświęceniu palm formuje się procesja. Na końcu idą franciszkanie i duchowieństwo diecezjalne wraz z Patriarchą Jerozolimy, biskupami pomocniczymi, nuncjuszem apostolskim i kustoszem Ziemi Świętej.

Wieczernik, Ogród Oliwny... to naturalna sceneria przeżywania przez wiernych Triduum Pachalnego.

Poranna Msza św. w Wielki Czwartek, z liturgią poświęcenia krzyżma, której przewodniczy Patriarcha Jerozolimy, rozpoczyna się obrzędem umycia nóg dwunastu klerykom (6 franciszkańskich i 6 z patriarchatu łacińskiego). Po Mszy św. wyrusza procesja eucharystyczna wokół kaplicy Grobu Jezusa, a po jej zakończeniu monstrancja z Najświętszym Sakramentem jest wystawiona do całodziennej adoracji w kaplicy franciszkańskiej. Wierni ponownie zbierają się w Bazylice Bożego Grobu po południu, aby uczestniczyć w tzw. Oficjum ciemności. Po południu kustosz Ziemi Świętej, wraz z grupą franciszkanów, udaje się do Wieczernika, w którym od czasu usunięcia stąd Braci Mniejszych (1551 r.) nie można sprawować Eucharystii. Odmawia się tam tylko krótką modlitwę i w chwili ciszy oddaje się cześć tajemnicy Ostatniej Wieczerzy. Liturgię Wielkiego Czwartku w Jerozolimie kończy Godzina Święta w Bazylice Ogrodu Oliwnego. Na wieczorne czuwanie pod przewodnictwem ojca kustosza gromadzą się pielgrzymi i miejscowi chrześcijanie. Ogród Oliwny i sanktuarium pozostają otwarte do północy na prywatną modlitwę i medytację.

Wielkopiątkowa liturgia w Bazylice Bożego Grobu rozpoczyna się rano. Ulicami Jerozolimy podążają grupy pielgrzymów odprawiających Drogę Krzyżową. Idą tą samą drogą, po której szedł Jezus na Kalwarię. Ponownie w Bazylice Bożego Grobu wierni gromadzą się po południu na Oficjum ciemności. O godz. 20.00 kustosz Ziemi Świętej przewodniczy procesji pogrzebu Jezusa. Na Kalwarii, po odśpiewaniu Ewangelii, dwaj diakoni — przedstawiający Nikodema i Józefa z Arymatei — dokonują symbolicznego zdjęcia ciała Chrystusa z krzyża. Figura „martwego ciała” Jezusa jest namaszczana olejkami i wonnościami na Kamieniu Namaszczenia i przeniesiona do Kaplicy Grobu. Jest to jedno z najpiękniejszych nabożeństw Wielkiego Tygodnia w Jerozolimie. Od kilku już lat jerozolimskie „Misterium Pogrzebu Chrystusa” odprawiane jest również w sanktuarium św. Kazimierza w Krakowie przy ul. Reformackiej, gdzie mieści się polski Komisariat Ziemi Świętej.

W Bazylice Grobu swoje liturgie odprawiają także inne wspólnoty chrześcijańskie?

Bazyliką Bożego Grobu — na mocy dekretu sułtana tureckiego Abdula Megida z 1852 roku — zarządza pięć wspólnot chrześcijańskich: katolicka, reprezentowana przez franciszkanów, oraz prawosławne: grecka, ormiańska, koptyjska i syryjska. Radosne „Exultet” rozbrzmiewa tu więc już rano w Wielką Sobotę. Liturgii wielkosobotniej i Mszy św. Wigilii Paschalnej przewodniczy biskup pomocniczy Jerozolimy. Po południu franciszkanie i duchowieństwo diecezjalne, z patriarchą na czele, przybywają ponownie do bazyliki, aby odprawić uroczystą procesję upamiętniającą Mękę Chrystusa. Franciszkanie odprawiają ją codziennie od początku XVII wieku. O północy, pod przewodnictwem kustosza Ziemi Świętej, rozpoczyna się uroczyste nocne czuwanie przy Grobie Pańskim. Nabożeństwo ma przygotować wiernych do godnego przeżycia tajemnicy Zmartwychwstania.

Uroczysta Msza św. w Niedzielę Zmartwychwstania rozpoczyna się w Bazylice Bożego Grobu o godz. 8.00. Koncelebrowanej Mszy św. przewodniczy patriarcha. Po Mszy św. odbywa się procesja rezurekcyjna, która trzykrotnie okrąża kaplicę Grobu Jezusa. W czasie procesji, w czterech punktach symbolizujących strony świata, są śpiewane przez franciszkańskich diakonów fragmenty Ewangelii mówiących o zmartwychwstaniu Chrystusa. W ten sposób radosne orędzie wielkanocne skierowane jest na cały świat. Atmosfera radości z bazyliki przenosi się na jerozolimskie ulice. Skauci ze szkół chrześcijańskich w odświętnych mundurach maszerują ciasnymi ulicami Starej Jerozolimy i, głośno uderzając w bębny i werble, oznajmiają miastu, że Chrystus zmartwychwstał.

Jak w tym roku będzie w Jerozolimie?

Niespokojna sytuacja na Bliskim Wschodzie, która nieprzerwanie trwa od końca września 2000 r., sprawiła, że całkowicie zamarł ruch pielgrzymkowy w Ziemi Świętej. Należy więc przypuszczać, że w tegorocznych uroczystościach Wielkiego Tygodnia w Jerozolimie wezmą udział wyłącznie katolicy ze Świętego Miasta. Blokady na drogach oraz niekończące się kontrole na terenach okupowanych z całą pewnością uniemożliwią przybycie wiernych z pobliskich miejscowości. Jednak, jak pokazała długa historia miejsc świętych, wszystkie uroczystości odbędą się. Myślę, że chociaż zabraknie w tym roku pielgrzymów, to jednak więcej niż zazwyczaj będzie takich chrześcijan, którzy odwiedzą duchowo Jerozolimę w Wielkim Tygodniu.

Codziennie mamy wiadomości o drugiej intyfadzie, czyli powstaniu palestyńskim. Według docierających do nas informacji możemy być pewni, że zarówno stronę izraelską, jak i palestyńską, czeka jeszcze długa droga, nim świat usłyszy o prawdziwym pokoju na Bliskim Wschodzie. Problemów do rozwiązania jest ciągle więcej, aniżeli już rozwiązanych. Myślę, że te nierozwiązane kwestie trzeba zostawić politykom dwóch zwaśnionych stron, zaś świat chrześcijański powinien się raczej zaangażować na rzecz trwałego pokoju w ziemskiej Ojczyźnie Chrystusa przez modlitwę i podejmowane w tej intencji dzieła pokutne. Taką postawą chrześcijanie wypełnią wezwanie Psalmisty: „Proście o pokój dla Jeruzalem” (Ps 122,6).

Dziękuje za rozmowę.

opr. mg/mg