Kronika podróży do Syrii

Kronika podróży do Syrii

W Syrii aż 86% społeczeństwa to wyznawcy islamu, a chrześcijanie, choć stanowią tylko 9% mieszkańców, są bardzo podzieleni. Dwie trzecie z nich należy do czterech Kościołów prawosławnych, natomiast katolicy (2% obywateli kraju) gromadzą się w Kościołach sześciu różnych obrządków (ormiańskiego, chaldejskiego, melchickiego, łacińskiego, maronickiego i syryjskiego). Sytuacja ta jest z jednej strony świadectwem bogatej przeszłości i tradycji syryjskiego chrześcijaństwa, zarazem jednak brak jedności poważnie utrudnia dawanie wiarygodnego świadectwa o Ewangelii oraz prowadzenie dialogu z islamem. Te dwa tematy — jedność wyznawców Chrystusa i dialog z muzułmanami — stanowiły centralny motyw papieskiej wizyty w Syrii.

Sobota 5 maja

Na lotnisku w Damaszku, gdzie Jan Paweł II przybył ok. godz. 14, powitał go prezydent Syrii Baszar al-Asad, zwierzchnicy Kościołów prawosławnych, biskupi katoliccy i przedstawiciele korpusu dyplomatycznego. Papież ucałował syryjską ziemię, a po odegraniu przez orkiestrę hymnów państwowych, odpowiadając na słowa prezydenta wygłosił przemówienie. Z lotniska udał się do Nuncjatury Apostolskiej i stamtąd, dwie godziny później, do pałacu prezydenckiego, aby złożyć wizytę kurtuazyjną głowie państwa, 36-letniemu Baszarowi al-Asadowi, który objął władzę w ubiegłym roku po śmierci swego ojca, Hafeza al--Asada.

Najdonioślejszym wydarzeniem pierwszego dnia pobytu Ojca Świętego w Syrii było spotkanie ekumeniczne w greckoprawosławnej katedrze Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny. Ze strony Kościoła katolickiego uczestniczyli w nim — oprócz samego Papieża — katoliccy patriarchowie i biskupi Syrii oraz kardynałowie i biskupi towarzyszący w podróży Ojcu Świętemu, m.in. prefekt Kongregacji dla Kościołów Wschodnich kard. Ignacy Moussa I Daoud, były syryjski Patriarcha Antiochii. Stronę prawosławną reprezentowali m.in. greckoprawosławny Patriarcha Antiochii i całego Wschodu Ignacy IV Hazim oraz syryjskoprawosławny Patriarcha Antiochii i całego Wschodu, najwyższy zwierzchnik syryjskoprawosławnego Kościoła w świecie Ignacy Zakka I Iwas; obecni byli także przedstawiciele innych niekatolickich Kościołów i Wspólnot kościelnych Syrii. Przy wejściu do świątyni powitał Ojca Świętego Patriarcha Ignacy IV Hazim. Obydwaj udali się do ołtarza, gdzie wspólnie złożyli wyznanie wiary. Patriarcha i Papież wygłosili przemówienia, po czym przekazali sobie znak pokoju i odmówili razem «Ojcze nasz». Nastąpiła wymiana darów: Papież otrzymał trzy ozdobne medaliony, jakie noszą na piersi hierarchowie prawosławni, sam zaś ofiarował Patriarsze mozaikę z wizerunkiem Matki Bożej Dobrej Rady; podarował również pamiątkowe pektorały członkom synodu. Opuścił świątynię odprowadzony do wyjścia przez Patriarchę i udał się do Nuncjatury. Na trasie przejazdu pozdrawiały Ojca Świętego tłumy mieszkańców Damaszku. Wielu śledziło też przebieg spotkania dzięki wielkim ekranom telewizyjnym, umieszczonym na ulicach.

Niedziela 6 maja

O godz. 9 rano Papież przybył na stadion Abbasydów, noszący imię dynastii kalifów, którzy władali Syrią w okresie od VIII do XIII w. Może on pomieścić do 50. tys. osób i był w całości wypełniony wiernymi, którzy przybyli także z sąsiednich krajów. Jan Paweł II odprawił tam Mszę św. w rycie łacińskim, w której uczestniczyli wierni z Kościołów wszystkich obrządków katolickich. Koncelebrowali z Ojcem Świętym hierarchowie tych Kościołów oraz kardynałowie i biskupi towarzyszący mu w podróży. W pobliżu ołtarza asystowali liturgii także najwyżsi zwierzchnicy syryjskich Kościołów prawosławnych, przedstawiciele Wspólnoty Anglikańskiej i liczni muzułmanie.

Papież wygłosił słowa pozdrowienia liturgicznego po arabsku. W imieniu zgromadzonych powitał go melchicki Patriarcha Antiochii i przewodniczący Zgromadzenia Katolickiej Hierarchii Syrii Grzegorz III Laham. Po homilii papieskiej odmówiono modlitwę powszechną w kilku językach (Msza św. była sprawowana po francusku i arabsku). Wielojęzyczne były także śpiewy, wykonywane przez chóry wspólnoty łacińskiej, maronickiej, melchickiej, chaldejskiej i ormiańskiej. Na zakończenie Mszy św. Papież odmówił z wiernymi modlitwę maryjną «Regina caeli», poprzedzając ją krótkim rozważaniem. Przed opuszczeniem stadionu pozdrowił osobiście przedstawicieli prezydenta Republiki i władz państwa oraz społeczności muzułmańskiej.

W siedzibie melchickiego patriarchatu Damaszku Jan Paweł II spotkał się następnie na obiedzie z katolickimi Patriarchami i ok. 35 biskupami Syrii; obecni byli także Patriarchowie greckoprawosławny i syryjskoprawosławny oraz dostojnicy towarzyszący Papieżowi, który wygłosił przemówienie do uczestników spotkania.

Po południu w syryjskoprawosławnej katedrze św. Jerzego odbyło się spotkanie z duchowieństwem, zakonnikami i wiernymi świeckimi Kościołów prawosławnych i katolickich oraz z przedstawicielami innych społeczności chrześcijańskich. Patriarcha Ignacy Zakka I Iwas i Jan Paweł II weszli procesyjnie do świątyni. Po modlitwie wstępnej Patriarchy całe zgromadzenie odmówiło wspólnie «Ojcze nasz». W liturgii słowa lektorzy melchicki i protestancki odczytali fragmenty z Księgi Izajasza (42, 1-9) i z Listu do Hebrajczyków (10, 1-14), zaś sam Patriarcha proklamował Ewangelię (J 4, 31-38), po czym zwrócił się do Papieża ze słowami powitania. Ojciec Święty podziękował za nie i wygłosił przemówienie. Ekumeniczny charakter miała również modlitwa wiernych, której wezwania odczytywali przedstawiciele różnych wyznań. Po wymianie darów Papież i Patriarcha udzielili wiernym uroczystego błogosławieństwa.

Kolejnym historycznym wydarzeniem tego dnia była wizyta Jana Pawła II w damasceńskim meczecie Omajjadów — wielkiej świątyni, wzniesionej przez muzułmanów w VIII w., w miejscu gdzie poprzednio znajdowała się chrześcijańska katedra św. Jana Chrzciciela. Jego czaszka, sprowadzona wcześniej z Ziemi Świętej, została odnaleziona w czasie prac budowlanych i w miejscu znaleziska zbudowano — wewnątrz meczetu — mauzoleum Poprzednika Chrystusa, którego również muzułmanie czczą pod imieniem Yahya jako proroka. Jan Paweł II jako pierwszy Papież w dziejach Kościoła nawiedził świątynię muzułmańską, gdzie spotkał się z syryjską wspólnotą wyznawców islamu. Został powitany przez Wielkiego Muftiego Syrii 86-letniego Ahmada Kuftaro. Bez butów — jak nakazuje muzułmański obyczaj — wszedł do meczetu i modlił się przy mauzoleum św. Jana Chrzciciela. Spotkanie z najwyższymi przedstawicielami wspólnoty muzułmańskiej nastąpiło na dziedzińcu meczetu, gdzie Wielki Mufti i Ojciec Święty wygłosili przemówienia. Z meczetu Jan Paweł II powrócił do Nuncjatury Apostolskiej.

Poniedziałek 7 maja

Rano Papież odprawił Mszę św. w kaplicy Nuncjatury, a następnie nawiedził starożytny kościół św. Pawła na Murach, wzniesiony w miejscu, gdzie św. Paweł, uciekając z Damaszku, został «spuszczony nocą w koszu na sznurze przez mur» (por. Dz 9, 25). Wizyta papieska miała charakter prywatny. Kolejnym miejscem Pawłowym na szlaku papieskiej pielgrzymki było «mauzoleum» Apostoła Narodów, wzniesione z inicjatywy Pawła VI w miejscu, które tradycja wiąże z nawróceniem Szawła. Papież spotkał się tam z grupą franciszkanów z Kustodii Ziemi Świętej i skierował do nich krótkie przemówienie.

Z Damaszku Ojciec Święty udał się tego dnia samochodem do odległej o 65 km Kunejtry — niewielkiego miasta położonego u stóp Wzgórz Golan. Region ten został zajęty przez Izrael w czasie wojny sześciodniowej w 1967 r. i zwrócony Syrii w 1974 r., jednak przed opuszczeniem miasta armia izraelska zniszczyła wszystkie budynki, tak że dziś jest ono opustoszałe, a cały obszar znajduje się pod kontrolą oddziałów ONZ. Część Wzgórz Golan pozostaje nadal pod okupacją Izraela, który w 1981 r. ogłosił jednostronnie ich aneksję. Syria domaga się zwrotu wszystkich terytoriów utraconych w 1967 r., Kunejtra jest zatem dla Syryjczyków symbolem nie rozstrzygniętego konfliktu między dwoma państwami i całej dramatycznej sytuacji bliskowschodniej. Jan Paweł II nawiedził w Kunejtrze kościół greckoprawosławny, poważnie uszkodzony podczas walk, który wszakże uniknął całkowitego zniszczenia. Papież modlił się tam na kolanach o pokój na Bliskim Wschodzie i wygłosił przemówienie. Poświęcił także drzewko oliwne, które zostanie zasadzone w «ogrodzie przyjaźni», założonym nieopodal miasta jako symbol nadziei na pokój i pojednanie. Przed opuszczeniem miasta spotkał się jeszcze z żołnierzami austriackiego kontyngentu ONZ, wyrażając uznanie dla ich służby. W pobliżu Kunejtry Ojca Świętego pozdrawiali także żołnierze polskiego kontyngentu stacjonującego w Syrii. Ok. godz. 13 Papież powrócił do Nuncjatury w Damaszku.

Po południu tego dnia Jan Paweł II udał się do melchickiej katedry Zaśnięcia Matki Bożej w Damaszku, gdzie spotkał się z młodzieżą. Świątynia może pomieścić tylko 1 200 osób, większość młodzieży zgromadziła się zatem na trzech dziedzińcach wokół katedry, skąd można było śledzić przebieg spotkania dzięki wielkim ekranom telewizyjnym. Uczestniczyli w nim katoliccy Patriarchowie i biskupi Syrii różnych obrządków oraz przedstawiciele Kościołów prawosławnych. Melchicki Patriarcha Grzegorz III Laham powitał przybywającego Papieża i wprowadził go do świątyni. Ojciec Święty pozdrowił po arabsku zgromadzonych, którzy modlili się słowami litanii, wysłuchali czytania z 2 Listu do Tymoteusza (2, 1-13) oraz kilku świadectw złożonych przez młodych ludzi. Papież wygłosił homilię. Po modlitwie powszechnej i wspólnie odmówionym «Ojcze nasz» udzielił zgromadzonym błogosławieństwa. Zanim opuścił miejsce spotkania, przejechał samochodem wokół katedry, pozdrawiając młodzież zgromadzoną na zewnątrz. O godz. 19.30 powrócił do Nuncjatury.

Wtorek 8 maja

Rano Papież odprawił Mszę św. w kaplicy Nuncjatury i stamtąd udał się na lotnisko, gdzie odbyła się ceremonia pożegnalna. W obecności prezydenta państwa, przedstawicieli władz państwowych i korpusu dyplomatycznego, Patriarchów i biskupów oraz licznych wiernych chrześcijan i muzułmanów odegrano hymny państwowe, a Ojciec Święty skierował do zgromadzonych krótkie przemówienie. Z Damaszku odleciał ok. godz. 12 na Maltę.

opr. mg/mg