Właściwie rozumiana synodalność cechuje Kościół od samego początku
Pod pojęciem synodalności niektórzy usiłują przemycać świeckie wyobrażenia o demokracji. Dobrze pojęta synodalność wymaga jednak sięgnięcia do źródeł: do tego, jak Kościół rozumiał wsłuchiwanie się w głos Ducha Świętego w czasach apostolskich.
Podczas, gdy Kościół przeżywa szczególny czas synodu, warto zatrzymać się nad tym, gdzie sięgają korzenie tej formy. Jak przypominają autorzy programu Klucze Piotra, emitowanego na falach Radia Watykańskiego, praktyka gromadzenia się w celu słuchania Ducha Świętego jest tak stara, jak sam Kościół, o czym świadczy Sobór Jerozolimski opisany w 15. rozdziale Dziejów Apostolskich.
Jak tłumaczą, obecna forma zgromadzenia synodalnego wywodzi się z przemian soborowych, choć została zreformowana niedawno przez Franciszka. Samo słowo synodos znaczy „podążanie razem” i pochodzi z języka greckiego, składając się z dwóch członów, z których jeden znaczy „razem”, a drugi „ścieżka”. Synody przybrały wiele form w historii i są obecnie praktykowane w Kościele na różnych poziomach. W przemówieniu wygłoszonym 17 października 2015 r. Papież Franciszek powiedział, że droga synodalności jest tym, czego Bóg oczekuje od Kościoła w trzecim tysiącleciu – podkreślają watykańscy dziennikarze, wskazując, że obecne zgromadzenie ma na celu usłyszenie, do jakich kroków zaprasza nas Duch Święty, abyśmy coraz bardziej wzrastali jako Kościół synodalny i w ten sposób głosili Ewangelię zgodnie z powierzoną nam misją.
„Synod Biskupów narodził się w 1965 r. z inicjatywy Pawła VI, który w motu proprio Apostolica sollicitudo definiuje go jako „stałą radę biskupów dla Kościoła powszechnego”. Realizuje w ten sposób postulat sformułowany przez Sobór. Celem prac synodalnych jest kolegialne omówienie pod przewodnictwem papieża kwestii o pierwszorzędnym znaczeniu dla życia Kościoła. W 2018 r. konstytucja apostolska Papieża Franciszka Episcopalis communio przekształciła Synod Biskupów z pojedynczego wydarzenia - zgromadzenia hierarchów poświęconego jednej kwestii - w wieloetapowy proces, w którym cały Kościół i wszyscy jego członkowie, są zaproszeni do wzięcia udziału, i który rozpoczyna się od ogólnoświatowych konsultacji ze wszystkimi wiernymi. To właśnie na tej odnowionej podstawie został zorganizowany obecny synod, zatytułowany «Ku Kościołowi synodalnemu - komunia, uczestnictwo, misja». Synodalność oznacza szczególny styl, który określa życie i misję Kościoła, wyrażając jego naturę jako Ludu Bożego idącego razem i schodzącego się jako zgromadzenie, wezwanego przez Pana Jezusa w mocy Ducha Świętego do głoszenia Ewangelii.“
