Co powinny otrzymać dzieci aby rosnąć w zdrowiu emocjonalnym?

Celem akcji „Przywracamy dzieciom uśmiech” zainicjowanej przez Fundację Świętego Mikołaja jest zwrócenie uwagi na utrudniony dostęp do edukacji, ubóstwo i zdrowie psychiczne dzieci z Polski i z Ukrainy. Do jednego z największych problemów urósł właśnie problem zdrowia psychicznego. Dostęp do pomocy psychologicznej jest wciąż dużym problemem, a koszty leczenia prywatnego przekraczają możliwości finansowe wielu rodzin.

Radość, miłość, wdzięczność, nadzieja, rozbawienie, zachwyt – to kilka przykładów pozytywnych emocji, które pomagają dzieciom i młodzieży osiągnąć dobrostan.

Fundacja zapytała dzieci z Polski i z Ukrainy, czym jest dla nich szczęście, co sprawia im radość, dlaczego trzeba sobie pomagać, kim chcą zostać jak dorosną. Wypowiedzi najmłodszych można posłuchać na kanale YouTube Fundacji Świętego Mikołaja https://youtu.be/F_IxR2EsBPA.

„W 2022 roku objęliśmy wsparciem psychologicznym ponad 9250 uczniów finansując w szkołach działania profilaktyczne, terapeutyczne i interwencyjne, a także terapię dzieci z niezamożnych rodzin. Współpracujemy też z siecią szkół z całej Polski budując trwałe mechanizmy solidarnej pomocy. Nauczycielom i pedagogom, którzy każdego dnia pracują z dziećmi oferujemy warsztaty i nieodpłatny udział w grupie superwizyjnej z ekspertami" – mówi Antonina Grządkowska z Fundacji Świętego Mikołaja.

Od roku pod opieką fundacji pozostaje na przykład 16-letni Dawid z małej miejscowości na Podkarpaciu. Chłopiec zmaga się z silnymi zaburzeniami lękowymi uniemożliwiającymi funkcjonowanie w szkole. Lęk przed wejściem do grupy wymusił na Dawidzie podjęcie nauczania indywidualnego. Dawid to bardzo zdolny uczeń, posiada olbrzymią wiedzą, a pierwszą klasę ukończył z bardzo wysokimi wynikami. Mieszka z babcią i utrzymują się z niewielkiej emerytury. Dzięki pomocy fundacji bierze udział w cotygodniowych sesjach z psychoterapeutą i odbywa konsultacje psychiatryczne. 

Od 2019 roku fundacja pomaga również dzieciom z Ukrainy. Do marca 2022 roku prowadzono świetlicę dla dzieci w Mariupolu, a po jej zniszczeniu 19 grudnia została otwarta świetlica w Iwano-Frankiwsku, do której każdego dnia przychodzi 50 dzieci. Od początku wybuchu wojny w całej Polsce powstało 126 Przystani Świętego Mikołaja – bezpiecznych miejsc opieki i rozwoju dla dzieci z Ukrainy, które schroniły się w Polsce. W Przystaniach zorganizowano 1000 godzin nauczania języka polskiego, odbyło się również 3500 zajęć i warsztatów. Około 1500 dzieci skorzystało z pomocy psychologa. Z nieodpłatnej pomocy psychologicznej w Przystani Świętego Mikołaja w Warszawie korzysta każdego miesiąca kilkaset dzieci. Od pół roku w terapii są też dwie siostry, które z rodzicami uciekły przed wojną do Warszawy.

Ich tata napisał do fundacji wzruszający list: „Wasz psycholog uratował życie moim dzieciom. Ich mama zmarła na zawał serca latem w Polsce, a ja zostałem samotnym ojcem z dwójką dzieci. Psychika moich dzieci została zniszczona. Pani psycholog Marianna pracowała za darmo z dwójką moich dzieci przez ponad pół roku i teraz dzieci w końcu zaczęły wychodzić z domu i się uśmiechać. Niech Bóg Was wszystkich strzeże za dobre serce i nieocenioną pomoc dzieciom. Będę Wam wdzięczny przez całe życie".

Jak wynika z naszych obserwacji, wielu młodych uchodźców mierzy się z problemami natury psychicznej, ale także problemami edukacyjnymi i integracyjnymi. W polskim systemie oświaty jest 187,9 tysięcy dzieci i młodzieży z Ukrainy. Zdalnie w systemie ukraińskim naukę kontynuowało około pół miliona dzieci uchodźców. Większość z nich nie została zapisana do polskich placówek. Dzieciom i młodzieży trudno jest przyswoić materiał. Wyzwaniem są różnice językowe, metodologiczne, brak znajomości polskiej historii i kontekstu utworów literackich i kulturowych. Potrzebne jest wsparcie w nauce języka polskiego. Często jednak dzieci nie korzystają z dodatkowych lekcji, ponieważ są  przeciążone nauką. Zdarza się też tak, że młodzież porzuca szkołę i wybiera pracę. Nastolatki potrzebują wsparcia psychologicznego, odrobiny relaksu, zabawy, ponieważ zmagają się z napięciami i problemami. Przemęczenie, stres związany z niewiedzą dotyczącą przyszłości, z ucieczką i nową rzeczywistością, z lękiem o najbliższych, którzy pozostali w ojczyźnie pogłębia wyzwania, z jakimi się mierzą – mówi Antonina Grządkowska z Fundacji Świętego Mikołaja

Według 44% respondentów badania zrealizowanego przez Fundację Świętego Mikołaja edukacja to najważniejszy czynnik określający przyszłość dzieci. Wciąż jednak aż 43% respondentów uważa, że dzieci w Polsce nie mają równych szans edukacyjno-rozwojowych. Według co drugiego badanego szanse edukacyjne zależą przede wszystkim od dochodów rodziców.

Z informacji Centrum Badania Opinii Społecznej z 2022 roku wynika, że miesięcznie na dodatkowe zajęcia edukacyjne lub ogólnorozwojowe w przeliczeniu na jedno dziecko rodzice płacą średnio 571 zł. W Polsce w skrajnym ubóstwie żyje 333 tysiące dzieci, a kolejny prawie milion (994 tysiące) w tzw. ubóstwie relatywnym, a więc pozwalającym wyłącznie na zaspokojenie podstawowych potrzeb, aby przeżyć z dnia na dzień (Poverty Watch 2022).

Odpowiadając na trudną sytuację dzieci fundacja uruchomiła również program Stypendia Św. Mikołaja, które są dedykowaną pomocą, którą uczniowie przeznaczają na edukację i rozwój talentów. Od 2010 roku przyznano 3430 stypendia dla wybitnie zdolnych i zaangażowanych dzieci z niezamożnych rodzin. Od 2015 roku fundacja prowadzi także program Akademia Liderów promujący młodzieżowy wolontariat i działania na rzecz lokalnych społeczności. Akademia jest jedną ze skutecznych metod profilaktyki zdrowia psychicznego młodzieży. Program wspiera również rozwój kompetencji liderskich wybitnych młodych osób z całej Polski. Do dziś wsparciem objętych zostało 260 osób.