Egzamin ósmoklasisty: do wyboru opowiadanie o spotkaniu z bohaterem lektury lub rozprawka

We wtorek rano dla ponad 502,8 tys. uczniów VIII klas szkół podstawowych w całym kraju egzaminem pisemnym z języka polskiego rozpoczął się egzamin ósmoklasisty. Jest on trzydniowy: w każdym dniu uczniowie zdają egzamin z innego przedmiotu. W środę będzie egzamin pisemny z matematyki, a w czwartek egzamin pisemny z wybranego języka obcego.

Jak podała Centralna Komisja Egzaminacyjna przystąpienie do egzaminu ósmoklasisty zadeklarowało także ok. 14,5 tys. uczniów będących obywatelami Ukrainy.

Podobnie jak przez rokiem i dwa lata temu egzamin ósmoklasisty przeprowadzony jest na podstawie wymagań egzaminacyjnych, a nie podstawie wymagań określonych w podstawie programowej. Wymagania egzaminacyjne stanowią zawężony katalog wymagań określonych w podstawie.

Arkusze egzaminacyjne rozwiązywane przez uczniów Centralna Komisja Egzaminacyjna upubliczniła na swojej stronie internetowej we wtorek po południu.

Na egzaminie z polskiego uczniowie mieli do rozwiązania 18 zadań. Odnosiły się one m.in. do tekstów zamieszczonych w arkuszu: tekstu literackiego i tekstu nieliterackiego. Pierwszy z nich to fragment „Balladyny” Juliusza Słowackiego (scena wyboru Balladyny na króla i otrucia Kostryna), drugi to fragment artykułu Jolanty Marii Berent „Odblokuj swój talent” (na temat Testu Gallupa).

Wśród zadań były zarówno zadania zamknięte, czyli takie, w których m.in. uczeń wybiera jedną spośród podanych lub wskazuje, które z podanych odpowiedzi są prawdziwe lub fałszywe, jak i zadania otwarte, czyli takie, w których zdający musi udzielić odpowiedzi własnymi słowami.

W jednym z zadań odnoszących się do „Balladyny” zdający musieli ocenić, czy tytułowa bohaterka ujawnia fakty ze swojej przeszłości i czy opisanej w nim scenie towarzyszyły niepokojące zjawiska w przyrodzie. W innym musieli ułożyć przytoczone wydarzenia związane z losami Balladyny w porządku chronologicznym. W jeszcze innym musieli wskazać, który z podanych utworów Adama Mickiewicza: „Dziady, część II”, „Śmierć Pułkownika”, „Reduta Ordona” czy „Pan Tadeusz”, należy do tego samego rodzaju literackiego co „Balladyna”.

Jedno z zadań brzmiało: „Wyjaśnij, do jakiej tajemnicy nawiązuje Balladyna w słowach: «Już przeszłość zamknięta / W grobach… Ja sama panią tajemnicy». W odpowiedzi odwołaj się do znajomości całego utworu Juliusza Słowackiego”. W innym zadaniu zamieszczono reprodukcję plakatu Tadeusza Króla do „Balladyny” wystawionej na 50-lecie Teatru Polskiego w Bielsku-Białej. Polecenie w tym zadaniu brzmiało: „Autor plakatu za pomocą różnych elementów graficznych przedstawił swoją interpretację utworu Juliusza Słowackiego. Wybierz dwa elementy graficzne i wyjaśnij ich sens w kontekście «Balladyny»”.

Wśród zadań odnoszących się do fragmentu tekstu Jolanty Marii Berent było takie, w którym uczniowie musieli odpowiedzieć, odwołując się do cytowanego fragmentu, czy posiadane talenty inspirują ludzi do działania oraz czy tylko nieliczne osoby są obdarzone talentami. W innym zadaniu przytoczono cytat z Adama Małysza: „Sam dar nie wystarczy. On może w tobie drzemać i nigdy się nie obudzić, jeśli sam nie zechcesz go obudzić”. Zdający musieli odpowiedzieć, czy ta wypowiedź jest zgodna z treścią tekstu Berent i uzasadnić swoją odpowiedź.

W innych zadaniach musieli m.in. zredagować zaproszenie na premierę filmu zatytułowanego „Łowcy talentów” i zachęcić do udziału w tym wydarzeniu, a także uzupełniając fragmenty zdań napisać streszczenie tekstu Berent.

Uczniowie musieli też napisać tekst własny – wypracowanie na jeden z dwóch zaproponowanych w arkuszu tematów. Jeden z nich to temat o charakterze argumentacyjnym, drugi to temat o charakterze twórczym.

Pierwszy z tematów do wyboru brzmiał: „Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że to, jakimi jesteśmy ludźmi, zależy od nas samych? Napisz rozprawkę, w której przedstawisz swoje stanowisko. W uzasadnieniu odwołaj się do lektury obowiązkowej oraz do innego utworu literackiego”.

Drugi temat brzmiał: „Napisz opowiadanie o Twoim spotkaniu z bohaterem wybranej lektury obowiązkowej. Wasza wspólna przygoda przekona Cię, że swój cel osiąga ten, kto wytrwale do niego dąży. Wypracowanie powinno dowodzić, że dobrze znasz wybraną lekturę obowiązkową”.

Niezależnie od tego, który temat wybrali ósmoklasiści, wypracowanie powinno liczyć co najmniej 200 wyrazów.

Lista lektur obowiązkowych dla klas VII i VIII w roku szkolnym 2021/2022 (zgodna z wymaganiami egzaminacyjnymi) przywołana została w arkuszu egzaminacyjnym. Na liście tej są: Charles Dickens „Opowieść wigilijna”, Aleksander Fredro „Zemsta”, Jan Kochanowski: wybór fraszek i trenów, w tym tren VII, VIII, Aleksander Kamiński „Kamienie na szaniec”, Adam Mickiewicz: „Reduta Ordona”, „Śmierć Pułkownika”, „Świtezianka”, „Dziady część II”, „Pan Tadeusz” (całość), Antoine de Saint-Exupéry „Mały Książę”, Henryk Sienkiewicz: „Quo vadis”, „Latarnik” i Juliusz Słowacki „Balladyna”.

W arkuszu przywołano też inne lektury obowiązkowe dla klasy VII i VIII (zgodne z podstawą programową), do których również uczniowie mogli się odwołać. Na tej liście są: Jan Kochanowski – tren I, V, Ignacy Krasicki – „Żona modna”, Adam Mickiewicz – wybrany utwór z cyklu „Sonety krymskie”, Stefan Żeromski – „Syzyfowe prace”, Sławomir Mrożek – „Artysta”, Melchior Wańkowicz – „Tędy i owędy” (wybrany reportaż).

Egzamin z języka polskiego trwał 120 minut. Dla uczniów, którym przysługuje dostosowanie warunków przeprowadzania egzaminu, np. dla uczniów z dysleksją, mógł być przedłużony do 180 minut.

Dla uczniów z Ukrainy egzamin z polskiego mógł być przedłużony do 210 minut.

Uczniowie z Ukrainy rozwiązywali też inny arkusz egzaminacyjny. Był on zmodyfikowaną wersją arkusza opracowanego dla uczniów, którym ograniczona znajomość języka polskiego utrudnia zrozumienie czytanego tekstu. Arkusz ukraiński był z nim treściowo tożsamy, ale miał przetłumaczoną na język ukraiński instrukcję i polecenia do zadań. Wszystkie cytowane w arkuszu teksty oraz treść zadań były w języku polskim. Odpowiedzi na zadania uczniowie z Ukrainy musieli udzielać w języku polskim.

Tak jak w arkuszu egzaminacyjnym rozwiązywanym przez polskich uczniów, także w arkuszu dla uczniów z Ukrainy było 18 zadań. Odnosiły się one m.in. do dwóch tekstów zamieszczonych w arkuszu. Były to inne teksty niż te, które znalazły się w arkuszu rozwiązywanym przez polskich uczniów. Pierwszym z nich był fragment „Małego księcia” Antoine'a de Saint-Exupéry, drugim – fragment tekstu Marcina Weincetela „Ludzie listy piszą...”.

Uczniowie z Ukrainy – tak jak polscy uczniowie – musieli też napisać wypracowanie na jeden z dwóch zaproponowanych w arkuszu tematów. Tematy mieli takie same jak polscy uczniowie. Wypracowanie musieli napisać w języku polskim.

Prace ósmoklasistów zostaną sprawdzone przez egzaminatorów. Ogólnopolskie wyniki egzaminu ósmoklasisty zostaną ogłoszone 3 lipca br. Tego samego dnia swoje indywidualne wyniki poznają uczniowie za pośrednictwem ZIU (aplikacji przygotowanej na zlecenie resortu edukacji, która pozwala uczniom sprawdzać uzyskane przez siebie wyniki egzaminów państwowych). Zaświadczenia o wynikach egzaminu ósmoklasisty uczniowie otrzymają 6 lipca.

Przystąpienie do egzaminu ósmoklasisty jest warunkiem ukończenia szkoły podstawowej. Jeśli uczeń z powodów zdrowotnych lub losowych nie będzie mógł przystąpić do egzaminu we wtorek, środę i czwartek, to będzie go pisał w drugim terminie – w dniach 12-14 czerwca.

Wynik egzaminu ma wpływ na przyjęcie ucznia do wybranej przez niego szkoły ponadpodstawowej. Połowa wszystkich punktów do zdobycia to właśnie punkty za egzamin. Druga połowa to punkty za oceny na świadectwie szkolnym i inne osiągnięcia ucznia. (PAP)

autorka: Danuta Starzyńska-Rosiecka