Od 1 czerwca dzięki zastrzeżeniu numeru PESEL można uniknąć wyłudzenia kredytu

Numer PESEL w aplikacji mObywatel można było zastrzec od 17 listopada 2023 r. Umożliwiała to ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości. Chodzi m.in. o walkę z wyłudzaniem pieniędzy poprzez zaciąganie np. kredytu na inną osobę bez jej wiedzy i zgody.

Od 1 czerwca 2024 r. – zgodnie z ustawą o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości – banki, instytucje kredytowe lub notariusze przed zawarciem umowy lub podjęciem czynności będą musiały sprawdzać w rejestrze, czy PESEL osoby, która np. chce wziąć kredyty lub zrobić wpis do księgi wieczystej, został zastrzeżony.

Jeśli mimo zastrzeżenia numeru PESEL np. udzielą pożyczki, osoba poszkodowana, której dane skradziono, nie będzie musiała spłacać zadłużenia.

Zastrzeżony numer PESEL nie wpływa na sprawy urzędowe (np. wzięcie ślubu, zameldowanie się czy wyrobienie dokumentów), sprawy zdrowotne (np. wizyty u lekarza, pobyt w szpitalu czy wykupienie recepty), udział w wyborach, ważność dokumentów (np. dowodu osobistego, paszportu czy prawa jazdy), korzystanie z profilu zaufanego, podróżowanie (np. przekraczanie granicy, podróże lotnicze czy kupowanie biletów lotniczych), wykonywanie czynności służbowych (np. podpisywanie umów w pracy), korzystanie z usług poczty (Poczta Polska może ubiegać się o dostęp do weryfikacji zastrzeżenia w rejestrze, ale nie ma takiego obowiązku ustawowego).

Zastrzeżenie można w każdej chwili cofnąć w aplikacji i serwisie mObywatel lub w urzędzie gminy. Zmiana automatycznie pojawi się w rejestrze.

Cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL można bezterminowo – wtedy PESEL pozostanie niezastrzeżony do czasu ponownego zastrzeżenia lub wyznaczonego czasu automatycznego ponownego zastrzeżenia.

Przerwa między ponowną zmianą statusu zastrzeżenia wynosi 30 minut. Oznacza to, że można w każdej chwili zastrzec PESEL lub cofnąć zastrzeżenie, ale już kolejna zmiana statusu zastrzeżenia może nastąpić dopiero po 30 minutach.

Zastrzeżenie numeru PESEL należy cofnąć, gdy planuje się np. podpisać umowę z firmami i instytucjami finansowymi, w tym bankami i instytucjami kredytowymi (np. umowę o kredyt, pożyczkę, zakup z płatnością ratalną czy leasing), notariuszami (np. umowę o kupnie lub sprzedaży nieruchomości), operatorami telekomunikacyjnymi (np. gdy chce się otrzymać kopię swojej karty SIM).

Od 1 czerwca, jeżeli obywatel zgłosi utratę dowodu osobistego jednocześnie automatycznie zostanie zastrzeżony jego numer PESEL. Nie wpłynie to jednak na wyrobienie nowego dowodu osobistego.

Zastrzeżenie PESEL nie zostanie automatycznie cofnięte, gdy uzyskamy nowy dowód osobisty. Jeśli chcemy je cofnąć, to musimy zrobić to elektronicznie w aplikacji, serwisie mObywatel lub stacjonarnie w dowolnym urzędzie gminy.

Z usługi można skorzystać bezpłatne. Do tej pory z możliwości zastrzeżenia PESEL-u skorzystało ponad 2,7 mln osób w Polsce.

Związek Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce szacuje, że do rejestru zastrzeżeń numerów PESEL może wpływać około 10 mln zapytań dziennie.

"W przypadku podmiotów z rynku finansowego zapytania do rejestru będzie trzeba składać nie tylko w procesie udzielania kredytu bądź pożyczki, ale również zakładając rachunek bankowy, rozpoczynając świadczenie usługi płatniczej, a nawet wypłacając gotówkę z rachunku bankowego, jeśli pojedyncza lub kolejna transakcja powoduje, że suma wypłat gotówkowych w danym dniu we wszystkich placówkach danego podmiotu przekracza trzykrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę (czyli od 1 lipca 2024 – 12 900 zł)" – powiedział prezes Związku Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce Marcin Czugan.

Ocenił, że nawet krótkotrwała niedostępność systemu może spowodować komplikacje.

„Niedostępność dłuższa niż 15 minut spowoduje konieczność wykonania dalszych czynności weryfikacyjnych klienta" – zwrócił uwagę Czugan. To – jak dodał, będzie wymagało od klientów cierpliwości. (PAP)

Autor: Magdalena Gronek