Dziś Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką

Dziś, 24 marca, obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Małżonkowie Józef i Wiktoria Ulmowie mieszkali wraz z sześciorgiem dzieci (Stanisławą, Barbarą, Władysławą, Franciszką, Antonim i Marią) w Markowej na Podkarpaciu. W czasie okupacji ukrywali w swoim gospodarstwie ośmioro Żydów z rodzin Goldmanów, Grünfeldów i Didnerów. 24 marca 1944 r. w nocy do ich domu wtargnęli hitlerowcy. Najpierw zamordowali ukrywanych Żydów, a potem całą rodzinę Ulmów, w tym Wiktorię, która była w dziewiątym miesiącu ciąży, a także sześcioro ich dzieci, z których najstarsze miało 8 lat, a najmłodsze 1,5 roku.

W 1995 r. Józefowi i Wiktorii nadano pośmiertnie tytuł Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. W 2010 r. prezydent Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 17 marca 2016 r. otwarte zostało w Markowej (woj. podkarpackie) pierwsze w Polsce Muzeum Polaków Ratujących Żydów, które przyjęło imię rodziny Ulmów. 10 września 2023 roku cała rodzina została beatyfikowana podczas uroczystości w ich rodzinnej Markowej. Od dziewięciu lat w Markowej funkcjonuje Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów. Jest to pierwsza instytucja muzealna poświęcona Polakom, którzy z narażeniem życia nieśli pomoc prześladowanym w czasach niemieckiej okupacji Żydom. Placówka przyciąga rzesze zwiedzających z kraju i zagranicy.

Opoka wyprodukowała film o Polakach ratujących Żydów

Bł. Rodzina Ulmów, m. Matylda Getter czy ks. Marceli Godlewski – to bohaterowie najnowszej dokumentalnej produkcji Fundacji Opoka „Ratuję człowieka”. 

Oparty głównie na zdjęciach i dokumentach archiwalnych dokument ukazuje heroiczne postawy Polaków ratujących Żydów.

„Opowiadamy historię Polaków ratujących Żydów na konkretnych przykładach, ale skala pomocy była dużo, dużo większa. O wielu miejscach, gdzie byli ukrywani Żydzi wiemy, ale wiele – jak na przykład klasztor benedyktynek w Nieświeżu – są dopiero odkrywane, bo działało na zasadzie konspiracji” – mówi M. Szymanowicz. „Takich miejsc było w Polsce dużo więcej. O nich także chcemy opowiedzieć, gdyż ostatnio modna jest narracja, że Polacy nie pomagali Żydom podczas okupacji, a wręcz przyczyniali się do ich eksterminacji” – dodaje.

„W filmie chcemy przede wszystkim pokazać, że pomoc Żydom była postawą niezwykle heroiczną. Trzeba było być absolutnym bohaterem, ryzykować życie nie tylko swoje ale i swojej rodziny. Nie zdajemy sobie sprawy ze skali terroru w czasie II wojny światowej” – mówi.