Sekretariat Stanu

Sekretariat Stanu jest dykasterią Kurii Rzymskiej, która najściślej współdziała z Ojcem Świętym w sprawowaniu jego najwyższej posługi (por. Pastor Bonus, art. 39).

Początki Sekretariatu Stanu sięgają XV w. Na mocy konstytucji apostolskiej Non debet reprehensibile z 31 grudnia 1487 r. została ustanowiona Secretaria Apostolica, w której skład wchodziło 24 sekretarzy apostolskich; jeden z nich, zwany Secretarius domesticus, spełniał wśród nich funkcję kierowniczą. Ta właśnie Secretaria Apostolica dała początek urzędom takim, jak Kancelaria Brewe, Sekretariat Brewe do Władców i Sekretariat Listów Łacińskich.

Leon X utworzył z kolei urząd Secretarius intimus, który miał wspomagać kardynała kierującego sprawami Państwa Papieskiego oraz prowadzić korespondencję w językach innych niż łacina, przede wszystkim z nuncjuszami apostolskimi (w tamtym okresie coraz częściej zyskiwali oni status stałych przedstawicieli dyplomatycznych). Dało to początek rozwojowi Sekretariatu Stanu, zwłaszcza w okresie Soboru Trydenckiego.

Przez długi czas Secretarius intimus, zwany także Secretarius Papae lub maior, był prawie zawsze prałatem, nierzadko zaś otrzymywał godność biskupią. Dopiero na początku pontyfikatu Innocentego X na ten wysoki urząd została powołana osoba już wcześniej mianowana kardynałem i nie należąca do rodziny papieża. Innocenty XII zniósł ostatecznie urząd Kardynała nepota, a jego kompetencje przejął w całości Kardynał Sekretarz Stanu.

19 lipca 1814 r. Pius VII utworzył Świętą Kongregację Nadzwyczajnych Spraw Kościoła, poszerzając ustanowioną już w 1793 r. przez Piusa VI Kongregację Super negotiis ecclesiasticis regni Galliarum. Św. Pius X konstytucją apostolską Sapienti Consilio z 29 czerwca 1908 r. podzielił Świętą Kongregację Nadzwyczajnych Spraw Kościoła, nadając jej strukturę utrwaloną później przez Kodeks Prawa Kanonicznego z 1917 r. (kan. 263) i przydzielając określone zadania każdej z trzech sekcji: pierwsza z nich miała się zasadniczo zajmować sprawami nadzwyczajnymi, drugiej powierzono sprawy zwyczajne, trzecia zaś, która do tej pory stanowiła niezależny urząd (Kancelaria Brewe Apostolskich), miała się zajmować przygotowaniem i wysyłaniem brewe papieskich.

Paweł VI, zgodnie z wolą biskupów wyrażoną podczas Soboru Watykańskiego II, konstytucją apostolską Regimini Ecclesiae Universae z 15 sierpnia 1967 r. zreformował Kurię Rzymską i nadał nową strukturę Sekretariatowi Stanu, likwidując Kancelarię Brewe Apostolskich, czyli byłą trzecią sekcję, i przekształcając dawną pierwszą sekcję, to jest Świętą Kongregację Nadzwyczajnych Spraw Kościoła, w instytucję odrębną od Sekretariatu Stanu, choć ściśle z nim związaną, która otrzymała nazwę Rady Publicznych Spraw Kościoła.

28 czerwca 1988 r. Jan Paweł II promulgował konstytucję apostolską Pastor Bonus, która reformując Kurię Rzymską podzieliła Sekretariat Stanu na dwie sekcje: Sekcję Spraw Ogólnych i Sekcję ds. Relacji z Państwami, do której włączona została Rada Publicznych Spraw Kościoła. W ten sposób zabezpieczono z jednej strony jedność, a z drugiej odrębność i specyfikę zadań, które Sekretariat Stanu spełnia w służbie Papieża.

Na czele Sekretariatu Stanu stoi kardynał, który przyjmuje tytuł Sekretarza Stanu. Jako główny współpracownik Papieża w dziele kierowania Kościołem powszechnym, Kardynał Sekretarz Stanu może być uważany za najwyższego przedstawiciela Stolicy Apostolskiej na arenie dyplomatycznej i politycznej, który w określonych okolicznościach reprezentuje osobę samego Papieża.

Sekcja Spraw Ogólnych

Zgodnie z artykułami 41-44 konstytucji Pastor Bonus Sekcja Spraw Ogólnych (czyli Sekcja Pierwsza) zajmuje się sprawami związanymi z bieżącą działalnością Ojca Świętego, zarówno w tym co dotyczy kierowania Kościołem powszechnym, jak i kontaktów z dykasteriami Kurii Rzymskiej. Sekcja redaguje dokumenty, których opracowanie powierza jej Ojciec Święty. Wykonuje akty urzędowe związane z nominacjami w Kurii Rzymskiej oraz przechowuje pieczęć ołowianą i pierścień Rybaka. Określa funkcje i kieruje działalnością przedstawicieli Stolicy Apostolskiej, zwłaszcza w odniesieniu do Kościołów lokalnych. Zajmuje się wszystkim, co dotyczy ambasad przy Stolicy Apostolskiej. Czuwa nad działalnością oficjalnych środków przekazu Stolicy Apostolskiej, przygotowuje do publikacji Acta Apostolicae Sedis i Annuario Pontificio.

Pierwszą Sekcją Sekretariatu Stanu kieruje arcybiskup — substytut do spraw ogólnych, wspomagany przez prałata — asesora do spraw ogólnych. Urząd substytuta pojawił się w strukturze hierarchicznej Sekretariatu Stanu w 1814 r.

Sekcja ds. Relacji z Państwami

Zadaniem Sekcji ds. Relacji z Państwami (czyli Sekcji Drugiej), określonym przez artykuły 45-47 konstytucji Pastor Bonus, jest zajmowanie się sprawami, kóre wymagają kontaktów z rządami państw. Do kompetencji Sekcji należą: relacje Stolicy Apostolskiej z innymi państwami, w tym także zawieranie konkordatów i temu podobnych umów; reprezentowanie Stolicy Apostolskiej na forum międzynarodowych organizacji i konferencji; w szczególnych okolicznościach — na zlecenie Ojca Świętego i w porozumieniu z kompetentnymi dykasteriami Kurii — obsadzanie urzędów w Kościołach partykularnych, a także ich ustanawianie i zmiana ich struktur; w ścisłej współpracy z Kongregacją ds. Biskupów mianowanie biskupów w krajach, które zawarły ze Stolicą Apostolską traktaty lub umowy oparte na prawie międzynarodowym.

Sekcja ta wzięła początek z Kongregacji Super negotiis Ecclesiasticis regni Galliarum, którą ustanowił Pius VI konstytucją Sollicitudo omnium Ecclesiarum z 28 maja 1793 r., aby zajmowała się problemami, jakie postawiła przed Kościołem rewolucja francuska. W 1814 r. Pius VII rozszerzył na cały świat kompetencje tego urzędu, nadając mu nazwę Congregatio extraordinaria praeposita negotiis ecclesiasticis orbis catholici. Kilka lat później Leon XII zmienił ją na Congregatio pro negotiis ecclesiasticis extraordinariis: nazwa ta przetrwała aż do r. 1967, kiedy to Paweł VI oddzielił ten urząd od Sekretariatu Stanu, przemianowując go na Radę Publicznych Spraw Kościoła, którą zastąpiła później obecna Sekcja ds. Relacji z Państwami.

Drugą Sekcją Sekretariatu Stanu kieruje arcybiskup — sekretarz ds. relacji z państwami, wspomagany przez prałata — podsekretarza ds. relacji z państwami, we współpracy z Kardynałami i Biskupami.