Epikureizm

Tadeusz Ślipko SJ Historia Etyki ISBN: 978-83-61533-14-6 wyd.: Wydawnictwo PETRUS 2009

Wybrane fragmenty Wstęp Era pogańska (fragmenty) Epikureizm (fragmenty)

Epikureizm

Epikur /?341-270/. Myśliciel ten wypracowaną przez siebie światopoglądową wizję wszechbytu ujął w trzech podstawowych traktatach, w rzędzie których na pierwszym miejscu widnieje kanonika, czyli teoria poznania, fizyka czyli filozofia przyrody i etyka. Jednakowoż centralne miejsce w budowie tego systemu zajmuje etyka, tak, że kanonika a przede wszystkim fizyka zostały przez Epikura opracowane celem stworzenia silniejszej podstawy teoretycznej dla podstawowych postulatów etyki. Niezależnie jednak od tego, że w strukturze systemu Epikura pierwsze miejsce przysługuje etyce, to jednak punkt wyjścia tej etyki został zorientowany wyraźnie w duchu pewnych wcześniejszych założeń teoriopoznawczych, co wpłynęło w sposób decydujący na jej teoretyczny charakter. Przejawia się to wyraźnie w epikurejskim pojęciu szczęścia.

a/ Nauka o szczęściu

Epikur, podobnie jak jego poprzednicy przyjmował tezę, że najwyższym dobrem, a zarazem celem życia ludzkiego jest "szczęście" /eudajmonia/. Różni się jednak od nich w interpretacji tego pojęcia. Wbrew zapoczątkowanej przez Sokratesa tradycji głosił pogląd, że szczęście nie polega na dążeniu do /tak czy inaczej rozumianej/ doskonałości, ale na przeżyciu przyjemności /hedone/.

Na jakich racjach oparł Epikur to przekonanie? Tu właśnie dochodzi do głosu jego sensualizm teoriopoznawczy. Zdaniem Epikura jedynym źródłem prawdziwego poznania są doznania zmysłowe, tymi zaś w sferze wewnętrznych przeżyć są wyłącznie afekty, uczucia. Wśród uczuć dominujące znaczenie posiadają dwa: uczucie przyjemności oraz bólu. A zatem dobrem dla człowieka jest to, co mu przynosi przyjemność, złem natomiast - co sprawia ból i cierpienie. W zwiąż ku z tym za podstawowy nakaz etyczny przyjmował Epikur zasadę: "unikaj bólu, szukaj przyjemności".

opr. aw/aw