Konflikt pokoleń

Szczególnie burzliwym okresem w życiu człowieka jest wiek dorastania. Na przestrzeni stosunkowo krótkiego czasu, szybko zachodzą radykalne zmiany fizyczne i psychiczne, które z punktu widzenia wychowawczego wymagają modyfikacji metod postępowania i dużej elastyczności.

Konflikt pokoleń jest nieunikniony. Dotyczy wszystkiego: ubioru, zachowania, no i oczywiście podejścia do życia. Tło nieporozumień jest złożone i wiek dorastania nazywany jest „trudnym wiekiem”. Konflikt pokoleń jest zjawiskiem na tyle powszechnym i trudnym, że zasługuje na uwagę. Spokojne i mądre podejście do napięć i trudności ujawniających się na polu kontaktów dorastających dzieci z rodzicami może przyczynić się do szybkiego i głębokiego osiągania dojrzałości osobowej przez dzieci, a rodzicom pomoże w ukształtowaniu partnerskich relacji ze swymi synami i córkami. Konieczna jest tu jednak zarówno znajomość procesów psychofizycznych dokonujących się w okresie adolescencji, jak również umiejętność postępowania według określonych zasad.

Proponowane są rozmaite metody rozwiązywania rodzących się konfliktów. Warto zwrócić uwagę na kilka fundamentalnych spraw.

Wzajemne stosunki między rodzicami a dorastającymi dziećmi zależą w dużym stopniu od sposobu komunikacji między nimi. Taką drogą jest dialog. Poszukiwanie i prowadzenie dialogu z dorastającymi dziećmi w atmosferze szczerości i zaufania niweluje powstawanie wielu konfliktów. Prawdziwy dialog jest wyrazem współpracy a nie współzawodnictwa. Wyklucza egoizm i manipulacje, a opiera się na uczuciach pozytywnych. Dialog utrudniają drastyczne środki presji na dzieci: wyzwiska, krzyki i ciągłe pouczanie (gderanie). Rozmowa, dyskusja, wspólne uzgodnienia przynoszą więcej pożytku, niż stosowanie rygorystycznych zakazów, nakazów, ciągłej krytyki i porównywania z doskonalszymi wzorami. Spokojne rozważenie danego problemu przez obie strony może doprowadzić do rozwiązania aktualnej sprawy. Nie należy podejmować wiążących decyzji w sytuacji napięcia i zaostrzającego się konfliktu. Wspólnie wypracowany punkt widzenia na problem, gdy opadną emocje, daje świeże śmiałe spojrzenie, wzbogacone analizą sytuacji. Dialog pomaga też we wszechstronnym rozważeniu spornego problemu.

Niezwykle ważna jest strategia rozwiązywania konfliktów między małżonkami, która może pomóc w rozwiązywaniu nieporozumień w relacjach rodzic — dziecko. Wzajemne porozumienie rodziców w sytuacjach konfliktowych, gotowość do zgody i okazanie przebaczenia, stanowi przykład dla dzieci. Wydaje się jednak, że rodzice czynią za mało wysiłku, by skontrolować swoje postępowanie i nieraz z uporem zamykają oczy na własne błędy, szukając winy za zaistniałe konflikty wyłącznie po stronie dzieci. Nawet jeśli przyczyna leży po stronie dziecka, to jeszcze nie powód, aby rodzic nie wymagał od siebie.

We wspólnym poszanowaniu rozwiązań rodzice powinni wykazać takt, rozsądek i umiar, aby z jednej strony nie narzucać swoich rozwiązań i nie dyspensować młodzieży od podejmowania odpowiedzialności za własne decyzje, a z drugiej strony powinni ukazać swój punkt widzenia, a nawet bronić swych racji, aby nie pozbawić młodych ludzi wsparcia, jakiego oni potrzebują.

W przypadku niektórych rodzin różnica międzypokoleniowa przybiera drastyczne formy, a dzieci wymykają się spod kontroli. Rodzice odczuwają wówczas dotkliwie swoją bezradność i bezsilność. Często brak porozumienia ze swymi dziećmi odbierają jako własną porażkę, zastanawiają się w jakim momencie popełnili błędy wychowawcze. Skutkiem niedotarcia rodziców do dzieci może być ich całkowite zagubienie, ucieczka w złe towarzystwo lub w nałogi.

Gdy problem pozostaje nierozwiązany, często przyjmuje się, że jest bardziej złożony, niż wydawał się początkowo. Rodzice w takich przypadkach powinni skorzystać z fachowej pomocy, którą mogą otrzymać od właściwych instytucji. Najbliższą rodzicom instytucją jest szkoła, która powinna im być przyjazna. W przypadku trudności w nauce rodzice powinni skontaktować się z wychowawcą i nauczycielami. Wiele rad i wskazówek może udzielić zarówno rodzicom jak i dzieciom pedagog szkolny oraz doradca odpowiedniej poradni. Rodzice mogą też poszukać rozwiązań w lekturze fachowych publikacji. Najgorszą sytuacją jest trwanie w bezradności.

O swoich problemach wychowawczych, zarówno rodzice jak i dzieci, mogą także porozmawiać anonimowo, korzystając z telefonu zaufania. Tam zdobędą informację na temat pozytywów i negatywów swojego zachowania, mogą się wyżalić, szczerze porozmawiać, wyciszyć emocje. Korzystanie z telefonu zaufania umożliwia większe otwarcie się. Rozmówcy bywają szczerzy, prawdziwi, otwarci na poszukiwanie rozwiązań.

opr. aw/aw