Paw

Jutta Seibert

Leksykon sztuki chrześcijańskiej

Tematy, postacie, symbole

ISBN: 978-83-7442-120-7

wyd.: Wydawnictwo Jedność , Kwiecień 2007

Powrót do indeksu haseł

PAW

Wielka popularność motywu pawia w sztuce wczesnochrześcijańskiej wywodzi się z antycznego wyobrażenia, według którego mięso pawia nie gnije, a jego ogon jest wizerunkiem nieba. Dlatego też paw stał się symbolem nieśmiertelności i życia wiecznego (por.: feniks). Na sarkofagach i w malarstwie katakumbowym pawie pojawiająsię obok jeleni i gołębi, pijąc wodę z naczynia: studnia życia. Na mozaice w absydzie kościoła San Clemente w Rzymie (XII w.) do rzek rajskich, wypływających spod krzyża Chrystusa, zbliżają się z dwóch stron jelenie, pawie i gołębie.

Pawie w przedstawieniach Matki Boskiej w ogrodzie rajskim nawiązują również do oczekiwania na życie wieczne w raju. W XV w. we Włoszech motyw pawia zdobywa dużą popularność, pojawiając się w różnych kontekstach obrazowych, przy czym należałoby go zapewne rozumieć w podobny sposób w sensie chrześcijańskiej obietnicy w scenach tzwiastowania Maryi, narodzin Chrystusa, czy też ostatniej wieczerzy. Paw pojawia się nawet w związku ze św. Hieronimem przedstawionym w swojej pracowni (Antonello da Messina, Londyn, National Gallery).

Skrzydła aniołów (a szczególnie archaniołów), składające się z pawich piór, wskazują na pochodzenie Boskich wysłanników z wiecznego raju. W tym samym kontekście należy rozumieć również pokryte oczami skrzydła niebiańskich strażników tronu (Apokalipsa św. Jana, cherubiny).

Od późnego średniowiecza paw występuje również jako negatywny symbol wad, a szczególnie próżności i pychy.

opr. aw/aw