Smok

Jutta Seibert

Leksykon sztuki chrześcijańskiej

Tematy, postacie, symbole

ISBN: 978-83-7442-120-7

wyd.: Wydawnictwo Jedność , Kwiecień 2007

Powrót do indeksu haseł

SMOK

Smoki pojawiają się w legendach wielu narodów jako straszne i ogromne baśniowe potwory. W Biblii i w sztuce chrześcijańskiej uosabiają one przeciwnika Boga - diabła (krokodyl, lewiatan).

Smoki przedstawiane są najczęściej jako ogromne, pokryte łuską jaszczury, z rogami, ostrym grzebieniem na plecach, skrzydłami, szponami i głową krokodyla. Z paszcz zioną trucizną i ogniem.

Smok i wąż mają często takie samo znaczenie, np. w przedstawieniach grzechu Pierworodnego (Adam i Ewa) zamiast węża może pojawić się smok (relief na drzwiach z brązu w katedrze w Hildeshein, początek XI w.). Diabeł, obejmujący władanie nad człowiekiem, przedstawiany jest powszechnie jako smok, np. przy zdrajcy Judaszu Iskariocie. Smoki (węże) są także uosobieniem pogańskich bóstw, np. w opowieściach o Danielu.

Czasami potwór morski połykający proroka Jonasza podobny jest do smoka, tak jak wąż miedziany Mojżesza. Chrystus stojący na bazyliszku i aspis oraz na lwie i smoku symbolizuje zwycięstwo nad mrocznymi mocami zła. Również Maryja może stać na smoku jako zwyciężczyni - niebiańska niewiasta opisana w Apokalipsie św. Jana (Ap 12); por. także Maryja stojąca na wężu.

Walka archanioła Michała ze smokiem z apokalipsy: diabeł.

W reliefach kościołów romańskich przedstawiane są często walczące ze sobą smoki i inne istoty baśniowe oraz dzikie zwierzęta. Prawdopodobnie chodzi tu o diabła i jego demony, które nie mają żadnej mocy nad Bożym domem.

Rycerz walczący ze smokiem, często w towarzystwie uratowanej dziewicy, lub stojący nad jego zwłokami, to św. Jerzy.

Zwyciężony smok jest także znakiem św. Małgorzaty.

opr. aw/aw