Orzechowe skarby

Orzechy to wciąż niedoceniona przekąska i dodatek do dań. Koją nerwy, usprawniają pracę mózgu, chronią przed rakiem i mimo dużej zawartości tłuszczu, wspomagają odchudzenie. Warto po nie sięgać codziennie.

Orzechy włoskie, wbrew temu, co sugeruje ich nazwa, nie pochodzą z Włoch. Przybyły do Polski z Wołoszczyzny (kraina na terenie Rumunii), więc początkowo były to orzechy wołoskie. Jako dziko rosnące drzewo występuje na Bałkanach, w południowo-wschodniej Europie, w części środkowej Azji, południowo-zachodnich Chinach i w Himalajach. Największymi współcześnie producentami tego gatunku orzechów są Chiny i Stany Zjednoczone. 

Orzechy włoskie kryją w sobie wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które pomagają obniżać cholesterol i chronią przed zakrzepami. Trzy orzechy pokrywają dzienne zapotrzebowanie na kwasy omega-3. Warto je jeść profilaktycznie w chorobach serca. Zawierają one także kwas elagowy, który doskonale poprawia odporność organizmu, a także unieszkodliwia substancje rakotwórcze. Razem z kwasem fenolowym (również zawartym w tych orzechach) działa on przeciwnowotworowo. Duża ilość fosforu natomiast wspomaga pracę mózgu, zwłaszcza procesy myślowe (są polecane dla uczniów, studentów oraz osób zmagających się z nadpobudliwością, przemęczeniem, stresem czy bezsennością). Sprzyja temu wysoki poziom żelaza, wapnia, potasu, magnezu i cynku. Dzięki witaminie E orzechy pozytywnie wpływają na skórę, a zawartość witaminy B6 korzystnie wpływa na powstawanie przeciwciał i czerwonych krwinek. Ze względu na zawartość kwasu foliowego są polecane także kobietom w ciąży. Podobne właściwości ma olej tłoczony z orzechów włoskich, ale nie należy go stosować w wysokich temperaturach. 

Same orzechowe mózgi to jednak nie wszystko. Zdrowe są również nalewki i wywary z liści czy zielonych orzechów. Dzięki silnym właściwościom bakteriobójczym pomagają zwalczać paciorkowce, gronkowce, bakterie duru brzusznego. W nieżytach przewodu pokarmowego (zatrucia, biegunki) przyda się ich działanie grzybobójcze, przeciwzapalne i odtruwające.

Dla młodości i zdrowych kości

Drzewo leszczyny znane jest od czasów starożytnych. Wykorzystywano je w Grecji, Persji i Azji Mniejszej. Stamtąd w średniowieczu dotarły na południe Europy, a następnie do dzisiejszych Niemiec i Anglii. Znalazły się też w Polsce. Inne odmiany leszczyny znane są na kontynentach amerykańskich, bo spożywane były przez Indian. Roczna produkcja tych orzechów na świecie wynosi około 600-700 tysięcy ton. Większość owoców leszczyny pochodzi obecnie z Turcji.

Orzechy laskowe wyróżniają się dużą zawartością witaminy E (aż 15 mg na 100 g), która nazywana jest witaminą „młodości i płodności” (doskonale wpływa na kondycję skóry i całego organizmu). Orzechy te kryją też spore dawki witamin z grupy B i magnezu, które wzmacniają system odpornościowy i nerwowy (poprawiają pamięć), a także potas, który obniża ciśnienie. Znajduje się w nich ponadto wapń i fosfor odpowiadające za mocne kości i zęby. Nie brakuje w nich przy tym nienasyconych kwasów tłuszczowych, zwłaszcza jednonienasyconych, które wspomagają walkę ze zbędnymi kilogramami (mimo dużej dawki kalorii), podnoszą poziom „dobrego” i obniżają wartości „złego” cholesterolu. Oznacza to, że przeciwdziałają miażdżycy i nadciśnieniu. Współcześnie odkryto też, że wspomagają one leczenie kaszlu (rozdrobnione orzechy z wodą lub mlekiem z miodem). Natomiast z liści i kory leszczyny przyrządza się wywar do stosowania zewnętrznego, który w medycynie ludowej jest uznawany za lekarstwo na żylaki.

Łagodzą stres i obniżają cukier

Te orzechy mają chyba najwięcej nazw i określeń. Właściwie roślina nazywa się orzacha podziemna, a chodzi oczywiście o orzeszki ziemne, zwane też orzechami arachidowymi czy fistaszkami. Pochodzą z Ameryki Południowej (najprawdopodobniej z Brazylii), gdzie zaczęto je uprawiać już na przełomie trzeciego i drugiego tysiąclecia przed Chrystusem. Obecnie upowszechnił się w uprawie w krajach tropikalnych i subtropikalnych. 

Orzeszki arachidowe mogą pochwalić się największą ilością pełnowartościowego białka ze wszystkich orzechów (aż 25 g na 100 g), dlatego warto, żeby sięgali po nie weganie i wegetarianie. Posiadają rekordową ilość witaminy B3, czyli niacyny (aż 12-17 mg na 100 g produktu). Substancja ta koi nerwy, łagodzi stres, ułatwia zasypianie, pomaga walczyć ze zmęczeniem, osłabieniem, a nawet migrenowymi bólami głowy i dolegliwościami psychicznymi. Jednym słowem jest zbawienna dla układu nerwowego. W fistaszkach znajduje się też sporo jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (podobnie jak w innych orzechach działają one przeciwko miażdżycy, chorobom serca i na odchudzanie - tu pomaga błonnik również zawarty w tych orzechach). Orzeszki ziemne wspomagają procesy pamięciowe, a naukowcy badają ich dobroczynny wpływ na profilaktykę choroby Alzheimera. Podobnie, jak orzechy laskowe fistaszki obniżają poziom cukru we krwi i mają niski indeks glikemiczny (15), więc zapobiegają powstawaniu cukrzycy typu 2 i insulinooporności. Warto tutaj zwrócić uwagę jeszcze na cieniutką, różową skórkę tych orzechów, która zawiera polifenole, tokoferole oraz flawonoidy, mające zdolność neutralizowania wolnych rodników i opóźniania procesów starzenia.

Przeciw osteoporozie

Orzechy pekan to inaczej orzesznik jadalny lub pekanowy. Właściwości zdrowotne i wartości odżywcze jego owoców zostały docenione dopiero w Ameryce Północnej pod koniec XV wieku, kiedy zaczęto używać ich do celów kulinarnych. Do Europy trafiły dzięki hiszpańskiemu podróżnikowi Álvarezowi Núñez Cabeza de Vaca. Dzięki Hiszpanom rozpoczęto uprawy orzechów pekan w południowej Europie, Afryce i Azji. Obecnie uprawia się je głównie w Stanach Zjednoczonych, Meksyku, Australii, Izraelu czy RPA. W Polsce powszechne są od niedawna, wyglądem przypominają nieco orzech włoski. Gdyby trzymać się metafory mózgu, to ten jest zdecydowanie mniej pofałdowany.

Podobnie, jak opisane wcześniej orzechy, także te doskonale wpływają na regulację poziomu cholesterolu, co łączy się ściśle z chorobami układu krążenia. Zawarte w nich magnez i miedź zapobiegają uszkodzeniom mózgu i wspomagają jego funkcjonowanie. Mają duże znaczenie w profilaktyce choroby Parkinsona i Alzheimera. Dzięki uczuciu sytości po ich zjedzeniu, świetnie wspomagają odchudzanie, zapewniają lepszy metabolizm. Orzechy pekan są bogate w przeciwutleniacze, które redukują stres oksydacyjny w organizmie i uszkodzenia komórek. Orzechy pekan to doskonałe źródło przeciwutleniaczy (posiadają największą ilość polifenoli spośród wszystkich orzechów), dzięki czemu mają znaczenie w profilaktyce chorób cywilizacyjnych, zwłaszcza nowotworów. Czym wyróżniają się na tle innych orzechów? Są pomocne w walce z objawami PMS (zespół napięcia przedmiesiączkowego), takimi jak skurcze i zmiany nastroju. Składniki takie jak: wapń, mangan, witamina E i witamina B6 zmniejszają uczucie niepokoju, drażliwości i lęku, a magnez i witamina B1 redukują liczbę dni z bólem. Ponadto miedź i cynk zawarte w orzechach pekan zwiększają masę kości oraz zmniejszają utratę masy kostnej. Te zalety wykorzystuje się przy leczeniu osteoporozy i zapobieganiu jej, zwłaszcza u kobiet w okresie menopauzy.

Skarb mężczyzny

Orzechy brazylijskie, nazywane też orzeszkami para (od regionu Pará w Brazylii, skąd m.in. pochodzą) rosną na jednych z najwyższych drzew w puszczy amazońskiej - orzesznicy brazylijskiej. W stanie dzikim występuje w tropikalnych lasach górnego dorzecza Amazonki: przede wszystkim w Boliwii (która jest największym ich eksporterem), w zachodnich i północnych stanach Brazylii i w Peru.

Charakterystyczny dla nich jest wysoki poziom wapnia (aż 160 mg na 100 g) i magnezu (376 mg na 100 g). Pierwszy buduje i wzmacnia kości i zęby, natomiast magnez wpływa kojąco na układ nerwowy i procesy myślowe oraz pamięciowe. Bardzo dużo orzechy brazylijskie mają też potasu (659 mg na 100 g), zapobiega on nadciśnieniu, obniża je i wspomaga pracę mózgu. Orzechy brazylijskie są dobre dla kobiet w ciąży, bo mają wysoki poziom kwasu foliowego. Jednak wyróżniane są przede wszystkim za wysoki poziom witaminy E, czyli pierwiastka młodości i płodności oraz selenu, który polecany jest szczególnie mężczyznom pragnącym zostać ojcami. 

Zdrowe włosy i paznokcie

Nanercz zachodni, czyli nerkowiec pochodzi z obszarów tropikalnych Ameryki Południowej i jest uprawiany w większości krajów obszaru tropikalnego.

Orzechy nerkowca są zdecydowanie najbardziej łagodne i miękkie na tle innych. Doskonałe dla dzieci i osób starszych. Są też jednymi z najmniej kalorycznych orzechów. Mają wiele podobnych właściwości do wcześniejszych orzechowych skarbów. Obniżają poziom cholesterolu, koją nerwy, poprawiają koncentrację i pamięć, zapobiegają nadciśnieniu i miażdżycy, a także chronią przed rozwojem cukrzycy typu 2. Orzechy nerkowca wyróżniają się zawartością selenu oraz cynku, które pozwalają dbać o piękne włosy oraz paznokcie. Ze względu na zawartość tego drugiego pierwiastka, są zalecane osobom, które mają problemy ze słabymi i przetłuszczającymi się włosami. Cynk pochłaniania bowiem sebum i przeciwdziała wypadaniu włosów.

***

Wszystkie rodzaje orzechów kryją w sobie naturalne leki na liczne choroby. Oczywiście nikt w zaawansowanym stadium którejś z nich nie wyleczy się jedząc same orzechy. Przede wszystkim profilaktycznie warto mieć je w codziennej diecie. Dodawać do różnych dań nie tylko same owoce, ale także oleje z orzechów (na zimno). Orzechy to także rewelacyjna przekąska i dobra alternatywa dla chipsów. Do innych wartościowych orzechów należą orzeszki pinii, orzeszki pistacjowe czy migdały.

opr. mg/mg