Jezus w swoim czasie

Jezus jest postacią historyczną. Żył w konkretnym miejscu na ziemi w określonym czasie. "Dziś nikt rozsądnie myślący nie może wątpić w fakt, że Jezus z Nazaretu żył w Palestynie w trzech pierwszych dziesiątkach lat naszej ery, prawdopodobnie od 6/7 roku przed Chr. do 30 roku po Chr"¹. Napisanie jednak "biografii" Jezusa na podstawie posiadanych źródeł i dokumentów napotyka na ogromne trudności. Źródła pozachrześcijańskie mówią o Jezusie mało. Natomiast "kto choćby trochę przyjrzy się informacjom biograficznym, jakie można zaczerpnąć z czterech ewangelii dla rekonstrukcji «Życia Jezusa», szybko orientuje się, że mamy tu do dyspozycji bardzo tylko skromne fragmenty"². Żaden z ewangelistów nie układał kroniki życia Jezusa, nie pisał historii w naszym dzisiejszym rozumieniu. Każdy z nich podał tylko pewne wydarzenia z życia Jezusa i niektóre Jego nauki, wybierając ze skarbca ustnej katechezy apostolskiej te materiały, które uznał za najodpowiedniejsze dla swoich celów. Tak więc ewangelie stanowią przede wszystkim świadectwo wiary i interpretują historię w świetle wiary³.

Co prawda już od starożytności chrześcijańskiej pojawiały się tendencje do tworzenia tzw. harmonii ewangelii, komponowania na podstawie czterech ewangelii jednego obszernego żywotu Jezusa. "U podłoża wysiłków nastawionych na sporządzanie harmonii ewangelii leżał przede wszystkim motyw duszpasterski. W okresie, kiedy większość ludzi nie umiała czytać ani pisać, katechizacja za pomocą słowa i obrazu w oparciu o harmonię ewangelii w pełni odpowiadała istniejącej sytuacji. Skoro jednak dzisiaj ma być chrześcijaninowi udostępniona pełna Biblia, to, co kiedyś było pomocą, mogłoby się okazać poważną przeszkodą. Byłoby rzeczą smutną i niedopuszczalną, gdyby harmonia ewangelii miała utrudnić lub wręcz zagrodzić drogę do lektury poszczególnych ewangelii, a tym samym do poznania teologicznych niuansów ewangelistów"⁴.

Pomimo tych trudności i zastrzeżeń można poprzez świadectwo ewangelistów poznać w głównych zarysach najważniejsze elementy składające się na ziemską egzystencję Jezusa. Uważamy nawet, że w podręczniku na pierwszą klasę szkoły średniej nie może zabraknąć katechezy ukazującej w jakiś sposób całościowo historyczne ramy życia Jezusa. Pozwoli to nie tylko na lepsze osadzenie w realiach historycznych postaci Zbawiciela, ale także ułatwi późniejsze zgłębianie tematów związanych z teologią poszczególnych ewangelistów. Jest bowiem dla nas rzeczą bezsporną, że chrześcijanin winien znać dobrze życie Jezusa Chrystusa. Niestety, z tą wiedzą najczęściej nie jest najlepiej, dlatego pierwsza część obecnej katechezy stanowi pewnego rodzaju sprawdzian wiadomości uczniów.

W następnej części katechezy nie chcemy tworzyć klasycznej harmonii ewangelii. Próbujemy jedynie utworzyć chronologiczne ramy życia Jezusa, których podstawę stanowią skąpe dane czterech ewangelii (Mt 2, 1; Mk 15, 42, Łk 1, 5; 2, 1; 3, 1 nn; 3, 23; J 2, 20; 18, 28; 19, 31). Obok zestawienia pewnych dat i faktów chcemy ukazać uczniom postać Jezusa w kontekście geograficznym. Niestety, niemożliwe jest dziś odtworzenie na podstawie ewangelii trasy Jego wędrówek. Można tylko, patrząc na mapę Palestyny odkryć miejscowości związane z obecnością Jezusa Chrystusa. Wreszcie w katechezie tej zestawiamy główne wydarzenia z ziemskiego życia Jezusa.

Celem jednak nadrzędnym nie tylko tej, ale wszystkich katechez tego roku jest umożliwienie młodzieży katechizowanej osobistego kontaktu z Chrystusem, pogłębienie wiary.

"Czy grożący nam zanik wiary i mała wyrazistość obrazu Chrystusa nie mają swej przyczyny również w tym, że wielu współczesnych chrześcijan zetknęło się jedynie z Chrystusem ogólnie i bezbarwnie zarysowanym, że nie otrzymali oni nigdy bodźca do całkowicie osobistego spotkania z Synem Bożym?"⁵.

2. KATECHEZA

Cel ogólny: Uczniowie winni zapoznać się z kontekstem historycznym i geograficznym życia oraz działalnością Jezusa Chrystusa.

3. MATERIAŁY

M 1*

Co wiemy o Jezusie?

"Chrześcijanie często w sposób skandaliczny nie znają Ewangelii. Oczywiście zdaje się im, że je znają, ponieważ słyszą je w niewielkich urywkach na mszy niedzielnej. (...)

Nieznajomość Ewangelii pociąga za sobą nieznajomość Chrystusa. Wprawdzie mówi się dzisiaj dużo o Chrystusie, lecz mówić o Nim bez głębokiej znajomości Ewangelii zakrawa na żart czy wręcz bluźnierstwo" (J. C. Barreau, Ewangelia dla każdego z nas, Warszawa 1973, s. 5)

Materiały do pracy w grupach

M 2*

Tablica chronologiczna

Czy przypominasz sobie w Piśmie świętym wzmianki o wymienionych tu osobach i wydarzeniach?

M 3*

Ojczyzna Jezusa

Jezus należał do Narodu Wybranego. Ojczyzną Jego była Galilea, a miastem rodzinnym mała miejscowość o nazwie Nazaret. Narodził się w Betlejem w Judei, na krótko przed śmiercią Heroda Wielkiego, mniej więcej 7 lat przed rokiem zerowym naszego dzisiejszego liczenia czasu.

(W roku 525 zakonnik scytyjski Dionizy Mały, na polecenie papieża Jana I, dokonał obliczenia powszechnie dziś przyjętej ery chrześcijańskiej. Rokiem zerowym, początkiem nowej ery miał być rok narodzenia Jezusa. Niestety, przy przeliczaniu pomylił się on o kilka lat. Praktycznie błąd ten jest bez większego znaczenia).

Swe dzieciństwo i młodość spędził Jezus w Nazarecie. Ewangeliści, św. Mateusz i św. Łukasz, którzy w swych Ewangeliach umieszczają tak Zwaną "Ewangelię dzieciństwa", podkreślają, że Józef był tylko prawnym ojcem Jezusa. Maryja Dziewica bowiem "znalazła się brzemienną za sprawą Ducha Świętego" (Mt 1, 18).

Językiem Jezusa był język aramejski, którym jeszcze dziś mówi się w niektórych okolicach Syrii. Hebrajski już wówczas był tylko językiem kultu i nauki.

M 4*

Publiczna działalność Jezusa

Początek publicznej działalności Jezusa Chrystusa związany był z wystąpieniem Jana Chrzciciela. Mówią o tym wszyscy czterej Ewangeliści. W piętnastym roku panowania cesarza Tyberiusza (ok. 27/28 po Chr.) w okolicach Jordanu zaczął głosić chrzest nawrócenia Jan Chrzciciel. Zbiegały się do niego tłumy. Również Jezus przyjął chrzest od Jana i mając wówczas około 30 lat rozpoczął swoją działalność publiczną. Trudno z pewnością rozstrzygnąć, czy Jezus zaczął nauczać dopiero po uwięzieniu Jana Chrzciciela (Mk 1, 14), czy też obaj działali równocześnie (J 3, 22). Głównym terenem działalności Jezusa była Galilea: okolice Jeziora Genezaret i miejscowości Kafarnaum, Betsaida i Korozain. Nie można również dokładnie odtworzyć szlaku Jego wędrówek. Zgromadził wokół siebie grupę uczniów "i wybrał spośród nich dwunastu, których też nazwał apostołami: Szymona, którego nazwał Piotrem; i brata jego, Andrzeja; Jakuba i Jana; Filipa i Bartłomieja; Mateusza i Tomasza; Jakuba syna Alfeusza, i Szymona z przydomkiem Gorliwy, Judę, syna Jakuba, i Judasza Iskariotę, który stał się zdrajcą" (Łk 6, 13-16). Miał też wielu zwolenników.

Jezus nauczał i na potwierdzenie swego posłannictwa i prawdziwości nauki czynił wielkie znaki - cuda. Treścią Jego nauki była Dobra Nowina o bliskości Królestwa Bożego. Nauczał o nim głównie w przypowieściach. Z Dobrą Nowiną zwrócił się do ludzi prostych i ubogich, a zwłaszcza do grzeszników i celników. Jego działalność i nauczanie wzbudziły wrogość u przywódców religijno-politycznych Narodu Wybranego.

Jak długo trwała Jezusowa działalność publiczna, dokładnie nie wiemy. Podaje się od jednego do trzech lat.

M 5*

"Pascha" Chrystusa

W ostatnim okresie swej działalności Jezus z uczniami i wielką liczbą pielgrzymów przybył do Jerozolimy na święto Paschy. Świadom powagi chwili spożył z uczniami Ostatnią Wieczerzę. W czasie tej Wieczerzy "wziął chleb i dzięki uczyniwszy połamał i rzekł: «To jest Ciało moje za was wydane. Czyńcie to na moją pamiątkę!» Podobnie skończywszy wieczerzę, wziął kielich, mówiąc: «Ten kielich jest Nowym Przymierzem we Krwi mojej. Czyńcie to, ile razy pić będziecie na moją pamiątkę!»" (1 Kor 11, 2425).

Zdradzony przez swego ucznia Judasza, Jezus został pojmany i postawiony przed Wysoką Radą Żydowską. Oskarżono Go o bluźnierstwo, ponieważ podawał się za Mesjasza, Syna Bożego. Wysoka Rada, nie mając władzy skazywania na śmierć, wydała Jezusa prokuratorowi rzymskiemu, Poncjuszowi Piłatowi, i wymusiła na nim skazanie Jezusa na śmierć krzyżową.

W święto Paschy, około 30 roku, Jezus został przybity do krzyża przed bramami Jerozolimy.

Według świadectwa Nowego Testamentu historia Jezusa nie skończyła się z Jego śmiercią na krzyżu. Zmartwychwstał i uczniowie dawali o Nim świadectwo, jako żyjącym. Głoszenie Dobrej Nowiny doprowadziło do powstania w Jerozolimie pierwszej wspólnoty chrześcijańskiej, stamtąd zaś Ewangelia rozeszła się na cały świat. Krzyż zaś stał się znakiem Jego wyznawców.

M6

Modlitwa - "Wyznanie wiary"

Wierzę (...) w jednego Pana Jezusa Chrystusa, Syna Bożego Jednorodzonego, który z Ojca jest zrodzony przed wszystkimi wiekami. Bóg z Boga, światłość ze światłości, Bóg prawdziwy z Boga prawdziwego. Zrodzony, a nie stworzony, współistotny Ojcu, a przez Niego wszystko się stało. On to dla nas, ludzi, i dla naszego zbawienia zstąpił z nieba. I za sprawą Ducha Świętego przyjął ciało z Maryi Dziewicy i stał się człowiekiem. Ukrzyżowany również za nas pod Poncjuszem Piłatem; został umęczony i pogrzebany. I zmartwychwstał trzeciego dnia, jak oznajmia Pismo. I wstąpił do nieba, siedzi po prawicy Ojca. I powtórnie przyjdzie w chwale sądzić żywych i umarłych: a Królestwu Jego nie będzie końca.

¹W. Kasper, Jezus Chrystus, Warszawa 1983, s. 59.

²A. Läpple, Od Księgi Rodzaju do Ewangelii. Wprowadzenie do lektury Pisma świętego, Kraków 1983, s. 381.

³Zob.: M. Wolniewicz Ewangelie kanoniczne, w; Katolicyzm A-Z, Praca zbiorowa pod red. Z. Pawlaka, Poznań 1982, s. 107.

⁴A. Läpple, dz. cyt., s. 399.

⁵A. Läpple, dz. cyt., s. 402.

opr. ab/ab