Wierzę w Boga Ojca

CZĘŚĆ TRZECIA

"WIERZĘ W BOGA OJCA"

 

U proroka Izajasza sam Jahwe kilkakrotnie stwierdza:
"Ja Pan, jestem pierwszy, z ostatnimi również Ja będę" (41, 4; 44, 6 itp.).
Nic tedy dziwnego, że wszystkie Symbole Wiary zaczynają się od wyznania wiary w Boga. To zaś, co Symbol Nicejsko-Konstantynopolitański mówi o Bogu sprowadza się do następujących stwierdzeń:
- że Bóg jest
- że Bóg jest jeden
- że jest Ojcem
- że jest wszechmocny
- że jest Stwórcą wszechrzeczy

1. Definicja Boga

Treściowo pierwszy artykuł Symbolu Wiary jest najważniejszy. Wszystko, co będzie potem powiedziane o Bogu, stanowi następstwo tego, że Bóg jest. To właśnie wyraża definicja Boga przekazana Mojżeszowi. Na jego usilne naleganie, żeby Bóg powiedział, kim jest, w odpowiedzi usłyszał słowa:

"Jestem, który jestem (...) Tak powiesz Synom Izraela: Jestem posłał mnie do was (...) Yo jest imię moje na wieki i to jest moje zawołanie na najdalsze pokolenia" (Wj 3, 13-15).

Dość powszechnie uważa się, że ta definicja wyraża jakby konieczność istnienia Boga. Bóg nie może istnieć. Istnienie, bycie należy do Jego istoty. Tak to rozumiał już Psalmista kiedy mówił:

"Niebo i ziemia przeminą, Ty zaś pozostaniesz. I całe one jak szata się zestarzeją (...) Ty zaś jesteś zawsze ten sam i lata Twoje nie mają końca" (Ps 102, 27n).

Najnowszy Katechizm tak wyjaśnia to określenie Boga:

"Bóg jest pełnią Bytu i wszelkiej doskonałością, bez początku i bez końca. Podczas gdy wszystkie stworzenia otrzymały od Niego to wszystko, czym są i co posiadają. On jest twoim bytem i z siebie samego jest tym wszystkim, czym jest" (pkt. 213).

Konsekwencją tego jest też przebywanie Boga z ludźmi. Bóg był z praojcami Abrahama, bo mówi:

"Jestem Bogiem ojca twego Abrahama, Bogiem Izaaka i Bogiem Jakuba" (Wj 3, 6).

Bóg będzie z Mojżeszem i przyszłymi pokoleniami bo obiecuje:

"To jest moje zawołanie na najdalsze pokolenia" (Wj 3, 12).

Warto zauważyć, że jedno ze znanych już w Starym Testamencie imion Mesjasza brzmi: Emmanuel, co oznacza "Bóg z nami".

2. Jedyny

Pierwszy jakby podtytuł pierwszego artykułu wiary dotyczy "jedyności" Boga. I tę prawdę Bóg sam objawił o sobie. Czytamy w księdze Powtórzonego Prawa:

"Słuchaj Izraelu, Pan jest naszym Bogiem, Panem jedynym" (6, 4).

U Izajasza tak oto wzywa grzeszników do nawrócenia:

"Nawróćcie się do Mnie, by się zbawić, wszystkie krańce świata, bo Ja jestem Bogiem i nikt inny" (Iz 45, 22n).

O jedyności Jahwe byli też przekonani Jego wyznawcy. Uczony w Piśmie z ewangelii mówi:

"Jeden jest i nie ma innego prócz Niego" (Mk 12, 32).

W związku z jedynością Boga Katechizm Kościoła Katolickiego cytuje następującą wypowiedź Tertuliana:

"Trzeba koniecznie, aby najwyższy byt był jedyny to znaczy nie mający nic sobie równego (...) Gdyby Bóg nie był jedyny, nie byłby Bogiem" (Adv. Marcionem, 1, 3).

3.Wszechmogący

Kolejnym atrybutem Boga jest Jego wszechmoc albo wszechmożność. Jest to jeden z tych przymiotów, o których Biblia mówi szczególnie często. Tak więc już z pierwszego wiersza całego Pisma św. wynika, że Bóg stworzył niebo i ziemię (Rdz 1, 1). O tym, że dla Boga nic nie jest niemożliwe wspomina wiele razy zarówno Stary (Jr 32, 17) jak i Nowy Testament (Łk 1, 37). Jedno z imion Boga brzmi:

"Potężny Bóg Jakuba" (Rdz 49, 24; Iz 1, 24).

Jest także powiedziane o Jahwe, że to "Pan dzielny i potężny w boju" (Ps 24, 8-10). Włada On zarówno dziejami świata jak i sercami poszczególnych ludzi (Est 4, 17; Prz 21, 1; Tb 13, 2). Dlatego Mędrzec Pański pyta:

"Któż może się oprzeć potędze Twojego imienia?" (Mdr 11, 21).

A Hiob, pełen podziwu, wyznaje:

"Wiem, że Ty wszystko możesz, co zamyślisz, potrafisz uczynić" (42, 2).

W dawnym Katechizmie Rzymskim znajdowało się zdanie:

"Jeśli nasz rozum przyjmie myśl o Bożej wszechmocy, z łatwością i bez żadnego wahania uzna to wszystko, przedstawi nam do wierzenia: to, co największe, najbardziej niezrozumiałe i najwznioślejsze, wykraczające poza zwyczaje prawa natury" (I 1, 13).

4. Inne przymioty Boga

Nasz Symbol Wiary mówi tylko o jedyności i wszechmocy Boga, ale Pismo św. Utożsamia Boga z kilku innymi Jego atrybutami. Wypada zaś o nich wspomnieć właśnie w tym miejscu dlatego, że wszechmożność Boga pozostaje niejako na ich usługach. I tak na przykład o swojej miłości do narodu wybranego tak mówi sam Jahwe:

"Bo góry mogą ustąpić i pagórki się zachwiać, ale miłość moja nie odstąpi od ciebie" (Iz 54, 10).

A nieco wcześniej:

"Czyż może niewiasta zapomnieć o swoim niemowlęciu (...) A nawet gdyby ona zapomniała Ja nie zapomnę o tobie" (Iz 49, 15).

Prawie tę samą myśl prorok Jeremiasz tak wyraża:

"Ukochałem cię odwieczną miłością, dlatego też zachowałem dla ciebie łaskawość" (Jr 31, 3).

Bóg jest niezrównany, wszechpotężny w swojej miłości.

Bóg jest także samą "łaską i wiernością" (Wj 34, 6; Ps 138, 2); Bóg jest miłością (1 J 4, 8. 16); Bóg jest prawdą (2 Sm 7, 28; Ps 119, 160); Bóg jest mądrością (Mdr 13, 1-9; 1 J 5, 20). Wszystkie te przymioty posiada w stopniu najwyższym. Jest samą łaską, samą miłością, samą prawdą, samą mądrością.

5. Ojciec

Treścią kolejnego artykułu wiary jest ojcostwo Boga. Wierzymy, że Bóg jest Ojcem. Biblia podaje wiele racji przemawiających za tym, żeby Boga uważać za Ojca.

Jest On, po pierwsze, Ojcem dlatego, że od niego pochodzi wszelkie stworzenie. On zrodził niejako to wszystko, co istnieje. W sławnym Kantyku Mojżesza znajdują się następujące słowa:

"Czyż nie On twym ojcem, twym stwórcą? Wszak On cię uczynił, umocnił? (Pwt 32, 6).

Jeszcze wyraźniej wypowiada się prorok Malachiasz:

"Czyż nie mamy wszyscy jednego Ojca? Czyż nie stworzył nas jeden Bóg? (2, 10).

Po drugie - Bóg jest w sposób bardzo szczególny ojcem Izraela z racji na przymierze, dzięki któremu naród wybrany został nazwany pierworodnym synem Jahwe. Na wyraźne polecenie Boga Mojżesz ma powiedzieć faraonowi:

"Synem moim pierworodnym jest Izrael;; (Wj 4, 22).

Jahwe jest też w sposób szczególny Ojcem przynajmniej niektórych władców Izraela. O następcy Dawida Jahwe mówi:

"Ja będę mu ojcem, a On będzie Mi synem" (2 Sm 7, 14).

Po trzecie - Bóg jest Ojcem ubogich, wdów, sierot i wszystkich uciśnionych. Psalmista stwierdza:

"Ojcem dla sierot i dla wdów opiekunem jest Bóg w swoim świętym mieszkaniu" (Ps 68, 6).

Po czwarte, wreszcie - Bóg jest ojcem Jezusa Chrystusa. Św. Paweł pisze:

"Błogosławiony Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa" (2 Kor 1, 3).

Z wypowiedzi zaś ewangelisty Mateusza wynika, że to było bardzo wyjątkowe ojcostwo:

"nikt nie zna Syna tylko Ojciec, ani Ojca nikt nie zna tylko Syn i ten, komu Syn zechce objawić" (Mt 11, 27).

6. Stworzyciel

Stosunkowo szeroko rozbudowany jest artykuł wiary dotyczący Boga Stworzyciela. Powiedziano w nim nie tylko to, że Bóg jest stwórcą, ale także i to, co Bóg stworzył. Otóż stworzył niebo i ziemię, wszystkie rzeczy widzialne i niewidzialne.

Od stwierdzenia, że Bóg jest stwórcą rozpoczyna się, jak wiadomo, całe Pismo św. (Rdz 1, 1). Stwierdzenie to stanowi odpowiedź na jedno z tych pytań, które nieustannie nurtują ludzkość od samego początku jej istnienia: skąd wziął się cały wszechświat, jakie są początki rodzaju ludzkiego? Wszystkie, proponowane dotychczas a oparte tylko na jedynie naturalnych możliwościach poznawczych umysłu ludzkiego, odpowiedzi na to pytanie ciągle nie znajdują ogólniejszego uznania między innymi dlatego, iż nie tylko, że różnią się między sobą ale także dlatego, że często wykluczają się nawzajem. Bez światła wiary umysł ludzki jest w tym względzie dość bezradny. Jakby wychodząc na przeciw tej bezradności Bóg, poprzez swoje objawienie zawarte w Piśmie św., podsuwa człowiekowi odpowiedź na to tak bardzo ważne pytanie. Autor Listu do Hebrajczyków powie:

"Przez wiarę poznajemy, że słowem Boga świat został tak stworzony, iż to, co widzimy, powstało nie z rzeczy widzialnych" (Hbr 11, 3).

Oprócz cytowanego już pierwszego wersetu Biblii, znajdujemy takie na przykład wypowiedzi u Izajasza proroka:

"Jam jest Pan, Ja uczyniłem wszystko. Sam rozpiąłem niebiosa, rozpostarłem ziemię" (44, 24). Psalmista błogosławi Pana" "który stworzył niebo i ziemię" (Ps 115, 15; por. 124, 8; 134, 3).

Omawiany artykuł Symbolu Wiary nie wyjaśnia, na czym polegał, jak się dokonywał sam proces stwarzania. Pewne szczegóły znajdujemy jednak w danych Pisma św. Znamiennie jest, na przykład, użycie czasownika bara - stwarzać, występującego tylko wtedy gdy jego podmiotem jest Bóg. Sens tego czasownika wyjaśnia cokolwiek cytowany przed chwilą tekst z Hbr 11, 3:

"światy zostały tak stworzone, iż to, co widzimy, powstało nie z rzeczy widzialnych".

Wynika z tego, że stwarzać - to znaczy uczynić coś z niczego. W 2 Mch 7, 28 czytamy:

"Proszę cię synu- mówi matka Machabeuszy - spojrzyj na niebo i na ziemię, a mając na oku wszystko, co jest na nich, zwróć uwagę na to, że z niczego stworzył je Bóg i że ród ludzki powstał w ten sam sposób".

Tak naturę stwarzania określiły sobory Laterański IV (DS 800) i Watykański I (DS 3025), zaś u Teofila Antiocheńskiego znajdujemy takie oto rozumowanie:

"Cóż nadzwyczajnego byłoby w tym, gdyby Bóg wyprowadził świat z istniejącej już wcześniej materii? Ludzki twórca, gdy otrzyma materiał, zrobi z niego wszystko, co zechce. Tymczasem moc Boga okazuje się właśnie tym, że wychodzi On od nicości, by uczynić wszystko, co zechce" (Ad Autolycum, 2, 4).

Rezultatem stwórczego działania Boga jest niebo i ziemia oraz świat istot zarówno widzialnych jak i niewidzialnych. Nie ma wątpliwości co do znaczenia terminu "ziemia". To świat zamieszkały przez ludzi, przez co rozumie się tylko suche lądy lecz także rzeki, morza i oceany. Bardziej bogaty w znaczenia jest rzeczownik niebo. Może on oznaczać sferę przebywania Boga, mówimy przecież w "Modlitwie Pańskiej": "Ojcze nasz, który jesteś w niebie" (Mt 6, 9) - zgodnie z tym, co czytamy w Ps 115, 16: "Niebo jest niebem Pana, synom zaś ludzkim dał ziemię". Dokładniej chodziłoby tu o cały świat duchów czystych, czyli aniołów, stanowiących jakby "dwór" albo "straż przyboczną" Boga. Ale niebo może oznaczać także wszystko to, co jest ponad ziemią, czyli firmament niebieski. To chyba właśnie tak rozumiane niebo miał na myśli Psalmista kiedy mówił:

"Niebiosa głoszą chwałę Boga, dzieła rąk Jego nieboskłon obwieszcza" (Ps 19, 2).

Rzeczy widzialne - to jakby synonimiczne określenie tego, co już zostało nazwane "ziemią". Szczegóły dotyczące stwarzania owych rzeczy widzialnych przedstawia Ks. Rodzaju.

W biblijnym opisie stwarzania świata widzialnego na uwagę zasługuje powtarzające się aż sześć razy stwierdzenie:

"I widział Bóg, że było dobre" (Rdz 1, 4. 10. 12. 18. 21. 31).

Wszystko, co wyszło z rąk Boga było dobre, głównie ze względu na takie właśnie swoje pochodzenie. Najprawdopodobniej wynikiem medytacji nad tymi stwierdzeniami jest następująca refleksja Mędrca Pańskiego:

"Miłujesz bowiem wszystkie stworzenia, niczym się nie brzydzisz, co uczyniłeś. Bo gdybyś miał coś w nienawiści, byłbyś tego nie uczynił (...)

Oszczędzasz wszystko, bo to wszystko Twoje, Panie, miłośniku życia" (Mdr 11, 24-26).

Taka postawa Stwórcy wobec stworzeń była możliwa dlatego, że "wszystkie były dobre".

W świecie stworzeń widzialnych miejsce szczególne - aż dziw, że symbol wiary w ogóle nie wspomina - zajmuje człowiek. Według opisu Ks. Rodzaju jego pojawienie się na istniejącym już świecie stanowiło wszechrzeczy. Opis stworzenia człowieka nie kończy się, co prawda, stwierdzeniem, że i to stworzenie było dobre, ale jest w zamian za to coś jeszcze bardziej cennego. Oto jest powiedziane:

"Po czym Bóg im błogosławił" (Rdz 1, 28).

Niezależnie od tego, co potem uczynił człowiek - chodzi o jego upadek - to błogosławieństwo nigdy nie zostało cofnięte. Dodajmy też, że tylko człowieka stworzył Bóg swoim własnym tchnieniem:

"Tchnął w jego nozdrza tchnienie życia, wskutek czego stał się człowiek istotą żywą" (Rdz 2, 7).

Świat niewidzialny tworzą przede wszystkim duchy czyste zwane inaczej aniołami. Według danych Pisma św. Aniołowie przewyższają swoją doskonałością wszystkie stworzenia widzialne (Dn 10, 9-12) i cieszą się przywilejem nieśmiertelności, co stwierdza między innymi Łukasz ewangelista mówiąc:

"Już bowiem umrzeć nie mogę - chodzi o tych, co już zmartwychwstali - gdyż są równi aniołom" (Łk 20, 36).

Celem ich istnienia jest słuchać nieustannie głosu Boga (Ps 103, 20), wpatrywać się w "oblicze Ojca Niebieskiego" (Mt 18, 10) i oddawać Bogu hołdy, przysparzając przez to należnej Mu chwały (Hbr 1, 6; Łk 1, 14). Tę samą myśl - cokolwiek wzbogaconą - tak oto wyraża autor Listu do Hebrajczyków:

"Czyż nie są oni (= aniołowie) wszyscy duchami przeznaczonymi do usług, posłanymi na pomoc tym, którzy mają posiąść zbawienie?" (Hbr 1, 14).

Z owych usług świadczonych przez aniołów Pismo św. Wymienia wiele. To oni strzegą bram raju po usunięciu z tego miejsca pierwotnego szczęścia Adama i Ewy (Rdz 3, 24), oni na Boże polecenie chronią przed śmiercią Lota (Rdz 19, 15nn), ratują wygnaną na pustynię Hagar z jej synem Izmaelem (Rdz 21, 17), i nie dopuszczają do śmierci Izaaka (Rdz 22, 17), pośredniczą w przekazywaniu Prawa (Dz 7, 53), zwiastują Marii narodziny Jezusa (Łk 1, 26nn) itp.

W Symbolach Wiary nie ma żadnej wzmianki ani o upadłych aniołach ani o grzechu pierwszych ludzi.

 

Artykuł jest fragmentem publikacji "Wydawnictwa m" - Komentarz do codziennego pacierza Spis treści - Komentarz do codziennego pacierza

---

Copyright © by Wydawnictwo "m"