Odpowiedzi na pytania o kapłaństwo

bp Jan Szkodoń

Odpowiedzi na pytania o kapłaństwo

Dla duchownych i świeckich

stron 112, 125x195 mm
ISBN 978-83-7485-033-9
cena det. 19.00 zł
strona www

Spis treści
Czym jest sakrament święceń?	7
Kapłaństwo Starego Testamentu	9
Co to jest kapłaństwo wiernych?	11
Kapłan	13
Co to znaczy, że kapłaństwo jest służbą?	15
Co to znaczy, że kapłan reprezentuje cały Kościół w modlitwie do Boga?	17
Kim jest kapłan?	20
Diakon a prezbiter	22
Obowiązki kapłanów i biskupów	24
Co to znaczy, że biskup pełni misję uświęcenia?	26
„Władza” biskupa	28
Jak wygląda obrzęd święceń biskupich?	30
Symbole zadań biskupich	34
Ordynariusz, arcybiskup, metropolita — co to znaczy?	36
Biskup, ksiądz i diakon	38
Kapłaństwo jako wybór	41
Eucharystia i spowiedź — najważniejsze posługi sakramentu kapłańtwa	43
Modlitwa prezbitera	46
Czym jest posłuszeństwo w kapłaństwie?	48
Na czym polega posłuszeństwo kapłana wobec biskupa?	50
Co oznacza „leżenie krzyżem” kapłana podczas obrzędu święceń?	52
„Wkładanie rąk”	54
„Modlitwa święceń”	56
Co oznacza namaszczenie rąk kapłana podczas sakramentu święceń?	58
„Chleb i wino”	60
Godność kapłańska	62
Co jest ważniejsze — być człowiekiem, czy być księdzem?	64
Kapłaństwo a miłość	66
Wolność kapłana	68
Sumienie kapłana	70
„Zagrożenie sumienia”	72
Czy kapłan potrzebuje formacji duchowej?	74
Słowo Boże w życiu kapłana	76
Eucharystia — centrum życia kapłana	78
Zanik poczucia grzechu?	80
Szukanie Chrystusa w kapłaństwie	82
Życie duchowe kapłana	84
Rozwój intelektualny kapłana	86
Teologia — czy tylko dla księży?	88
Formacja duszpasterska kapłana	92
Kim jest diakon?	94
Obowiązki diakona	96
Celibat — odpowiedzialność	98
Włożenie rąk i modlitwa nad diakonem	100
Dalmatyka i stuła — symbole szat liturgicznych diakona	102
Powołanie do kapłaństwa	104

 

 

Czym jest sakrament święceń?

Kapłaństwo jest sakramentem, dzięki „któremu posłanie, powierzone przez Chrystusa Apostołom, nadal jest spełniane w Kościele aż do końca czasów (Katechizm Kościoła Katolickiego, p. 1536).

Chrzest, bierzmowanie i Eucharystia są sakramentami wtajemniczenia chrześcijańskiego. Na nich opiera się powołanie do świętości i do apostolstwa. Te sakramenty udzielają Ducha do życia według powołania, aby po zakończeniu ziemskiej pielgrzymki osiągnąć niebo.

„Dwa inne sakramenty: święcenia (kapłaństwo) i małżeństwo są nastawione na zbawienie innych ludzi” (p. 1534). Służą do budowania Królestwa Bożego na ziemi. Przez służbę innym uświęcają tego, kto przyjmuje te sakramenty.

Chrzest i bierzmowanie konsekrują do kapłaństwa wspólnego. Ci, którzy zostają wyświęceni, konsekrowani, w imieniu Chrystusa karmią Kościół słowem i łaską Bożą (por. p. 1535).

Katechizm tak definiuje udział w Chrystusowym kapłaństwie przez święcenia; kapłaństwo wspólne jest udziałem tych, którzy zostali ochrzczeni i bierzmowani: „Sakrament święceń jest sakramentem, dzięki któremu posłanie, powierzone przez Chrystusa Apostołom, nadal jest spełniane w Kościele aż do końca czasów. Jest to więc sakrament posługi apostolskiej. Obejmuje on trzy stopnie: episkopat, prezbiterat i diakonat” (p. 1536).

Święcenia biskupie i święcenia prezbiteriatu są dwoma stopniami uczestnictwa w kapłaństwie Chrystusa, natomiast święcenia diakonatu nie dają udziału w służebnym (hierarchicznym) kapłaństwie, ale są to święcenia „dla posługi” (p. 1569).

Chrystus jest Jedynym, Najwyższym Kapłanem Nowego i Wiecznego Przymierza, który — przyjmując ludzką naturę — stał się Pośrednikiem między Ojcem niebieskim a ludźmi i złożył na Krzyżu ofiarę pojednania za zbawienie świata.

Kapłaństwo Starego Testamentu

Przez sakrament święceń ochrzczony zostaje włączony do stanu biskupów, prezbiterów i diakonów. Nie jest to wybór, delegacja, ustanowienie przez wspólnotę wierzących, lecz akt sakramentalny, który udziela Ducha Świętego, dla wykonywania „świętej władzy”. Ta władza pochodzi od samego Chrystusa, udzielana przez pośrednictwo Kościoła. Ten sakrament określany jest też słowem „konsekracja”, ponieważ w pewien sposób wyłącza chrześcijanina, a zarazem w nowy sposób wiąże z Chrystusem i Kościołem. Widzialnym znakiem konsekracji jest włożenie rąk biskupa na głowę kandydata.

Zapowiedzią kapłaństwa Nowego Testamentu było kapłaństwo Aarona i posługa lewitów. Bóg wybrał jedno z dwunastu pokoleń, pokolenie Lewiego, i przeznaczył je do służby liturgicznej. Kapłani zostali ustanowieni „dla ludzi ... w sprawach odnoszących się do Boga, aby składali dary i ofiary za grzechy” (Hbr 5,1). Lewici głosili słowo Boże, prowadzili Izraelitów do Boga przez modlitwę i ofiary. Nie mogli jednak dokonać ostatecznego uświęcenia (por. Hbr 5,3); tego mogła dokonać jedynie ofiara Chrystusa, Syna Bożego, który stał się człowiekiem i umarł na krzyżu dla naszego zbawienia.

Wszystkie zapowiedzi Starego Testamentu wypełniły się w Jezusie Chrystusie, „jedynym pośredniku między Bogiem a ludźmi” (1 Tm 2,5). Tradycja chrześcijańska uważa Melchizedeka — kapłana Boga Najwyższego (por. Rdz 14,18) za zapowiedź kapłaństwa Jezusa Chrystusa. On jest arcykapłanem na wzór Melchizedeka (por. Hbr 5,10), święty, niewinny, nieskalany (por. Hbr 7,26), który jedną ... ofiarą udoskonalił na wieki tych, którzy są uświęcani” (Hbr 10,14).

Ofiara, jaką Chrystus złożył na krzyżu, jest jedyna, dokonana raz na zawsze. Ta jedyna ofiara uobecnia się we Mszy świętej. Tak samo jedyne kapłaństwo Chrystusa uobecnia się w kapłaństwie służebnym (w biskupstwie i w prezbiteracie). „Sam Chrystus jest prawdziwym Kapłanem, a inni są tylko Jego sługami” (św. Tomasz z Akwinu).

Co to jest kapłaństwo wiernych?

Chrystus, Najwyższy Kapłan i jedyny Pośrednik, uczynił Kościół „królestwem — kapłanami dla Boga i Ojca swojego” (Ap 1,6). Cały Kościół, duchowni i świeccy, uczestniczy w Kapłaństwie Chrystusa.

Uczestnictwo ochrzczonych w Kapłaństwie Chrystusa nazywa się kapłaństwem wiernych, natomiast kapłaństwo prezbiterów (księży) i biskupów nazywa się hierarchicznym lub służebnym.

Kapłaństwo wiernych i kapłaństwo hierarchiczne różnią się „co do istoty”, będąc sobie „wzajemnie przyporządkowane” (Katechizm, p. 1547). Kapłaństwo wspólne wiernych „urzeczywistnia się przez rozwój łaski chrztu, przez życie wiarą, nadzieją i miłością, przez życie według Ducha” (p. 1547). Ochrzczeni realizują swoje kapłaństwo przez to, że wraz z Ofiarą Chrystusa i przez Chrystusa składają Ojcu niebieskiemu siebie samych i wszystko, co wypełnia ich życie. Ofiarują modlitwy i apostolstwo, życie rodzinne, pracę, samotność i cierpienie, odpoczynek, pokutę i umartwienie. Przez tę ofiarę uświęcają nie tylko siebie, ale i innych. Stają się więc kapłanami przez ofiarę i pośrednictwo w uświęcaniu i zbawieniu świata. W szczególny sposób ofiarowanie siebie i świata Ojcu, wraz z Ofiarą Chrystusa, dokonuje się w czasie Eucharystii. Kapłaństwo wiernych wyraża się też w tym, że świeccy czytają w czasie liturgii Pismo Święte, prowadzą niektóre modlitwy i — za pozwoleniem biskupa — mogą rozdawać Komunię świętą.

Chrystus pełni przez świeckich misję prorocką. Nie tylko hierarchia, ale wszyscy ochrzczeni, a tym bardziej bierzmowani, są uzdolnieni i zobowiązani, aby słowem i całym życiem głosić Ewangelię. Niektórzy świeccy przekazują naukę Chrystusa katechizując, pracując w duszpasterstwie rodzin, w środkach społecznego przekazu.

Świeccy uczestniczą także w posłannictwie królewskim i pasterskim Chrystusa. Jeśli uczeń Chrystusa nie poddaje się skłonnościom do grzechu, można go nazwać królem, bowiem swoją wolność poddaje prawdzie Bożej, aby służyć innym przez ofiarną miłość. Świeccy współdziałają ze swymi pasterzami „w służbie dla wspólnoty kościelnej, dla jej wzrostu i żywotności, wybierając rozmaite posługi, według łaski i charyzmatów, jakich im Pan udzieli” (p. 910).

Kapłan

„Kapłaństwo służebne służy kapłaństwu wspólnemu i przyczynia się do rozwoju łaski chrztu wszystkich chrześcijan” (Katechizm, p. 1547).

Kapłaństwo służebne, hierarchiczne, jest jednym ze środków, przez które „Chrystus nieustannie buduje i prowadzi swój Kościół” (p. 1547).

W wyświęconym kapłanie, który pełni służbę w Kościele, jest obecny i działa sam Jezus Chrystus „jako Głowa swojego Ciała, jako Pasterz swojej owczarni, Arcykapłan odkupieńczej ofiary, Nauczyciel prawdy” (p. 1548). Dokumenty Kościoła podkreślają, że kapłan działa „w osobie Chrystusa — Głowy” (łac. in persona Christi). Znaczy to, że działa nie tylko w zastępstwie, nie tylko w imieniu Chrystusa, ale w utożsamieniu z Najwyższym, Jedynym Kapłanem. Gdy wyświęcony kapłan sprawuje sakramenty, sam Chrystus działa przez niego.

W posłudze wyświęconych, a zwłaszcza w posłudze biskupów i prezbiterów, staje się „widzialna obecność Chrystusa jako Głowy Kościoła” (p. 1549). Katechizm przypomina wyrażenie św. Ignacego Antiocheńskiego: biskup jest „figurą Ojca”, jakby żywym obrazem Boga Ojca.

Każdy, kto został wyświęcony, a więc diakon, prezbiter czy biskup, każdego dnia winien sobie uświadomić wielkość otrzymanej łaski. Nikt nie jest godzien tak wielkiego daru. Chrystus wybiera tych, których chce i posyła ich, aby pełnili służbę kapłańską wobec uczniów Chrystusa. Święcenia wyciskają na duszy niezatarty, duchowy znak, upodabniają do Chrystusa — Kapłana, na nowo jednoczą z Kościołem. Obdarowanie łaską święceń zobowiązuje nie tylko do pełnienia służby kapłańskiej, ale zobowiązuje także do realizacji powołania do świętości. Łaska święceń nie zabezpiecza człowieka przed słabościami, wadami i grzechami. Święcenia są pomocą i wezwaniem, ale po święceniach w dalszym ciągu człowiek jest słaby, poddany pokusom szatana, ulegający złym wpływom świata.

Chrystus działa także przez grzesznego szafarza, który ważnie sprawuje sakramenty, ale niezwykle ważne jest świadectwo życia, osobista świętość kapłana, co ujawnia się w czasie sprawowania sakramentów, w głoszeniu Ewangelii, w całej posłudze duszpasterskiej i w każdej dziedzinie życia. Wierni słusznie domagają się, aby w życiu kapłana była jedność tego, co głosi, tego, co sprawuje, z tym, co czyni.

Co to znaczy, że kapłaństwo jest służbą?

„Kapłaństwo ma charakter służebny... jest całkowicie skierowane ku Chrystusowi i ludziom. Zależy całkowicie od Chrystusa i Jego jedynego kapłaństwa” (Katechizm, p. 1551).

Jezus Chrystus, Syn Boży i prawdziwy człowiek, jest Kapłanem, czyli Pośrednikiem pomiędzy Ojcem i ludzkością (por. Hbr 8-9). Stał się pośrednikiem przez całe ziemskie życie, ale szczególnie przez ofiarę na krzyżu. „Nie przyszedł, aby Mu służono, lecz aby służyć” (Mt 20,28). Jest Pasterzem, który daje życie za owce, jest Barankiem ofiarującym siebie dla naszego odkupienia (por. J 1,36).

Cały lud Nowego Przymierza stanowi „święte kapłaństwo dla składania duchowych ofiar, przyjemnych Bogu przez Jezusa Chrystusa” (1 P 2,5).

Jezus wybiera i ustanawia Dwunastu, „aby Mu towarzyszyli, by mógł wysyłać ich na głoszenie nauki, i by mieli władzę wypędzać złe duchy” (Mk 3,14-15). Jezus daje Apostołom władzę, która pochodzi od Ojca, a która została dana Mu i która objawiła się po zmartwychwstaniu: „Dana Mi jest wszelka władza w niebie i na ziemi. Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego” (Mt 28,18-20).

Jedyny, Najwyższy Kapłan utożsamia się z tymi, których ustanawia kapłanami: „Kto was przyjmuje, Mnie przyjmuje; a kto Mnie przyjmuje, przyjmuje Tego, który Mnie posłał” (Mt 10,40). „Kto was słucha, Mnie słucha, a kto wami gardzi, Mną gardzi” (Łk 10,16). „Jak Ojciec Mnie posłał, tak i Ja was posyłam” (J 20,21). Jezus pełni misję zleconą przez Ojca. Apostołom przekazał misję sam Chrystus. Podkreśla: „Beze Mnie nic nie możecie uczynić” (J 15,5). Apostołowie pełnią posłannictwo dzięki łasce Chrystusa i mocy Ducha Świętego: „Weźmijcie Ducha Świętego” (J 20,22); „To czyńcie na moją pamiątkę” (Łk 22,19).

Apostołowie kontynuują w historii zbawczą misję Jezusa dzięki Jego łasce.

Od początku Kościoła przekazywane jest kapłaństwo służebne przez włożenie rąk (por. Dz 6,6); 1 Tm 4,14). Kapłani otrzymują dar Ducha, są powołani i uzdolnieni do kontynuowania posługi jednania, troszczenia się o Bożą owczarnię i nauczania (por. Dz 20,28).

Biskupi, prezbiterzy i diakoni są sługami Chrystusa. Pełnią Jego misję, głoszą Jego Ewangelię, sprawują Jego sakramenty, uobecniają Jego pasterską troskę. Św. Piotr wzywa: „Starszych więc (prezbiterów)... proszę, ja również starszy (prezbiter)... paście stado Boże... nie ze względu na niegodziwe zyski, ale z oddaniem” (1 P 5,1-4).

Co to znaczy, że kapłan reprezentuje cały Kościół w modlitwie do Boga?

Kapłan nie tylko reprezentuje Chrystusa wobec Kościoła, ale także działa „w imieniu całego Kościoła, gdy zanosi do Boga modlitwę Kościoła, a zwłaszcza gdy składa Ofiarę eucharystyczną” (Katechizm, p. 1552). Wyświęcony kapłan jest sługą Chrystusa obecnego w Kościele.

Ojciec Święty Jan Paweł II podkreśla, że kapłan jest sługą Kościoła-tajemnicy, Kościoła-komunii, Kościoła-misji (adh. Pastores dabo vobis, 16).

Kościół jest tajemnicą, to znaczy znakiem i pamiątką obecności Chrystusa pośród nas i dla nas. Kościół jest Ciałem Chrystusa i Jego Oblubienicą. Kapłan dokonuje sakramentalnych znaków obecności Chrystusa zmartwychwstałego w Kościele.

Kościół jest komunią, wspólnotą, wciąż gromadzoną przez Boże słowo, sakramenty, a szczególnie Eucharystię. Komunia ochrzczonych jest dziełem Chrystusa, który przyciąga wszystkich do siebie. Lud odkupiony obdarza Duchem Świętym, Duchem jedności i miłości. Kapłan jest sługą komunii, sprawuje Eucharystię, sakrament miłości i jedności, w spowiedzi pomaga wiernym przezwyciężać grzech, który dzieli ludzi.

Kościół jest misją. „Jak Ojciec Mnie posłał, tak i Ja was posyłam” (J 20,21). „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody ... a oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata” (Mt 28,18-20). Cały Lud Boży jest posłany, aby nieść Ewangelię światu. Ale w szczególny sposób misję Chrystusa kontynuują w historii kapłani. Warunkiem owocności misji jest zjednoczenie kapłanów z Jezusem, a „w Nim jedność ich samych między sobą oraz z Ojcem, jak świadczy modlitwa arcykapłańska Pana, zawierająca syntezę Jego misji (por. J 17,20-23)”. (Pastores..., p. 14).

„W imieniu całego Kościoła” — nie oznacza to, że kapłani są delegatami wspólnoty. Powołanie do kapłaństwa jest darem Bożym. Chrystus wybiera tych, których chce. „Ja was wybrałem” (J 15,16). Kapłan jest „z ludu i dla ludu”, ale to nie wierni ochrzczeni wybierają kogoś, by był dla nich pasterzem. Tym, który wybiera, jest Zbawiciel. W Kościele odczytanie powołania dokonuje się zarówno w sercu, jak i przez papieża, biskupa czy jego reprezentantów, którzy podejmują decyzję, kto zostanie wyświęcony.

O kapłaństwie, które jest darem i tajemnicą, tak czytamy w Orędziu na zakończenie Synodu w 1990 r.: „Ostatecznym źródłem naszej tożsamości jest miłość Ojca. Z posłanym przez Niego Synem, Najwyższym Kapłanem i Dobrym Pasterzem, jesteśmy sakramentalnie złączeni w kapłaństwie służebnym dzięki działaniu Ducha Świętego. Życie i posługa kapłana są kontynuacją życia i działalności Chrystusa. Na tym zasadza się nasza tożsamość, nasza prawdziwa godność i to jest źródłem radości i pewności w naszym życiu”.

Kim jest kapłan?

Kapłaństwo można przyjąć i poznać tylko w wierze. Odnosi się to do samego kapłana i do każdego ucznia Chrystusa.

Kapłan „powinien ... podtrzymywać i rozwijać w wierze świadomość pełnej i zdumiewającej prawdy o tym, kim jest: sługą Chrystusa i szafarzem tajemnic Bożych (por. 1 Kor 4,1) ... Są oni powołani, aby coraz głębiej uświadamiać sobie dar Boży i zawsze o nim pamiętać” — pisze Ojciec Święty w adhortacji Pastores dabo vobis, p. 73. Jan Paweł II przypomina słowa apostoła: „Dobrego depozytu strzeż z pomocą Ducha Świętego, który w nas mieszka” (2 Tym 1,14).

Powołanie do kapłaństwa jest darem. Święcenia kapłańskie są darem. Taka jest podstawowa prawda o tym, kim jest kapłan. Ale takie spojrzenie jest możliwe tylko dla człowieka wiary. Człowiek wiary patrzy na otrzymany dar oczyma Chrystusa.

Każdy z nas, kapłanów, wciąż musi troszczyć się o rozwój wiary. Trzeba się modlić o głęboką wiarę dla kapłanów, by myślenie o sobie i kapłaństwie opierali o Ewangelię, a nie o zmieniające się ludzkie mody i opinie. Formacja kapłańska zmierza przede wszystkim do tego, by „kapłan był człowiekiem wiary i by stawał się nim coraz bardziej: by widział siebie zawsze w prawdzie, oczyma Chrystusa” (Jan Paweł II).

Św. Paweł prosi chrześcijan, by patrzyli na kapłana oczyma wiary: „Niech więc uważają nas ludzie za sługi Chrystusa i za szafarzy tajemnic Bożych” (1 Kor 4,1).

Obecnie często podkreśla się, że ksiądz jest oceniany według postępowania. Dla wielu nie jest ważne to, że ktoś został wyświęcony, ale ważne jest, jakim jest kapłanem. Jest to wielkie zobowiązanie dla tych, którzy otrzymali sakrament święceń: „A od szafarzy już tutaj się żąda, aby każdy z nich był wierny” (1 Kor 4,2).

Potrzebna jest wiara, aby korzystać z posługi kapłana, także wtedy, gdy sprawuje Eucharystię niezbyt pobożnie, spowiada zbyt szybko i nie zawsze w życiu potwierdza to, co głosi. Wierni mają prawo stawiać księżom wysokie wymagania, ale winni pamiętać o modlitwie za biskupów, księży — prezbiterów i diakonów. W rozmowach o duchownych winna się wyrażać i objawiać wiara w spojrzeniu na Kościół i na tych, którzy zostali wyświęceni.

Ojciec Święty zwraca też uwagę na to, że wiara w kapłaństwie jest podstawą miłości między kapłanami: „Musi uznawać tę samą prawdę we współbraciach, co jest podstawą szacunku i miłości wobec innych kapłanów” (Pastores... p. 73).

Diakon a prezbiter

Sakrament święceń posiada trzy stopnie. Od starożytności noszą nazwy: biskup, prezbiter, diakon. Nauka katolicka uznaje, że istnieją dwa stopnie uczestnictwa w hierarchicznym (służebnym) kapłaństwie Chrystusa: episkopat (święcenia biskupie) i prezbiteriat (popularnie: „wyświęcenie na księdza”). Diakonatu udziela się, aby wyświęcony pomagał biskupowi i prezbiterowi (księdzu). Słowo „kapłan” odnosi się do biskupa i prezbitera, nie zaś do diakona. Zarówno łaski biskupstwa, prezbiteriatu, jak i diakonatu udziela się za pośrednictwem aktu sakramentalnego, zwanego „święceniami”.

Św. Ignacy Antiocheński pisał: „Niech wszyscy szanują diakonów, jak samego Jezusa Chrystusa, a także biskupa, który jest obrazem Ojca, i prezbiterów, jako Radę Boga i zgromadzenie Apostołów; bez nich nie można mówić o Kościele”.

Przez święcenia biskupie udziela się „pełni sakramentu święceń, która zarówno w tradycji liturgicznej Kościoła, jak i w wypowiedziach świętych Ojców nazywana jest najwyższym kapłaństwem lub pełnią świętego posługiwania” (Katechizm, p. 1557).

Każdy biskup posiada święcenia, które otrzymał od innego biskupa; i tak kolejni biskupi — począwszy od Apostołów — wkładają ręce na swoich następców. Tę „ciągłość” w nakładaniu rąk (udzielaniu święceń biskupów), od Apostołów, aż do naszych czasów, nazywamy sukcesją apostolską.

„Apostołowie ubogaceni zostali przez Chrystusa specjalnym wylaniem Ducha Świętego zstępującego na nich, sami zaś przekazali dar duchowy pomocnikom swoim przez włożenie na nich rąk; dar ten przekazany został aż do nas w sakrze biskupiej” (Katechizm, p. 1556).

Decyzję o tym, kto zostaje wyświęcony na biskupa, podejmuje Biskup Rzymu, następca św. Piotra.

Obowiązki kapłanów i biskupów

„Biskupi razem z prezbiterami, swymi współpracownikami, mają przede wszystkim obowiązek głoszenia Ewangelii Bożej, zgodnie z poleceniem Pana” — czytamy w Katechizmie Kościoła Katolickiego (p. 888). Są oni „autentycznymi, czyli upoważnionymi przez Chrystusa, nauczycielami”.

Chrystus dał Kościołowi udział w swej nieomylności. „Przez nadprzyrodzony zmysł wiary Lud Boży trwa niezachwianie w wierze pod przewodnictwem żywego Urzędu Nauczycielskiego Kościoła” (p. 889).

Urząd Nauczycielski czuwa, aby prawdy wiary i zasady moralności były przekazywane bez błędów i wypaczeń. Chrystus udziela daru nieomylności Biskupowi Rzymu, gdy ogłasza definitywnie naukę dotyczącą wiary i moralności. Nieomylność przysługuje także biskupom, gdy razem z następcą św. Piotra podają jakąś prawdę do wierzenia jako objawioną przez Boga. Lud Boży winien przyjąć tak głoszone prawdy wiary i moralności z „posłuszeństwem wiary”.

Katechizm podkreśla, że biskupi, jako następcy Apostołów, cieszą się szczególną opieką Ducha Świętego w nauczaniu zwyczajnym. Gdy zgodnie z papieżem i innymi biskupami nauczają w sprawach wiary i moralności, choć nie wypowiadają się w „sposób definitywny”, wtedy także przekazują autentyczną naukę Chrystusa, i wierni winni im okazać „religijną uległość ducha” (p. 892).

Wiadomą jest rzeczą, że biskup przekazuje prawdy wiary i zasady moralne w sobie właściwy sposób. W jego homiliach i listach pasterskich objawia się temperament, wiedza, doświadczenie apostolskie i życie wewnętrzne. Ważne jest, by słuchać nauczania biskupa z wiarą. Mając nawet inny pogląd na przykład na ocenę rzeczywistości, nie traktować nauczania wiary i moralności jako „jego poglądów”, czy „poglądów papieża”. Dla członków Kościoła Katolickiego nauczanie Piotra naszych czasów i następców Apostołów w sprawach wiary i zasad moralnych jest przekazywaniem nauki Chrystusa.

Co to znaczy, że biskup pełni misję uświęcenia?

Biskup pełni misję uświęcania. Jest „szafarzem łaski najwyższego kapłaństwa, w szczególności w Eucharystii” (Katechizm, p. 893).

Każdy biskup, ale przede wszystkim biskup diecezjalny, pełni misję uświęcania przez modlitwę i posługę sakramentów. Tylko biskup może udzielać sakramentu święceń: biskupstwa, prezbiteratu i diakonatu. Biskup udziela sakramentu bierzmowania, ale może zlecić szafarstwo tego sakramentu prezbiterowi (księdzu).

Biskup kierujący diecezją (biskup diecezjalny) jest nauczycielem modlitwy, modlitwą kieruje i ją ożywia. Jest stróżem posługi sakramentalnej. Troszczy się, by sakramenty były udzielane i przyjmowane nie tylko ważnie, ale i godnie. Tę odpowiedzialność realizuje przez swoich współpracowników prezbiterów, osoby zakonne i wiernych świeckich. Szczególna odpowiedzialność biskupa dotyczy Eucharystii. Biskup troszczy się, by kapłani sprawowali Mszę świętą pobożnie i zgodnie z przepisami prawa kanonicznego. Na wszystkie sposoby stara się, aby wierni uczestniczyli w Eucharystii niedzielnej czynnie i w sposób pełny, a więc przyjmując Komunię świętą. Biskup troszczy się o budowę nowych świątyń, o adorację Najświętszego Sakramentu.

Księża otrzymują od biskupa prawo do spowiadania. Nie wystarczy mieć święcenia, ale potrzebna jest od biskupa władza do korzystania z łaski święceń w konfesjonale. Podobnie biskup daje prezbiterowi władzę do błogosławienia małżeństw.

Biskup wypełnia misję uświęcania także przez to, że troszczy się o przygotowanie rodziców do chrztu ich dzieci, o formację dzieci przed pierwszą Komunią świętą, o należyte przygotowanie i przeżycie bierzmowania. Wielką wagę przykłada każdy biskup do tego, by młodzi starannie się przygotowali do zawarcia sakramentu małżeństwa. A „źrenicą oka” dla każdego biskupa jest Seminarium, gdzie przeżywają duchową, intelektualną i apostolską formację przyszli księża.

„Władza” biskupa

Biskupi uczestniczą w godności i zadaniach Chrystusa Pasterza i Króla. „Kierują powierzonymi sobie poszczególnymi Kościołami jako zastępcy i legaci Chrystusa radami, zachętami i przykładami, ale także mocą swego autorytetu i władzy świętej” (Katechizm Kościoła Katolickiego, p. 894).

Władza, jaką biskup sprawuje w imieniu Chrystusa, jest „własna, zwyczajna i bezpośrednia”, to znaczy biskup nie jest zastępcą papieża, ale swoją władzę powinien wykonywać „w jedności z całym Kościołem pod przewodnictwem papieża” (p. 895).

Swoją władzę w diecezji biskup spełnia z pomocą urzędu zwanego Kurią Biskupią. Zazwyczaj, szczególnie w Polsce, posiada biskupów współpracowników (biskupi pomocniczy). Władza biskupa obejmuje wszystkich katolików w diecezji, ale w szczególności księży, którzy w czasie święceń przyrzekają posłuszeństwo swemu biskupowi. Księża, posłuszni biskupowi, spełniają zadania, jakie im zleci. Niektórzy świeccy, a także osoby zakonne, otrzymują od biskupa „misję kanoniczną”, czyli szczególne prawo do apostolstwa i szczególne zadanie do wypełnienia (katechizacja, duszpasterstwo rodzin).

Dla każdego biskupa wzorem jest Chrystus, Dobry Pasterz, który prowadzi owce do Ojca i daje życie za swoje owce. Udział w godności Chrystusa-Króla przypomina biskupowi, że „służyć, to znaczy królować”.

Katechizm przypomina stwierdzenie Soboru Watykańskiego II: „Biskup... niech się nie wzbrania wysłuchiwać swoich poddanych, których jak dzieci własne bierze w opiekę... Wierni zaś winni pozostawać w łączności z biskupem, jak Kościół z Chrystusem, a Jezus Chrystus z Ojcem” (p. 896).

Warto przytoczyć słowa św. Ignacego Antiocheńskiego: „Wszyscy idźcie za biskupem jak Jezus Chrystus za Ojcem... Niech nikt w sprawach dotyczących Kościoła nie robi niczego bez biskupa... Jeżeli modlitwa wspólna dwóch wierzących ma tak wielką moc, o ileż bardziej modlitwa biskupa i całego Kościoła”.

opr. mg/mg