Kaplica Communio Sanctorum

Jedna z kaplic w podziemiach bazyliki Miłosierdzia Bożego jest darem kościoła węgierskiego. Podczas uroczystości jej poświęcenia odczytano list papieża Jana Pawła II, w którym pisał: Przy tej okazji przychodzą na myśl sięgające wieków braterstwo i duchowa wspólnota narodów polskiego i węgierskiego. Ta nowa kaplica jest bowiem wymownym znakiem tej przyjaźni i wspólnego religijnego dziedzictwa.

Od momentu, gdy św. Faustyna otrzymała w swoich wizjach polecenie szerzenia czci Bożego Miłosierdzia, minęło kilkadziesiąt lat. Dopiero za sprawą papieża Jana Pawła II katolicy na całym świecie usłyszeli o konieczności kultu największego obok świętości i sprawiedliwości przymiotu Boga. Od chwili beatyfikacji s. Faustyny kult Miłosierdzia zaczął się rozszerzać, docierając do najdalszych zakątków świata. Z każdym rokiem do Łagiewnik zaczęło napływać więcej pielgrzymów, aż wybudowane pod koniec XIX w. sanktuarium, należące do Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia, stało się zbyt małe dla przybywających pątników. Dlatego w latach 1999-2002 wybudowano dwupoziomową bazylikę w kształcie elipsy, zdolną pomieścić nawet pięć tysięcy osób. W jej podziemiach umiejscowiono pięć kaplic: św. s. Faustyny, Matki Bożej Bolesnej, św. Andrzeja Apostoła, Świętego Krzyża i Communio Sanctorum.

Kaplica Communio Sanctorum, czyli Obcowania Świętych jest darem Kościoła węgierskiego, pierwszym darem narodowym dla łagiewnickiego sanktuarium. Inicjatorem jej budowy był ks. Lajosza Antalóczy, gorliwy propagator kultu Bożego Miłosierdzia na Węgrzech, założyciel Fundacji Bożego Miłosierdzia, tłumacz na język węgierski i promotor wydania Dzienniczka s. Faustyny. Opracowanie koncepcji teologicznej i artystycznej powierzono małżeństwu László i Nadii Puskás, wykładowcom lwowskiej Akademii Sztuk Pięknych. László Puskás jest protoprezbiterem, księdzem greckokatolickim, wykładowcą sztuki sakralnej na ASP i w seminarium duchownym w Użgorodzie, redaktorem naczelnym ukraińskiej wersji czasopisma teologicznego „Communio”, a jego prace podziwiać można w świąty niach na Ukrainie, Węgrzech i w Kanadzie. Zaprojektowana przez niego kaplica miała zostać wykonana w rzadko wykorzystywanej dziś przez Kościół zachodni technice mozaiki. Prace rozpoczęły się w czerwcu 2003 r. od przerysowania na ściany poszczególnych elementów projektu i trwały zaledwie rok, bo już jesienią 2004 r. kaplica została udostępniona wiernym. Jej poświęcenie odbyło się 9 X 2004 r., w czasie trwającej trzy dni narodowej pielgrzymki Węgrów do łagiewnickiego sanktuarium; wtedy też prymas Węgier kard. Peter Erdö dokonał zawierzenia narodu węgierskiego Bożemu Miłosierdziu.

Ściany kaplicy pokryte zostały mozaiką, jedną z najstarszych technik zdobniczych, znaną już w starożytności. W budownictwie sakralnym była ona obecna od samego początku chrześcijaństwa, wykorzystywano ją do zdobienia posadzek, ścian i kopuł. Technika ta polega na ułożeniu obrazu lub ornamentu z drobnych kolorowych kawałków: szkła, kamyków, ceramiki, kamieni szlachetnych lub półszlachetnych na niezwiązanej zaprawie wapiennej, cementowej lub żywicznej; najczęściej jest to mastyks (żywica jednego z drzew rosnących w basenie Morza Śródziemnego).

W kaplicy węgierskiej kompozycja została stworzona z tysięcy maleńkich kawałków szklanego tworzywa w najrozmaitszych kolorach i odcieniach. Zastosowano tutaj specjalny typ szkła — szkło smaltowe, o specyficznym metalicznym połysku, które specjalnie do tego celu sprowadzono z Włoch. Dzięki tak szerokiej palecie barw mozaika jest niezwykle żywa i dynamiczna, a twarze przedstawionych postaci pełne ekspresji. Dzięki złotym płatkom zatopionym w szklanym tworzywie aureole otaczające głowy świętych lśnią prawdziwym złotem.

Mozaika z kaplicy Communio Sanctorum przedstawia tajemnice komunii świętych z Chrystusem. W centrum kompozycji, nad trawertynowym ołtarzem, znajduje się ikona Chrystusa ze św. Faustyną (przedstawienie, które pojawia się na obrazie Jezu ufam Tobie). Na obu bocznych ścianach kaplicy odnajdujemy świętych, błogosławionych, bohaterów wiary i męczenników. Po prawej stronie Pana Jezusa mozaikowy rząd postaci rozpoczyna Matka Boska, po lewej główne miejsce zajmuje św. Stefan, patron Węgier, król, który zjednoczył plemiona węgierskie i doprowadził do końca proces chrystianizacji. Za św. Stefanem następują postacie określane jako polityczne: św. Jadwiga, św. Kinga, św. Emeryk. Postacie, których jest 68, zostały pogrupowane według ośmiu Błogosławieństw. Na niektórych sylwetkach dostrzec można czerwone krzyżyki — w ten sposób oznaczono męczenników za wiarę.

W mozaice wykorzystano starochrześcijański typ ikonograficzny — Deesis, czyli ikony wstawienniczej, w prawosławiu obecny w każdym ikonostasie. W Deesis centralną postacią jest Chrystus — Wszechwładca, obok Niego Maryja, a po drugiej stronie Jan Chrzciciel, który w tej mozaice został zastąpiony postacią św. Stefana. Często kompozycja rozszerzana jest o inne postaci, w tym przypadku świętych; powstaje wtedy tzw. Wielkie Deesis. Przedstawienie to jest związane z Sądem Ostatecznym. Maryja i Jan Chrzciciel to przedstawiciele ludzkości, którzy wypraszają łaskę dla grzeszników.

Kaplica Communio Sanctorum to miejsce, które nie jest tylko znakiem przyjaźni dwóch narodów. Ono jest także symbolem spotkania estetyki Wschodu z religijnym dziedzictwem Zachodu, jest przestrzenią dla naszego spotkania ze świętymi, jest wreszcie miejscem powrotu do tradycyjnej techniki zdobniczej, która towarzyszyła Kościołowi przez całe stulecia.