Miriam biała jak śnieg

To niebywale „gęste” czytanie, głębokie i przejmujące. Właśnie tu widać, jak bardzo Księgę Liczb wyznaczają wzloty i upadki ludu Izraela.

Ledwie Namiot Zgromadzeń został ukończony, natychmiast pojawił się nad nim obłok Obecności Bożej. Wedle tradycji żydowskiej jest to żeński aspekt Boga, Szechina - która roztacza opiekę nad ludem Izraela.

Mimo macierzyńskiej opieki Szechiny trudno było znosić trudy podróży. Wędrującym nawet lata niewoli egipskiej zdawały się rajem. Żalili się Mojżeszowi na swój los.

Mojżesza skargi te bolą, nie chce być przywódcą, pragnie, żeby Bóg sam poprowadził swój lud: „Nieś go na łonie swoim, jak piastun nosi niemowlę, do ziemi, którą poprzysiągłeś jego ojcom” (11,12). Ciekawe, że jest tu użyty rodzaj męski. Piastun, a nie piastunka. I słusznie, piastun potrafi być równie czuły jak piastunka. To przyczynek do dyskusji o tym, jaką płeć ma Bóg. Przypomina się tu midrasz z traktatu talmudycznego Sota o tym, jak Wiekuisty – niczym położna – czuwał nad rodzącymi pod drzewami jabłoni kobietami.

Przywództwo Mojżesza zostało i tak zakwestionowane. I to przez rodzeństwo – jego siostra Miriam i brat Aaron „zaczęli się wypowiadać przeciw Mojżeszowi”. Z jakiej przyczyny? „Z powodu żony, Kuszytki, którą pojął […] i mówili: Czy tylko przez Mojżesza przemawia JHWH? Czy także przez nas nie przemawia?” (12, 1-2).

I oto „obłok ustąpił znad namiotu” i Miriam okryła się „trądem jak śniegiem”.

Dlaczego tylko Miriam została ukarana, skoro Aaron również wypowiadał się przeciwko swemu bratu?

Tekst sugeruje, że to ona była inicjatorką: po pierwsze, została wymieniona przed Aaronem – wbrew zwyczajowemu porządkowi biblijnemu. Ponadto zwrot wa-tedaber (wypowiadać się przeciwko) jest użyty w rodzaju żeńskim i liczbie pojedynczej.

A jaka choroba spowodowała, że Miriam stała się biała jak śnieg?

W tekście użyte jest słowo caraat, oznaczające chorobę skóry. Znamy ją z innych miejsc w Biblii. Przede wszystkim z Wj 4,6, kiedy to Bóg nakazał Mojżeszowi włożyć rękę w zanadrze – „a gdy ją wyjął, oto ręka jego była pokryta trądem i biała jak śnieg”. W tym przypadku miał to być znak dla współbraci Mojżesza, aby uwierzyli w to, iż Bóg przemawia przez niego. W Księdze Powtórzonego Prawa Mojżesz ostrzega Izraelitów przed caraat, aby usłuchali przepisów kapłana, pomni na to, co Bóg uczynił Miriam. Choroba ta wspomniana jest jeszcze kilkakrotnie, a Talmud wylicza siedem grzechów, za które można zostać nią ukaranym.

Miriam jednak została napiętnowana za występek, który „krzysiek” w komentarzu do mojego poprzedniego zapisu nazwał laszon hara – zły język.

To bardzo wielki występek w judaizmie – powiada się, że zły język zabija i tego, kto go użył, i tego, kto został obmówiony. Komentator Chofec Chaim starał się jednak usprawiedliwić tak ważną osobę, jaką była „prorokini Miriam” – powiada, że jej grzech nie był tak wielki, jako że mówiła tylko do Aarona, a nie do wszystkich współtowarzyszy wędrówki.

Miriam musiała opuścić obóz na siedem dni – aż wróciła do zdrowia. Jednak nikt nie ruszył w dalszą drogę bez niej. A dlaczego? O tym będzie mowa w dalszym ciągu Księgi Liczb. W każdym razie Miriam okazała się jedną z ikon współczesnego judaizmu feministycznego.

opr. aś/aś