W drodze do nowego programu katechetycznego

303 Zebranie Plenarne Konferencji Episkopatu Polski, obradujące w dniach od 1 do 2 marca 2000 r., powołało zespół do opracowania nowych programów katechizacji i podręczników. W jego skład weszli: ks. Tadeusz Bolewski, ks. Damian Bryl, ks. Marceli Cogiel, ks. Krzysztof Kantowski, ks. Tadeusz Kocur, ks. Andrzej Koszycki, ks. Józef Kraszewski, ks. Stanisław Łabendowicz, ks. Zbigniew Marek TJ, Elżbieta Młyńska, ks. Tadeusz Nosek, ks. Andrzej Offmański, ks. Robert Sarek, ks. Jan Szpet, ks. Piotr Tomasik.

Życzeniem Konferencji Episkopatu jest opracowanie jednolitej podstawy programowej katechizacji dla całej Polski oraz typicznego programu, który stanowiłby wzorzec dla przyszłych programów autorskich oraz podręczników.

Pierwsze spotkanie zespołu, pod kierunkiem przewodniczącego Komisji Episkopatu do Spraw Wychowania ks. bpa Kazimierza Nycza, odbyło się dnia 27 marca 2000 r. w siedzibie Sekretariatu Konferencji Episkopatu Polski. Próbując dobrze zrozumieć postawione zadanie oraz podjąć refleksję nad strukturą podstawy, zakresem treściowym, stosowaną terminologią rozpoczęto od krótkich wprowadzeń i dyskusji, która miała doprowadzić, wobec istnienia licznych różnic, do jednolitego rozumienia stosowanych pojęć.

Pochylono się więc nad założeniami reformowanego polskiego systemu edukacji oraz stosowanymi przez autorów pojęciami (ks. P. Tomasik), nad modelem katechezy według Dyrektorium ogólnego o katechizacji (ks. K. Kantowski), zależnością między katechezą i lekcją religii (ks. J. Kraszewski), nad koniecznością ewangelizacyjnego charakteru katechezy (ks. A. Offmański), zawartością "Podstawy programowej katechezy" w świetle założeń szkolnej podstawy programowej (ks. J. Szpet).

Wszyscy uczestnicy posiedzenia byli zgodni co do potrzeby opracowania jednolitej podstawy programowej katechizacji dla całej Polski. Uznano, iż podstawa winna zawierać całościowe spojrzenie na działalność katechetyczną; zarówno tę, która realizowana jest w nauczaniu szkolnym, jak i podejmowaną przez parafię i rodzinę. Podstawa programowa musi korespondować z narodowym dyrektorium katechetycznym, które opracowuje już inny zespół pod kierunkiem ks. prof. Romana Murawskiego.

Burzliwą dyskusję wywołał problem opracowania jednolitego programu. Uwzględniając specyfikę poszczególnych diecezji i regionów oraz dziedzictwo katechetyczne różnych diecezji w Polsce, a z drugiej strony założenia reformy systemu edukacji, opowiedziano się za pluralizmem programów, ale też przyjęto zasadę opracowania programu, z którego będą mogły korzystać diecezje i katecheci, którzy nie opracują własnego.

Zespół przyjął następujący harmonogram dalszych prac:

1 kwietnia 2001 roku minie 30 lat od zatwierdzenia przez Konferencję Episkopatu Polski Ramowego programu katechizacji. Uznano więc, iż byłoby dobrze, aby podstawa programowa była gotowa i przedstawiona Konferencji Episkopatu do tego czasu.

W związku z tym postanowiono, że do lipca 2000 r. zostanie wypracowany materiał, który zostanie przedstawiony ekspertom katechetykom oraz diecezjalnym ośrodkom katechetycznym.

Po dyskusji i uwzględnieniu wniesionych propozycji, we wrześniu zostaną poproszeni o opinie przedstawiciele wybranych dyscyplin teologicznych. Po zakończeniu prac nad podstawą programową zostaną podjęte prace nad ułożeniem programu na wszystkie poziomy nauczania: przedszkolnego, szkolnego i specjalnego.

Jako punkt wyjścia dla tworzonej podstawy przyjęto opracowanie opublikowane przez Komisję Wychowania Chrześcijańskiego: Podstawa programowa oraz program nauki religii dla szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadpodstawowych, Poznań 1999.

Uznano, iż podejmuje ono zarówno wskazania Dyrektorium ogólnego o katechizacji, jak i wymagania stawiane przez reformowany system edukacji. Dopracowania wymaga przedszkole oraz szkoła ponadgimnazjalna i specjalna, co nie było możliwe w chwili publikacji podstawy z uwagi na toczące się prace w Ministerstwie Edukacji Narodowej i opracowanie później podstawy dla przedszkola. Podstawę należy też ubogacić o niezbędne elementy strukturalne. Podobnie jak podstawa kształcenia ogólnego w oświacie, podstawa kształcenia religijnego adresowana będzie przede wszystkim do osób odpowiedzialnych za tworzenie programu kształcenia oraz twórców podręczników.

Pytaniem, które nieustannie powracało w toku prac było: Czy tworzona podstawa będzie dotyczyć całej działalności katechetycznej Kościoła w Polsce - wyznaczając kierunki pracy dla parafii, rodziny i szkoły, czy powstanie wersja, która będzie obowiązywała tylko w działalności szkolnej? Pierwotnie skłaniano się ku drugiej drodze. Miało ją to uczynić czytelną dla osób odpowiedzialnych za szkolnictwo, a nie zaangażowanych bezpośrednio w katechezę oraz ukazać naukę religii jako jeden z przedmiotów organicznie związany ze szkołą. Zakładano, że wersja ta, przedstawiana władzom oświatowym, byłaby jednak fragmentem większej całości zawierającej określenie pól działań, treści podejmowanych w rodzinie i parafii.

W drodze dyskusji przyjęto, że podstawa będzie składała się z następujących elementów.

Całość poprzedzi preambuła ukazująca, w oparciu o Dyrektorium, katechezę jako dzieło Kościoła, ze szczególnym odniesieniem w ostatniej części do nauki religii w szkole oraz słownik stosowanych terminów.

Podstawa składać się będzie z czterech części - etapów katechizacji stosownie do etapów edukacji szkolnej i obejmować: katechezę dzieci przedszkolnych, szkołę podstawową, gimnazjum, szkołę ponadgimnazjalną. Przy czym szkoła podstawowa zostanie podzielona na klasy I - III oraz IV - VI, a w szkole ponadgimnazjalnej zostaną zróżnicowane propozycje dla liceum profilowanego i dla szkoły zawodowej oraz dla liceum po niej. Powstanie też podstawa kształcenia religijnego w szkołach specjalnych.

Wiele dyskusji budziła wewnętrzna struktura poszczególnych części podstawy. Pierwotnie uważano, że zostanie zachowany układ zaproponowany w szkolnej "Podstawie programowej" wzbogacony o rys psychologiczny uczniów na poszczególnych etapach edukacyjnych oraz uwagi na temat sposobów, jak w podstawie są realizowane zadania katechezy wyznaczone przez Dyrektorium.

Ostatecznie przyjęto, że należy większy nacisk położyć na terminologię katechetyczną stanowiącą dziedzictwo Kościoła. Stąd w budowie znajdą się, według dotychczasowych ustaleń: zadania katechezy, treści, osiągnięcia, korelacja z innymi przedmiotami i ścieżkami edukacyjnymi, współpraca z rodziną i parafią.

Dla usprawnienia prac zespół podzielił się na dwie mniejsze grupy. Obok sesji wspólnych odbywają się spotkania w tych grupach. Pierwsza koncentruje swoją uwagę na przedszkolu, gimnazjum i szkołach ponadgimnazjalnych. Druga na szkole podstawowej.

Drugie zebranie całego zespołu, które miało miejsce dnia 23 maja br. w Warszawie zostało poprzedzone spotkaniami w podzespołach. Wobec zaistnienia potrzeby stworzenia jednolitego materiału powołano komitet redakcyjny, w skład którego weszli: ks. K. Kantowski, ks. Z. Marek, E. Młyńska, ks. A. Offmański, ks. J. Szpet, ks. P. Tomasik.

Zespół ten (dnia 21 czerwca w Poznaniu) przygotował materiał do dyskusji rozesłany do poszczególnych diecezji.

opr. ab/ab