Czarownice z Liechtensteinu

Księstwo Liechtenstein, ostatni bastion katolicyzmu na wschodnich rubieżach Szwajcarii. Powstało w XVI wieku na skutek połączenia hrabstwa Vaduz (obecnej stolicy księstwa) i posiadłości Schellenbergu.

Dziś w Kościele katolickim teren ten znany jest przez wzgląd na Arcybiskupa Wolfganaga Hassa. Człowieka znienawidzonego przez Szwajcarów, a uwielbianego przez Lefebvrystów i stronnictwa konserwatywne. Jeżeli ktoś zna Kościół katolicki w Szwajcarii jego pozytywy i negatywy sam sobie ułoży odpowiedni osąd na temat Księcia Kościoła zasiadającego na tronie w Vaduz.

Dziś niewiele osób jednak zdaje się pamiętać, że za czasów kiedy przez Europę przewijała się istna fala wojen religijnych w tym niepozornym księstwie odbywało się polowanie na czarownice.

W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XVII wieku lud mieszkający na terenie Księstwa miał przywilej wybierania sędziów. Ci z kolei osądzili w latach od roku 1648 ( w czasie gdy w Polsce było powstanie Chmielnickiego na Ukrainie) do 1651 około 100 osób skazując je na śmierć jako czarownice, bądź czarnoksiężników. Druga faza "polowań na czarownice" miała miejsce na początku roku 1678, zaś ostatnia na przełomie roku 1679/80. Bardzo ciężko jest skompletować dane osób osądzonych podczas dwóch ostatnich faz. Wiadomo jednak, że na początku roku 1679 osobą odpowiedzialną za wspomniane polowania na terenie hrabstwa Vaduz był dr Romaricus Prügler von Herkelsberg. Osoba ta znacznie przyczyniła się do tego, że po 20 procesach dr Thomas Welz z Lindau szybko obwołał te tereny "Księstwem Czarownic". Był to początek końca inkwizycji liechtensteinskiej.

Ciekawe bo w niecały rok później Joseph Andreas Walser z Feldkirchu (czyli dzisiejszej Austrii) osądził, skazując na śmierć 25 osób i na tamtejszym terenie nie było żadnych większych sprzeciwów ze strony społeczeństwa.

Pierwszym sprzeciwem odnośnie inkwizycji w księstwie było wystąpienie Marii Eberlin von Planken zaraz po ucieczce z więzienia w Vaduz. Zaraz po tym fakcie przystąpił do niej nieznany notariusz z Feldkirchu, a i w niedługim czasie proboszcz Triesner - Valentin von Kriss. Dzięki swoim wystąpieniom ocalili oni w grudniu 1680 r. jedną kobietę od spalenia na stosie. W krótki czas po tym wydarzeniu wspomniany proboszcz wraz z pięcioma bliskimi mu osobami musiał uchodzić z terenów hrabstwa Vaduz. Uciekając zdążył jeszcze napisać do Urzędów w Innsbrucku dwa oddzielne memoriały skierowane do cesarza.

Cesarz przysłał specjalną komisję (pod kierownictwem opata Ruperta von Bodman), która miała zbadać postępowanie sędziów z Liechtensteinu. Wszystkie akta dotyczące tej sprawy można dziś znaleźć w bibliotece uniwersytetu w Salzburgu.

Zaraz po przybyciu komisji do Vaduz zawieszono "polowanie na magów wszelkiej maści". Ale to tylko tak na chwilkę, bo jak możemy wyczytać we wspomnianych aktach, to nie komisja osądziła hrabiego Vaduz, lecz hrabia komisję, a samego opata wysłał do więzienia w Schwaben, gdzie ten w 1686 r. zmarł.

Tymczasem konflikt między zwolennikami a przeciwnikami inkwizycji narastał w hrabstwie. Nienawiść między oprawcami a krewnymi ofiar wrosła w serca całych pokoleń.

W sumie na terenie obecnego Liechtensteinu straciło życie około 200 domniemanych czarownic lub też czarowników. Nie jest żadną tajemnicą, że przyczyną tego typu procesów były porachunki osobiste lub ewentualnie sprawy finansowe. Winą za nie często obarcza się hrabiego Vaduz, ale niewielu wie, że był on pod wpływem hrabiego von Hohenems u którego był zadłużony.

Dziś na terenie Księstwa niewiele można usłyszeć na te tematy. Wiele osób w Szwajcarii mówi, że Liechtenstein otrzymał nowego inkwizytora pod postacią Arcybiskupa Hassa tłumiącego wszelkie przejawy liberalizmu. Ale ten niewiele przejmuje się tymi plotkami, mając tak potężnego protektora jakim jest Książe von und zu Liechtenstein — Hans Adam II.

Autor kontynuje temat w artykule "Prześladowania w Voralbergu"

opr. ab/ab