Teologia chrzcielna - Sobór Watykański II

Marino Qualizza

INICJACJA CHRZEŚCIJAŃSKA

Tytuł oryginału - Iniziazione cristiana. Battesimo, Confermazione, Eucaristia
© EDIZIONI SAN PAOLO s.r.l., 1996
Piazza Soncino, 5 - 20092 Cinisello Balsamo (Milano)
© Wydawnictwo WAM, Kraków 2002
Redakcja Jakub Kołacz SJ

ROZWÓJ TEOLOGICZNO-DOGMATYCZNY

4.3.5. Sobór Watykański II

Tymczasem urząd nauczycielski Kościoła zbierał propozycje w celu nowego przedstawienia zagadnienia liturgii oraz ponownego rozważenia roli, jaką pełnią w niej sakramenty. Pius XII w 1947 roku encykliką Mediator Dei nadał odnowie liturgicznej autorytet papieski. Jest to tekst bardzo ważny, ponieważ stanowi syntezę pracy dokonanej w ciągu poprzednich pięćdziesięciu lat. Papież przeanalizował i ocenił główne tematy liturgii z punktu widzenia teologicznego i dogmatycznego. Refleksja ta stanowi podstawę dla Sacrosanctum concilium (SC), pierwszego wielkiego tekstu przygotowanego i przedyskutowanego przez Sobór.

Tekst ten okazał się pozytywnym zaskoczeniem, zwłaszcza ze względu na charakter teologiczny pierwszych dziesięciu paragrafów. Rozpatruje sakramenty w sposób nierównomierny w tym znaczeniu, że obszernie i słusznie uwydatnia tajemnicę Eucharystii, ale nie poświęca podobnej uwagi pozostałym sakramentom, prezentując jednak dobry ich opis: „Celem sakramentów jest uświęcenie człowieka, budowanie mistycznego Ciała Chrystusa, a wreszcie oddawanie czci Bogu. Jako znaki, mają one także pouczać. Sakramenty wiarę nie tylko zakładają, lecz za pomocą słów i rzeczy dają jej wzrost, umacniają ją i wyrażają. Słusznie więc nazywają się sakramentami wiary. Udzielają one łaski, ale ich sprawowanie również jak najlepiej usposabia wiernych do owocnego przyjęcia tej łaski, do oddania Bogu należnej czci i pełnienia miłości" (SC 59).

Jak widać, jest to opis obszerny, który znacznie wychodzi poza klasyczną definicję: „Znaki skuteczne łaski". W tej prezentacji brakuje może wyraźnej aluzji do faktu, że sakramenty są aktualizacją historii zbawienia, której protagonistą jest Chrystus, na mocy jego obecności jako Pana zmartwychwstałego. W pojęciu „uświęcenie" da się może znaleźć nawiązanie do tego tematu, który musi być wyjaśniony, co zresztą teologia starała się czynić w ciągu ostatnich dziesięcioleci.

O poszczególnych sakramentach konstytucja niczego nie mówi, lecz wyraża tylko potrzebę pewnej reformy obrzędów. Temat tymczasem został podjęty ponownie w Lumen gentium (LG), w rozdziale poświęconym ludowi Bożemu i w paragrafie 11, gdzie jest mowa o sprawowaniu powszechnego kapłaństwa w sakramentach. Jest to tekst bardzo piękny, ale z konieczności syntetyczny.

opr. ab/ab