Spacer po teologii

Ghislain Lafont

SPACER PO TEOLOGII

ISBN: 978-83-7505-020-2

wyd.: WAM 2008

WPROWADZENIE

Mimo skromnego tytułu i równie skromnych rozmiarów Spacer po teologii (w języku francuskim Promenade en théologie) należy do ważnych publikacji teologicznych, jakie wyszły spod pióra francuskich teologów ostatnich lat. Może ona stanowić doskonałą lekturę dla wszystkich poszukujących dobrej książki, która mówiłaby o wkładzie teologii w kulturę duchową Europy i rozważała szczegółowe zagadnienia wiary chrześcijańskiej. Pozycja zasługuje na tego rodzaju zainteresowanie również ze względu na autora.

Ghislain Lafont, benedyktyn, mniej medialny od innych i mało znany w środowisku polskim, należy niewątpliwie do grona najważniejszych teologów francuskich ostatnich pięćdziesięciu lat. Cztery jego pozycje ukazały się w prestiżowej kolekcji "Cogitatio Fidei" paryskiego wydawnictwa Cerf: Peuton connaître Dieu en Jesus-Christ? (1969); Dieu, le Temps et lEtre (1986); Structure et méthodes dans la Somme théologique de Saint Thomas d'Aquin, opublikowana w 1991, wydana ponownie w 1996; Historie théologiąue de L'Eglise catholique (1994). Obok nich opublikował również inne, nie mniej ważne pozycje dla myśli chrześcijańskiej, jak: Imaginer l Eglise catholique (Paris, wyd. Cerf, 1995), La Sagesse et la Prophétie (Paris, wyd. Cerf, 1999), dwa komentarze do ewangelii wg św. Marka i św. Mateusza (Paris, wyd. Parole et Silence, 2001 i 2002).

Wielką wartością wszystkich pozycji G. Lafonta jest widoczna w nich stała troska łączenia bogactwa i głębi przeszłości, przekazywanej nam przez Tradycję, z odwagą w poszukiwaniu nowych dróg i proponowaniem nowych rozwiązań, zarówno w obszarze teologii, jak również praktyki duszpasterskiej. Wszystko zaś czyni w jasnej perspektywie ekumenicznej.

Ghislain Lafont, który zbliża się do końca swojego ziemskiego pielgrzymowania, o czym sam pisze ("posunięty w latach teolog"), chce napisać "książkę o charakterze wprowadzającym i niewielkiej objętości, bardziej syntetyczną, prostszą i, o ile to możliwe, przystępniejszą niż te, które dotąd pisał" (s. 9). Z troską dobiera słowa tytułowe dla wyrażenia swoich zamiarów i proponuje nam termin "spacer" (promenadę). Poza pozorną lekkością, Spacer jest wyraźnym zaproszeniem czytelnika do podjęcia określonej wędrówki, która ma swój jasny cel, ale również różne ścieżki do niego prowadzące.

Nasz autor wybiera jedną z nich, którą prowadzi czytelnika przez dwa tysiące lat historii chrześcijaństwa. "Wędrówka" historyczna stanowi najdłuższą z dwóch części, z jakich składa się niniejsza pozycja. Po krótkim rozdziale wprowadzającym w Założyciela chrześcijaństwa i pisma o Nim mówiące, autor dzieli historię chrześcijaństwa na trzy okresy: "Epokę »Ojców« i »soborów«: kult duchowy i teologia mistyczna" (s. 33 nn.); "Średniowiecze: w stronę chrześcijańskiego humanizmu" (s. 50 nn.); "Czasy nowożytne: zagadka mobilności" (s. 70 nn.), w którym odwołuje się między innymi do Derridy, Foucaulta, Heideggera i innych współczesnych filozofów.

Druga część dyptyku nosi z kolei tytuł "Szkic". Ghislain Lafont formułuje w niej osobiste uwagi co do sposobu prowadzenia refleksji teologicznej w obecnych czasach. Zaznacza więc, że istotne są w niej dwa etapy: pierwszym jest teologia Przymierza, drugim teologia stworzenia. Teologia Przymierza dotyczy kwestii czasu i przypomina, że cała egzystencja chrześcijanina sytuuje się w obszarze tajemnicy paschalnej, w której istotny jest wymiar teologiczny. Usiłuje on odpowiedzieć na pytanie, jakiej pomocy udziela tajemnica Trójcy Świętej w szukaniu odpowiedzi na pragnienie Boga. Drugi etap obejmuje raczej kwestie fundamentalne, stąd bardziej pasuje tu pojęcie stworzenia. Autor odróżnia go od metafizyki teologii tomistycznej, proponując w zamian taki rodzaj lektury, która potrafi zespalać ściśle język historii z językiem bytu. Jest to zatem oryginalna lektura Objawienia.

Ghislain Lafont nie proponuje syntezy myśli teologicznej. Wynika to z jego przekonania, że tajemnica Boga nie pozwala się zacieśnić do jednego rodzaju języka. Z szacunkiem więc odnosi się do bogactwa i siły języka biblijnego, nie lekceważąc bynajmniej tego, co wypracowała i wyjaśniała przez stulecia refleksja teologiczna. Nowożytność, która uprzywilejowała historię, nie jest do odrzucenia - uważa - ale przeciwnie, stwarza możliwości lepszego odczytania i zrozumienia historii zbawienia. "Dynamika historii, wraz ze swymi cechami tragedii i dramatu, okazuje się ponadto zdolną do ukazania tego, co najistotniejsze w Objawieniu, to znaczy tajemnicy umarłego i zmartwychwstałego Chrystusa oraz intymnego życia - w postaci Daru - Ojca, Syna i Ducha Świętego" (s. 168).

Końcówka dzieła jest otwarciem, pełnym ducha kontemplacji, na tajemnicę wiary i życia nią. Jest to również otwarcie i szacunek dla każdego człowieka, poszukującego autentycznego i trwałego szczęścia. W pozycji tej G. Lafont daje cenne świadectwo ciągłej aktualności refleksji teologicznej, odwagi podejmowania trudnych i niewygodnych zagadnień, pokory względem wielkości i tajemnicy Boga, a zarazem braterstwa z każdym człowiekiem i z każdą sytuacją, w jakiej się znajduje. Z tych też racji refleksja teologiczna, z jaką mamy do czynienia w niniejszej pozycji, jest także określoną lekcją życia. Jest sumą refleksji, medytacji i konfrontacji z rzeczywistością, stworzoną i niestworzoną, która leczy, przywraca nadzieję i daje odwagę, pozwala spoglądać w przyszłość i otwierać się na innych.

Ghislain Lafont jawi się w niej niczym żywy świadek Chrystusa, który umarł i zmartwychwstał, dając łaskę zbawienia wszystkim ludziom, z miłości i dla miłości.

Zdzisław J. Kijas franciszkanin

opr. aw/aw