Męczennik

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Męczennik

Człowiek, który z powodu swojej wiary i z miłości do Chrystusa poddaje się cierpieniom i śmierci (LG 50, PG 14). W Ewangelii św. Jana odpowiadający temu wyrazowi termin grecki martyr (gr. „świadek”) oznacza świadectwo dane przez Ojca niebieskiego na korzyść Syna (J 5, 37) oraz świadectwo dane przez Jezusa (J 3, 1-12) albo przez św. Jana Chrzciciela (J 1, 6-8, 15, 19-36; 5, 33). Apostołowie i inni chrześcijanie świadczyli o prawdzie (Łk 24, 48; Dz 1, 8, 22). Z czasem wyrazem martyr zaczęto oznaczać chrześcijan, którzy cierpieli i ponieśli śmierć za to, że dawali świadectwo (Dz 22, 20; Ap 12, 11); śmierć samego Jezusa uważano za naczelny przykład takiego męczeństwa (zob. Dz 3, 14). Prześladowania, które wcześniej były odosobnionymi przypadkami, stały się powszechne i systematyczne za cesarza Septymiusza Sewera (202-203), Decjusza (249-250) i Waleriana (257-258). Prześladowania rzymskie osiągnęły szczyt za panowania Dioklecjana i Galeriusza od roku 303, a zakończyły się po zwycięstwie Konstantyna Wielkiego nad Maksencjuszem w roku 312. Męczennicy byli pierwszymi chrześcijanami, którym zaczęto oddawać cześć jako świętym. Kaplice zbudowane na ich grobach zwano martyrionami; nawiedzano je przede wszystkim w „dies natalis” (łac. „urodziny, rocznica urodzin”) męczenników, czyli w dniu ich urodzin dla nieba przez męczeństwo. Od samego początku Kościół uważał męczeństwo za „chrzest krwi”, mogący zastąpić chrzest sakramentalny. Martyrologium to księga liturgiczna zawierająca spis męczenników i innych świętych umieszczonych odpowiednio do dnia ich śmierci. W nowszych czasach było wielu męczenników w Europie i w krajach pozaeuropejskich: w Afryce, obu Amerykach, w Azji i na Oceanii. W tym stuleciu wielu chrześcijan cierpiało i poniosło śmierć męczeńską za to, że związali się z cierpiącymi i okazali im solidarność (zob. J 15, 13). Zob. chrzest, kult świętych, świętość.

opr. mg/mg