Modernizm

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Modernizm

(łac. „nowoczesny”) Ogólny termin, a oznaczający dość rozpowszechniony ruch w teologii katolickiej, który pod koniec XIX i na początku XX wieku powstał w Anglii, Francji i we Włoszech, a także w pewnym stopniu w Niemczech. Główni jego przedstawiciele to: Alfred Loisy (1857-1940), George Tyrrel (18611905), a może także baron Friedrich von Hügel (1852-1925). Moderniści popierali nowoczesną krytykę biblijną, przyjmowali historyczny rozwój chrześcijaństwa, ostro się sprzeciwiali neoscholastyce i byli całkowicie nastawieni na postęp w nauce i filozofii. Czasami schodzili na błędne drogi, na przykład przeceniali wartość przeżycia religijnego i obniżali wagę powszechnie przyjmowanych prawd wiary. W roku 1907 dekretem Lamentabili i encykliką Pascendi Stolica Święta potępiła modernizm w sposób, któremu zabrakło przemyślanych rozróżnień. Owocem tego była wkrótce kampania skierowana przeciw tym, których podejrzewano o skłonności modernistyczne. Pius XII (w sprawie krytyki biblijnej), Sobór Watykański II i późniejsze prądy w nauce Kościoła i teologii usprawiedliwiły niektóre, ale nie wszystkie, pojęcia i poglądy modernistów. Zob. doktryna, immanencja Boża, krytyka biblijna, neoscholastyka, przeżycie religijne, rozwój dogmatów.

opr. mg/mg