Podejmujemy post, by całym sercem nawrócić się do Boga bogatego w miłosierdzie

Umiłowani Diecezjanie!

W I Niedzielę Wielkiego Postu pragnę najpierw przekazać całemu Ludowi Bożemu Archidiecezji Katowickiej słowo pozdrowienia i umocnienia od Ojca Świętego Jana Pawła II.

Wraz z biskupami pomocniczymi, co dopiero odbyłem przewidzianą prawem i tradycją wizytę w Stolicy Apostolskiej. Przekazałem relację z ostatnich pięciu lat życia naszego lokalnego Kościoła. W czasie spotkań z Ojcem Świętym i Jego współpracownikami, wielokrotnie dawałem świadectwo o Waszym umiłowaniu Kościoła i trudnościach dnia codziennego.

Jan Paweł II w przekazanym orędziu do Kościoła na naszej ziemi, wzywa do ożywienia wiary i świadectwa chrześcijańskiego życia.

"Oto teraz czas upragniony" (2 Kor 6,3).

Rozpoczęty obrzędem posypania popiołem na znak pokuty, okres Wielkiego Postu, jest uprzywilejowanym czasem nawrócenia do Boga i otwarcia na działanie Ducha Świętego. Jest to czas przywrócenia Bogu właściwego miejsca w naszej codzienności.

Pierwsze czytanie z dzisiejszej liturgii Słowa przypomina nam, jak czynił to Naród Wybrany. Izraelici składali Bogu każdego roku najlepsze i najdorodniejsze plony ziemi. Był to wyraz uległości wobec Boga, ale także i wdzięczności za wszystkie dobrodziejstwa, jakimi Bóg obdarzał ten Naród w ciągu dziejów. Do najważniejszych wydarzeń z historii należało wyzwolenie z niewoli egipskiej. Dlatego też Psalmista mógł wyśpiewać słowa pełne wiary:

"Kto się w opiekę oddał Najwyższemu 
i mieszka w cieniu Wszechmocnego, 
mówi do Pana: Tyś moją ucieczką i twierdzą, 
Boże mój, któremu ufam" (Ps 91,1-2). 

Te słowa pełne ufności może wypowiedzieć każdy z nas. Bóg dokonuje nieustannie w naszym życiu wielkich dzieł. Przez sakrament chrztu zostaliśmy wyzwoleni z niewoli grzechu i szatana, a w sakramencie bierzmowania umocnieni Duchem Świętym. Duch Święty nieustannie przypomina nam wielkie dzieło Odkupienia dokonane przez mękę, śmierć i Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.

"Mając życie od Ducha, do Ducha się też stosujmy" (Ga 5,25). Nasza wiara nieustannie wystawiana jest na próbę. Stąd co roku u początku Wielkiego Postu, Kościół jak dobra matka i wychowawczyni, przypomina nam Ewangelię o potrójnym kuszeniu Jezusa.

Mówi o tym, żeby nam przypominać ciągle na nowo, że szatan jest, że działa niestrudzenie, że krąży wokół nas "szukając kogo by pożreć" (1P 5,8). Jesteśmy kuszeni na wiele sposobów. Wydaje się, że szczególnie jesteśmy bezbronni wobec zniewolenia płynącego ze strony liberalizmu moralnego i nieopanowanej żądzy posiadania. Tak styl życia głoszą niektóre media, zwłaszcza telewizja. Oczywiście media wprzęgnięte w dzieło ewangelizacji przynoszą wiele pożytku. Inne natomiast dezinformują, wykrzywiając obraz świata i człowieka.

Chrystus zwyciężając złego wskazał drogę do pełnej wolności dzieci Bożych. Umocnieni Duchem Świętym jesteśmy zdolni do podobnego zwycięstwa. Do odrzucenia złego i podjęcia nowego życia.

W tym dziele konieczna jest współpraca z łaską Bożą i podjęcie dzieła nawrócenia. Na tej drodze Kościół wskazał nam w Środę Popielcową na modlitwę, post i jałmużnę jako skuteczne środki w zmaganiu się z pokusą do złego.

"Nie samym chlebem żyje człowiek" (Mt 4,4).

W tym roku pragnę, Bracia i Siostry, zwrócić uwagę na potrzebę szczerego podjęcia praktyki postu i umartwienia.

Post bywa podejmowany z różnych motywów. Nie zawsze z pobudek płynących z wiary. Ktoś podejmuje post dla zachowania odpowiedniej sylwetki, inny jako formę protestu. Post nie może być celem samym w sobie.

Płynący z wiary post ma na celu umocnienie więzi z Bogiem. Połączony z modlitwą i uczynkami miłosierdzia, staje się sposobem zwrócenia naszej uwagi ku Bogu z pokornym zawierzeniem.

Coraz więcej chrześcijan odkrywa dziś, że post umacnia ich więź z Bogiem, bliźnimi i samym sobą. Ta rewaloryzacja postu nie wynika z chwilowej mody, ale z długiej tradycji Ludu Bożego, spoglądającego ku Temu, który go Stworzył i Odkupił.

Stary Testament nie pozostawia wątpliwości, że autentyczny post wymaga zwrócenia się ku Bogu i odwrócenia od zła.

Samuel i Izraelici pościli, usuwając spośród siebie obcych bogów, by wrócić do Boga Jahwe (por. 1Sm 7,2-6). Daniel pościł, modląc się do Boga o zdolność rozumienia Pism (por. Dn 9,3). We wszystkich tych przypadkach post praktykuje się jako znak uniżenia się przed Bogiem. By ocalić Niniwę, król ogłasza post, wzywając lud do porzucenia złego postępowania i nieprawości (por. Jon 3,7-9). Post, który nie pociąga za sobą nawrócenia serca, jest w istocie bezużyteczny.

Życie i działalność Jezusa pozwalają nam lepiej zrozumieć znaczenie autentycznego postu.

Na początku swej działalności publicznej Jezus, jak dziś słyszeliśmy, został wyprowadzony przez Ducha na pustynię (por. Łk 4,1-13) i tam pościł przez czterdzieści dni. Źródłem Jezusowego pragnienia postu oraz gwarancją, że nie było to zwykłe "ćwiczenie fizyczne" jest przynaglenie Ducha Świętego. Kuszony przez diabła, by zrezygnował z postu i zamienił kamienie w chleb, Jezus gromi go mówiąc: "Nie samym chlebem żyje człowiek, lecz każdym słowem, które pochodzi z ust Bożych" (Mt 4,4).

Autentyczny post chrześcijański, podejmowany z natchnienia Ducha Świętego jest wymownym przypomnieniem, że są w życiu rzeczy ważniejsze niż pożywienie. Takie przypomnienie może nam pomóc w zwróceniu naszej uwagi ku Bogu. Post pomaga nam uświadomić sobie obecność Boga w otaczającym nas świecie. Otwiera też nasze serca i oczy na braci cierpiących głód i niedostatek.

Jezus zwrócił się do uczniów z konkretnym pouczeniem na temat postu. W Ewangelii św. Mateusza, podczas Kazania na Górze, Jezus mówi o poście w tym samym kontekście, co o jałmużnie i modlitwie. Przestrzega, by nie stał się on praktyką czysto zewnętrzną (Mt 6, 16 -18). Nie pościmy po to, by zrobić wrażenie na ludziach. Post nie powinien być też powodem do smutku i przygnębienia. Ma to być okazja do radości. Autentyczny post otwiera nas na przyjęcie miłosierdzia Bożego. Bóg Ojciec użycza swoich darów tym, którzy poszczą czystym sercem z miłości do Niego.

W związku z uzdrowieniem opętanego chłopca, Jezus przypomina iż post i modlitwa dają moc do zdecydowanego odrzucenia szatana (Mk 9,29). Modlitwa i post jeszcze raz występują tu razem, gdyż są podobnymi sposobami zbliżenia się do Boga. Jeden z pisarzy nazwał nawet post "modlitwą ciała".

"Katechizm Kościoła Katolickiego" przypomina, że bez nawrócenia serca, czyny pokutne pozostają bezowocne i kłamliwe. I odwrotnie - nawrócenie wewnętrzne, skłania do uzewnętrznienia takiej postawy przez widzialne gesty i czyny pokutne (por. KKK 1430).

Zwraca też uwagę, że okresy i dni pokuty wskazane w roku liturgicznym, takie jak: Wielki Post i każdy piątek, są dla Kościoła specjalnym czasem praktyki pokutnej. "Okresy te są szczególnie odpowiednie dla ćwiczeń duchowych, liturgii pokutnej, pielgrzymek o charakterze pokutnym, dobrowolnych wyrzeczeń, jak post i jałmużna, braterskiego dzielenia się z innymi" (por. KKK, 1438).

Drodzy Diecezjanie!

Wyrażam wdzięczność tym wszystkim, którzy posługę biskupa i Kościoła wspierają podejmowanym w cichości serca postem, modlitwą i czynami miłosierdzia.

Proszę wszystkich, by nie zaniedbywali dzieła postu i umartwienia. Ochrzczeni podejmują post w każdy piątek na pamiątkę zbawczej śmierci Chrystusa. Niech tej praktyce towarzyszy intensywna modlitwa, o którą u progu Wielkiego Jubileuszu tak bardzo prosi Ojciec Święty.

Modlitwa uczy Bożych metod działania, oczyszcza ze wszystkiego, co oddziela od Boga i ludzi, co zagraża jedności. Modlitwa chroni przed pokusą małoduszności, ciasnotą serca i umysłu; ona wznosi spojrzenie człowieka do oglądu spraw z Bożej perspektywy i toruje drogę łasce Bożej do serca człowieka.

Życie modlitwy wymaga uczestnictwa w Liturgii. Niezbędne jest przywrócenie świątecznego charakteru niedzieli.

Niech dziełu postu i modlitwy towarzyszy duch ekspiacji za zło, które popełniamy.

Czas Wielkiego Postu niech będzie także okresem abstynencji od napojów alkoholowych. Pomóżmy naszym bliźnim pogrążonym w nałogu pijaństwa, odnaleźć na nowo ludzką godność. Gratuluję wszystkim, którzy w Klubach Anonimowych Alkoholików i innych Stowarzyszeniach Abstynenckich próbują wspólnie uwalniać się od nałogu pijaństwa.

Podejmujemy post, by całym sercem nawrócić się do Boga bogatego w miłosierdzie.

Życzę Wam na czas wielkopostnej odnowy pogody ducha. Wszystkim z serca błogosławię na okres dobrego przygotowania się do Świąt Wielkanocnych w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.

Katowice, 16 lutego 1998 r.

+ Damian Zimoń