Katechizm Kościoła Katolickiego darem dla Ludu Bożego

Z okazji 10. rocznicy ogłoszenia Katechizmu Kościoła Katolickiego odbywał się w Watykanie w dniach 8-11 października 2002 r. Międzynarodowy Kongres Katechetyczny, zorganizowany przez Kongregację Nauki Wiary i Kongregację ds. Duchowieństwa, w którym uczestniczyli przedstawiciele komisji katechetycznych poszczególnych Episkopatów oraz eksperci z zakresu katechetyki. W ostatnim dniu obrad Ojciec Święty przyjął w Sali Klementyńskiej uczestników kongresu, w których imieniu przemówienie powitalne wygłosił prefekt Kongregacji Nauki Wiary kard. Joseph Ratzinger. «Głównym motywem naszych modlitw i refleksji w tych dniach — powiedział — był oczywiście Katechizm Kościoła Katolickiego. W wielu wystąpieniach powtarzały się słowa szczerej wdzięczności Panu i uznania dla Waszej Świątobliwości za ten cenny katechetyczny dar, który wzbogacił cały Kościół. W ciągu tych dziesięciu lat został on szeroko rozpowszechniony i spotkał się z pozytywnym przyjęciem, o czym świadczy fakt, że przetłumaczono go na ponad 60 języków, a jego łączny nakład przekroczył 8 mln egzemplarzy».

1. Ze szczególną radością zabieram głos na tym Międzynarodowym Kongresie Katechetycznym, zwołanym dla uczczenia 10. rocznicy opublikowania oryginalnego wydania Katechizmu Kościoła Katolickiego oraz 5. rocznicy ogłoszenia jego wydania typicznego w języku łacińskim.

Jednocześnie przy okazji tak ważnego zgromadzenia należy przypomnieć także i inne wydarzenia, które w ostatnich dziesięcioleciach naznaczyły katechetyczną działalność Kościoła: 25. rocznicę IV Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów poświęconego katechezie, które odbyło się w 1977 r., oraz 5. rocznicę opublikowania — w 1997 r. — nowego Ogólnego Dyrektorium Katechetycznego. Przede wszystkim jednak pragnę zwrócić uwagę, że dokładnie czterdzieści lat temu bł. Jan XXIII uroczyście zainaugurował Powszechny Sobór Watykański II; do niego właśnie nieustannie odwołuje się Katechizm, toteż słusznie można by go nazwać Katechizmem Soboru Watykańskiego II. Teksty soborowe są niezawodnym drogowskazem dla wierzących żyjących w trzecim tysiącleciu.

Karmić się słowem Bożym

2. Z serca dziękuję kard. Josephowi Ratzingerowi, prefektowi Kongregacji Nauki Wiary, za wprowadzenie do tego naszego spotkania oraz za przedstawienie waszych prac; dziękuję również kard. Darío Castrillonowi Hoyosowi, prefektowi Kongregacji ds. Duchowieństwa, za podjętą w porozumieniu z innymi inicjatywę zorganizowania niniejszego kongresu oraz przewodniczenie jego obradom. Kieruję także pełne wdzięczności słowa i serdeczne pozdrowienie do was, czcigodni bracia w biskupstwie, oraz do was wszystkich, przedstawicieli poszczególnych Kościołów lokalnych, którzy na różne sposoby, lecz z jednakowym entuzjazmem i odwagą włączacie się w działalność rozmaitych organizacji międzynarodowych i krajowych, powołanych z myślą o promowaniu katechezy.

3. W tych dniach razem modliliście się, zastanawialiście i dyskutowaliście nad tym, w jaki sposób w dzisiejszej rzeczywistości wypełniać odwieczną a zawsze nową misję Kościoła katolickiego: głoszenia wszystkim radosnego orędzia, które powierzył nam Chrystus. Bardzo trafnie wyraża to wybrane dla tego kongresu motto: «Karmić się słowem, aby być 'sługami Słowa' w pracy ewangelizacyjnej: euntes in mundum universum».

Podczas tych dni, wypełnionych intensywną pracą, staraliście się wprowadzać w życie to, o czym napisałem w Liście apostolskim Novo millennio ineunte: «otwierać serce na strumień łaski, aby słowo Chrystusa mogło przeniknąć nas z całą swoją mocą: Duc in altum!» (por. n. 38).

Przyjąć samemu i głosić innym Chrystusa, który «jest ten sam wczoraj i dziś, także na wieki» (por. Hbr 13, 8) — oto dążenie, które winno cechować życie każdego chrześcijanina i każdej wspólnoty kościelnej.

Katechizm dla wszystkich

4. Na to trzecie tysiąclecie, które niedawno się rozpoczęło, Pan podarował nam cenne narzędzie, pomocne do głoszenia Jego słowa: jest nim Katechizm Kościoła Katolickiego, który zatwierdziłem przed dziesięcioma laty.

Zachowuje on wciąż swój charakter szczególnego daru, danego do dyspozycji całemu Kościołowi katolickiemu, a także ofiarowanego «każdemu człowiekowi żądającemu od nas uzasadnienia nadziei, która jest w nas (por. 1 P 3, 15), i pragnącemu poznać wiarę Kościoła katolickiego», jak napisałem w konstytucji apostolskiej Fidei depositum z okazji opublikowania oryginalnego wydania Katechizmu.

Jako pełny i integralny wykład prawdy katolickiej, doctrina tam de fide quam de moribus, obowiązujący zawsze i wszystkich, pozwala on, dzięki swym istotnym i podstawowym treściom, poznawać i zgłębiać w sposób pozytywny i harmonijny to, w co wierzy, co celebruje, czym żyje i o co modli się Kościół katolicki.

Przedstawiając doktrynę katolicką w sposób prosty i systematyczny, w swej zwięzłej formie (non omnia sed totum) Katechizm ukierunkowuje wszelkie treści katechezy ku jej żywotnemu centrum, którym jest osoba Chrystusa Pana. Poświęcenie wielu stronic Pismu Świętemu, zachodniej i wschodniej Tradycji Kościoła, świątobliwym Ojcom, Magisterium, hagiografii; przyznanie centralnego miejsca bogatym treściom wiary chrześcijańskiej; powiązanie ze sobą czterech części, które dopełniając się wzajemnie, tworzą ramy tekstu i uwydatniają ścisłe powiązanie między lex credendi, lex celebrandi, lex agendi, lex operandi — to tylko niektóre zalety Katechizmu, który pozwala nam raz jeszcze zachwycić się pięknem i bogactwem Chrystusowego orędzia.

W służbie wspólnoty

5. Nie można zapominać również o tym, że jest on ze swej natury tekstem Magisterium, opracowanym kolegialnie. W istocie, zaproponowany przez synod biskupów w 1985 r., opracowany przez biskupów po przeprowadzeniu konsultacji w całym episkopacie, zatwierdzony przeze mnie w wersji oryginalnej z 1992 r. i ogłoszony w łacińskim wydaniu typicznym w 1997 r., przeznaczony przede wszystkim dla biskupów jako wiarygodnych nauczycieli wiary katolickiej i w pierwszym rzędzie odpowiedzialnych za katechezę i ewangelizację — tekst ten powinien stawać się w coraz większym stopniu skutecznym i prawomocnym narzędziem w służbie wspólnoty kościelnej, odznaczającym się wiarygodnością, autentycznością i prawdziwością w stopniu właściwym zwyczajnemu Magisterium papieskiemu.

Zresztą, dobre przyjęcie, z jakim spotkał się on w ciągu tego dziesięciolecia w różnych częściach świata, i jego szerokie rozpowszechnienie, również w środowisku niekatolickim, pozytywnie świadczą o jego miarodajności i niezmiennej aktualności.

Wszystko to nie powinno osłabiać naszego zaangażowania, lecz raczej skłaniać do wzmożenia i odnowienia naszych starań o to, by był on coraz szerzej upowszechniany, z większą radością przyjmowany oraz lepiej użytkowany w Kościele i świecie, jak to zostało również obszernie wyrażone i w sposób konkretny zalecone w czasie prac tego Kongresu.

Katechizmy Kościołów lokalnych

6. Katechizm winien odegrać szczególną rolę przy opracowywaniu katechizmów lokalnych, dla których może stanowić niezawodny i autentyczny «punkt odniesienia» w realizacji delikatnego zadania, jakim jest przekazywanie na poziomie lokalnym jedynego i niezmiennego depozytu wiary. Konieczne jest bowiem połączenie, przy pomocy Ducha Świętego, zadziwiającej jedności tajemnicy chrześcijańskiej z wielorakimi wymogami i sytuacjami tych, do których jest kierowane orędzie.

Od pięciu lat jest do dyspozycji również nowe wydanie Ogólnego Dyrektorium Katechetycznego, pomocne w realizacji tego celu. Nowy tekst, będący poprawionym wydaniem Dyrektorium z 1971 r., opracowany na życzenie Soboru Watykańskiego II, stanowi ważny dokument służący ukierunkowywaniu i ożywianiu odnowy katechetycznej, która jest zawsze niezbędnie potrzebna całemu Kościołowi.

Podejmując treści wiary zawarte w Katechizmie Kościoła Katolickiego — jak to zostało wyraźnie sformułowane w przedmowie Dyrektorium — oferuje ono w szczególności normy i kryteria ich podawania, jak również istotne zasady opracowywania katechizmów dla Kościołów partykularnych i lokalnych; formułuje ponadto istotne wskazówki oraz podstawowe parametry zdrowej i bogatej pedagogii wiary, inspirowanej pedagogią Bożą i uwzględniającej różnorakie i złożone sytuacje, w jakich znajdują się odbiorcy katechetycznego orędzia, żyjący w zróżnicowanych warunkach kulturowych.

7. Szczerze ufam, że wasze prace w dalszym ciągu będą się przyczyniały do uwydatnienia tego pierwszorzędnego celu duszpasterskiego, jaki stanowi jasna i spójna, integralna i systematyczna katecheza, a kiedy trzeba — także apologetyczna. Katecheza, która może przyjąć się głęboko w myślach i w sercu, by wzbogacać modlitwę, nadawać styl życiu, ukierunkowywać postępowanie wiernych.

Proszę o opiekę nad uczestnikami kongresu oraz nad ich pracami Maryję Dziewicę, doskonałą «Służebnicę Słowa», która zawsze nas poprzedza, by nam wskazywać drogę, by pomagać nam zatrzymać nasze spojrzenie na Prawdzie i by wyjednać dla nas wszelkie łaski życia, którego jedynym źródłem jest Jezus Chrystus, Jej Syn i nasz Pan.

Z moim błogosławieństwem.

opr. mg/mg