Poznawać i pogłębiać prawdę o człowieku i Bogu

Przed 24 laty, w październiku 1980 r., odbył się w Rzymie międzynarodowy kongres pod hasłem: «Ewangelizacja a ateizm», poświęcony zjawisku niewiary. W przemówieniu do jego uczestników Jan Paweł II stwierdził, że Kościół nie może pogodzić się z faktem pomijania Boga i zaprzeczania Jego istnieniu. «Temu duchowemu dramatowi — powiedział Papież — Kościół odważnie chce stawić czoło. A to dlatego, że Sobór zechciał służyć człowiekowi; nie człowiekowi abstrakcyjnemu, pojmowanemu jako jakiś byt teoretyczny, ale człowiekowi konkretnemu, egzystencjalnemu, zmagającemu się ze swymi pytaniami i nadziejami, ze swymi wątpliwościami, a nawet i negacjami. Właśnie temu człowiekowi Kościół proponuje Ewangelię. A więc Kościół musi człowieka poznać tym poznaniem zakorzenionym w miłości, które usposabia do szczerego i opartego na zaufaniu dialogu, dialogu ludzi rozdzielonych przez swe przekonania, ale zbliżających się ku sobie dzięki tej samej miłości człowieka» («L'Osservatore Romano», wyd. polskie, n. 12/1980, s. 15).

Do zagadnienia niewiary nawiązał Jan Paweł II również w przemówieniu do uczestników zgromadzenia plenarnego Papieskiej Rady ds. Kultury, które obradowało w Watykanie w dniach 11-13 marca na temat: «Wiara chrześcijańska na progu nowego tysiąclecia oraz wyzwania niewiary i obojętności religijnej». Duszpasterze i ludzie wierzący — podkreślił Ojciec Święty — mają obowiązek głoszenia narodom i środowiskom, w sposób dostosowany do lokalnej kultury, ewangelicznego orędzia i zbawczego dzieła Chrystusa, Odkupiciela każdego człowieka.

Poniżej zamieszczamy przemówienie Ojca Świętego do uczestników zgromadzenia plenarnego, wygłoszone 13 marca, refleksję przewodniczącego Papieskiej Rady ds. Kultury kard. Paula Pouparda, przedstawiającą rezultaty obrad, oraz artykuł abpa Józefa Życińskiego, jednego z uczestników obrad i prelegentów.

Księża Kardynałowie, drodzy Bracia w biskupstwie, drodzy Członkowie Papieskiej Rady ds. Kultury!

1. Z radością spotykam się z wami na zakończenie waszego zgromadzenia plenarnego, poświęconego refleksji nad wiarą chrześcijańską na początku nowego tysiąclecia oraz nad problemem niewiary i obojętności religijnej. Dziękuję kard. Poupardowi za wypowiedziane tu słowa. Zagadnienie, którym zajmowaliście się podczas waszych obrad, stanowi zasadniczy przedmiot troski Kościoła na wszystkich kontynentach.

2. We współpracy z Kościołami lokalnymi sporządzacie jak gdyby nową mapę zjawiska niewiary i obojętności religijnej na całym świecie, stwierdzając przy tym, że doszło do przerwania procesu przekazywania wiary i wartości chrześcijańskich. Zarazem jednak zauważamy, że współczesny człowiek poszukuje sensu, czego świadectwem są pewne zjawiska kulturowe, zwłaszcza nowe ruchy religijne, bardzo aktywne w Ameryce Południowej, w Afryce i w Azji; zauważamy, że każdy człowiek pragnie pojąć głęboki sens swego istnienia, pragnie odpowiedzieć sobie na podstawowe pytania o źródło i kres życia, pragnie dążyć do szczęścia, o jakim marzy. Mimo kryzysów cywilizacji i pojawiania się relatywistycznych teorii filozoficznych czy moralnych duszpasterze i ludzie wierzący wciąż mają obowiązek odczytywać i brać pod uwagę najważniejsze pytania i aspiracje współczesnego człowieka, aby nawiązywać dialog z ludźmi i narodami, głosząc w sposób niepowtarzalny i dostosowany do lokalnej kultury ewangeliczne orędzie i ukazując Osobę Chrystusa Odkupiciela. Kultura i sztuka dysponują wystarczająco bogatymi zasobami, by przekazywać chrześcijańskie orędzie. Trzeba je jednak poznać, aby mogły stać się jego nośnikami, aby można je było odczytywać i rozumieć.

W chwili gdy wielka Europa odkrywa na nowo silne więzy, należy wspierać świat kultury, sztuki i literatury, ażeby mógł uczestniczyć w budowaniu społeczeństwa kierującego się nie materializmem, ale wartościami moralnymi i duchowymi.

3. Rozpowszechnianie się ideologii w różnych dziedzinach życia społecznego jest dla chrześcijan wezwaniem do nowej mobilizacji intelektualnej, pozwalającej przedstawić młodym pokoleniom wnikliwe refleksje, które ukażą im prawdę o człowieku i o Bogu oraz staną się zachętą do nieustannego doskonalenia swojego rozumienia wiary. Dzięki formacji filozoficznej i katechetycznej młodzi posiądą umiejętność rozeznawania prawdy. Poważna postawa racjonalna jest zaporą przeciw wszystkiemu, co ma znamiona ideologii; pozwala dostrzec urok coraz głębszego poznawania prawdy, tak aby filozofia i rozum mogły otwierać się na Chrystusa; działo się tak we wszystkich epokach dziejów Kościoła, zwłaszcza w okresie patrystycznym, kiedy to rodząca się dopiero kultura chrześcijańska potrafiła nawiązać dialog z innymi kulturami, zwłaszcza z kulturą grecką i łacińską. Tego rodzaju refleksja będzie też zachętą do przejścia od postawy racjonalnej do postawy duchowej, co umożliwi osobiste spotkanie z Chrystusem i rozwijanie życia wewnętrznego.

4. Waszym zadaniem jest zatem rozeznawanie wielkich przemian kulturowych i ich aspektów pozytywnych, abyście mogli pomagać pasterzom w formułowaniu właściwych odpowiedzi, a przez to otwierać człowieka na nowość Chrystusowego słowa.

Na zakończenie naszego spotkania chcę wam podziękować za współpracę, a zawierzając was Maryi Dziewicy, udzielam wam z serca Apostolskiego Błogosławieństwa.

opr. mg/mg