Bóg objawia się światu przez Chrystusa swego Syna

Krótkie przemówienia, które wygłaszamy podczas tych audiencji ogólnych, mają na celu wpoić w umysły odwiedzających nas osób jakieś proste i żywe słowo, niczym nasienie, które powinno być następnie pielęgnowane, ujawniało spontanicznie swa głębię i płodność. Ograniczamy się tu, jak proboszcz wobec swych wiernych, do skromnej katechizacji: wielka nauka w prostych słowach.

A zagadnienie, które Nas obecnie zajmuje, dręczy współczesnego człowieka. Jest to zagadnienie Boga, sposób w jaki należy go poszukiwać i ocena wyników, do jakich dojść możemy w ciągu tego trudnego a nieuniknionego poszukiwania. Znamy prawdę podstawową: posiadamy Mistrza. Więcej niż Mistrza-Emanuela, tj. Boga z nami. Posiadamy Jezusa Chrystusa. Niepodobna abstrahować od niego, jeśli chcemy wiedzieć coś pewnego, coś całkowitego, coś objawionego o Bogu. Lub lepiej jeszcze, jeśli chcemy mieć żywy, bezpośredni, autentyczny stosunek z Bogiem⁽¹⁾.

Wszelkie ludzkie dążenie prowadzi do Boga

Nie twierdzimy, że przed Jezusem Chrystusem Bóg był nieznany. Stary Testament był już objawieniem, kształtuje on tych, którzy go rozważają, w coraz wspanialszym i głębszym uduchowieniu. Niech wystarczy nam, że wspomnimy psalmy, które dziś jeszcze zasilają modlitwę Kościoła i udzielają jej bogactwa uczuć i niezrównanego wyrazu w religiach niechrześcijańskich można też napotkać uczuciowość religijna i poznanie Bóstwa, które Sobór nakazał nam szanować i czcić⁽²⁾. Człowiek, który myśli, działa, pracuje, cierpi, wyraża się artystycznie, chwyta coś z Boga, z którym życie nasze jest przez tyle więzów związane. Badania prowadzone nad religiami wykazują to. Historia, filozofia, psychologia, sztuka nam to potwierdzają. Wszelkie dążenie do doskonałości jest dążeniem do Boga⁽³⁾.

Bóg znany przez objawienie

Lecz istnieje rzeczywistość, wyrażona w I rozdziale Ewangelii św. Jana: "Boga nikt nigdy nie widział, Jednorodzony Bóg, bytujący na łonie Ojca. o nim pouczył"⁽⁴⁾. Jest jednak rakiem, że warunki, w których człowiek żyje. domagają się pomocy objawienia Bożego nawet dla zrozumienia tych prawd religijnych, do których rozum mógłby dojść sam⁽⁵⁾, a to dla szybszego, pewniejszego i bardziej pełnego poznania. I chociaż naturalne zdolności człowieka co rozumienia rzeczy Bożych i obowiązek dobrego użytkowania naszych władz poznawczych w studium teologicznym i w życiu wewnętrznym pozostają niezmienionymi⁽⁶⁾, jest jednak rzeczą roztropną i użyteczna nadsłuchiwać tego, co mówi Słowo Boże i przyjmować z wiara pouczenia, jakie nam ono objawia, a tradycja i Pismo św. ofiarują; "Jest to jakby zwierciadło, w którym Kościół pielgrzymujący na ziemi, kontempluje Boga, od którego otrzymuje wszystko, do czasu, w którym doprowadzony będzie do ujrzenia go twarzą w twarz takim, jaki jest"⁽⁷⁾.

Niedawno odbyty Sobór toczył się całkowicie w tym świetle, które udziela jego pouczeniom piękna, pełni i siły. Żadnych wątpliwości, żadnych wyklęć ani też żadnych abstrakcyjnych twierdzeń dogmatycznych - nic z tego nie znajdziemy w duchowym skarbcu pozostawionym nam przez Sobór, lecz zmysł uduchowienia i żywego realizmu przenika go w całości; promieniuje zeń prąd prawdy i łaski, z których Kościół czerpie dziś swą odnowę.

Jezus - Synem Bożym

Jest wskutek tego rzeczą oczywistą, że Chrystus jest Mistrzem, który zasiada na tronie soborowym⁽⁸⁾, i w ten sposób budzi on odpowiedź naszej wiary na wielkie i częste pytanie, które nam pierwszy postawił: "Za kogo Judzie uważają Syna Człowieczego?"⁽⁹⁾, jak to Pan Jezus zwykle sam siebie nazywał. Zatem raz jeszcze po licznych i nieskończonych pytaniach poprzedzającego nas pokolenia⁽¹⁰⁾ powstaje pytanie: kim naprawdę jest Jezus? Dawny autor rosyjski⁽¹¹⁾ każe jednemu ze swych bohaterów postawić pytanie: "Czy człowiek kulturalny, Europejczyk naszych czasów, może jeszcze wierzyć w bóstwo Jezusa Chrystusa, Syna Bożego? Gdyż w gruncie rzeczy cała wiara na tym polega". A sławny niemiecki teolog katolicki pisze: "Tajemnica Chrystusa w rzeczywistości, prawdę mówiąc, nie tkwi w fakcie, że jest on Bogiem, lecz w fakcie, że jest on Bogiem i człowiekiem zarazem. Cud niesłychany, nie do wiary, nie polega na tym, że na Chrystusie odbija się majestat Boga, lecz że Bóg jest zarazem człowiekiem, że Bóg objawił się w postaci człowieka"⁽¹²⁾.

Nasze pokolenie odczuwa wpływ tej pięknej doktryny. A niestety głosy niekatolickie, dziś rozpowszechnione w świecie, powtarzają w nowym sformułowaniu, lecz według dawnych motywów błędne odpowiedzi⁽¹³⁾. Jest to niezwykła osobowość, powiadają, lecz nie bardzo wiadomo, kim on jest. Lepiej postępować ostrożnie. Wychwalając Go pod względem moralnym, w rezultacie pomniejszają Go w jego istocie.

Religii katolickiej stawia się zarzut, że jest mityczną, hellenistyczną, metafizyczną, nadprzyrodzoną... a apologia, jaką modni, nieprawowierni autorzy stosują do Chrystusa, sprowadza się do przyjęcia, że jest on "człowiekiem wyjątkowo dobrym człowiekiem dla innych" i tak dalej, stosując do tej interpretacji Chrystusa kryterium, które stało sie decydującym i despotyczne, we współczesnej dążności zrozumienia Go zbliżenia się doń, zdefiniowania Go. Mierzy się GO miarą tylko ludzką, z subiektywnym dogmatyzmem i w końcu w celu, który - nawet jeśli jest dobry - ma charakter użytecznościowy. Przyjmuje się Chrystusa do tego, do czego może on służyć, tj. celom humanistycznym i socjologicznym.

Oblicze Chrystusa jest niezmienne

Prawda liczy się już tylko w miarę swej zrozumiałości. Tajemnica zatraca swą treść teologiczną i religijna i rozpływa się w refleksjach praktycznych, dających się zastosować do współczesnego społeczeństwa i do przejściowych gustów świata w ustawicznych przemianach. Aby ukryć wytwarzającą się w ten sposób pustkę doktrynalną, zarzuca się nieraz Kościołowi katolickiemu, wiernemu swej wielowiekowej chrystologii, że nie dość naśladował Pana, że zamknął Go w formułach dogmatycznych, niezrozumiałych i przestarzałych. Rozważmy te gorzkie zarzuty uczciwie i spokojnie. Lecz nie chcemy się obecnie wdawać w polemiczne i apologetyczne dyskusje. Chcemy tylko was wezwać, abyście pozostali "mocni w wierze"⁽¹⁴⁾. - Wy, synowie wierni, i ci, którzy wierzą w zwycięskie wyznanie Piotra, na temat tajemnicy Jezusa, Syna Człowieczego: "Ty jesteś Chrystus, Syn Boga żywego"!⁽¹⁵⁾.

Powinniśmy posłuchać słów papieża, teologa tajemnicy Wcielenia, św. Leona Wielkiego, który nas poucza: "Słowo Boże, sam Bóg, gdyż był Synem Bożym..., stał się człowiekiem. Poniżając się, by przyjąć naszą małość, nie abdykując ze swej wielkości, pozostając tym, kim był, i stając się tym czym nie był, łączy prawdziwa naturę sługi z naturą, jaką posiadał na równi z Bogiem - Ojcem"⁽¹⁶⁾. Jest to nauka soboru w Chalcedonie⁽¹⁷⁾. Jest to nauka Kościoła katolickiego, który nie zapominając bynajmniej o aspekcie "człowiek dla innych" - tak podobającym się współczesnej niekatolickiej chrystologii - powtarza w związku z Chrystusem te mocne słowa św. Augustyna: Fortitudo Christi te creavit, infirmitas Christi te recreavit - Boska moc Chrystusa cię stworzyła, słabość (ludzka) Chrystusa cię odrodziła⁽¹⁸⁾.

Nasz Kościół wie dobrze, że aby móc z duszpasterska skutecznością głosić dogmat Chrystusowy, musi on dziś studiować z pełną miłości żarliwością jego metody wychowawcze i wymagania współczesnej psychologii⁽¹⁹⁾. Lecz nie narusza on, nie rani prawdy, której jest depozytariuszem i nauczycielem, gdyż jest pewny, że w tej prawdzie zawsze będzie rzeczą możliwą dla wszystkich odnaleźć prawdziwe oblicze Chrystusa, a w wizji Chrystusa będzie odtąd możliwe widzieć Ojca, a także wizję zawsze od nowa odkrywanego człowieka.

Miłość, drodzy synowie, miłość do Chrystusa doświadcza tego cudu. Człowieczeństwo Chrystusa - poucza nas św. Teresa - jest pomostem wiodącym do Boga⁽²⁰⁾. A św. Katarzyna ze Sieny opisuje nam ciało ukrzyżowanego Chrystusa, jako drabinę, po której miłość przebiega, by wznieść się do doskonałości⁽²¹⁾; mówi też ona o Panu naszym jako o pomoście chroniącym przed przepaścią, stworzoną przez grzech między Bogiem a człowiekiem. Chrystus, jak nam to Sobór wciąż przypomina, jest pośrednikiem naszego zbawienia⁽²²⁾. Pośrednikiem jedynym, koniecznym, naszym własnym, bardzo łagodnym i miłosiernym. Myślmy o Chrystusie, jako o takim właśnie Pośredniku.